|
| Zwartbuik koolmees 27 mei 2025 (©GK) |
Onlangs zag ik een heel bijzondere koolmees. Hij heeft een vrijwel geheel zwarte buik. Normaal hebben koolmees mannetjes een gele borst met een zwarte verticale streep op keel en borst. Het zwart in de foto komt niet door schaduwwerking. Het is echt een zwarte buik. Ter vergelijking: er is op de kop wit te zien en het bovenste deel van de borst is gelig. Ook de vleugel is donkerder dan normaal.
|
| koolmeesman 2 juni 2025 (©GK) |
Hier zijn nog 2 foto's van latere datum van vermoedelijk hetzelfde individu. Ik denk dat dit niet een willekeurige variate is, maar dat het verklaarbaar is. In wetenschappelijke publicaties kom je tegen dat vrouwtjes mannetjes met een brede borststreep prefereren [1],[2]. Ik kan me voorstellen dat door de onderliggende genetica van die zwarte borststreep er een keer een variant ontstaat waarbij de zwarte borststreep zich extreem heeft uitgebreid. Vrouwtjes zouden dat extra aantrekkelijk kunnen vinden. Daartegenover staat dat het contrast van een zwarte streep tegen een gele achtergrond helemaal wegvalt.
Op
de eerste foto is te zien dat de koolmees een rups in zijn snavel
heeft, hij heeft dus een nest met jongen en dus een partner! Dat is gelukt!
Tot nu toe heb ik nog geen waarnemingen of literatuur gevonden over koolmezen met extreme zwarte borst.
 |
| Zo ziet een normale koolmees man er uit. Foto: Marleen (waarneming.nl) |
Literatuur
- Mate Choice in Double-Breeding Female Great Tits (Parus Major): Good Males or Compatible Males, 11 January 2021. "Double-breeding females prefer males with large breast stripes,..."
- The great tit abdominal stripe contains a sexually dichromatic colour patch hidden from the human eye. Deze publicatie gaat met name over de UV patronen die koolmezen zouden zien ('bird-visible'), maar laat ook verschil man-vrouw goed zien: vrouw links, man rechts ('human-visible').
- Dutch Birding: koolmees met zwarte kop (met dank aan Klaas van Dijk)
- website strandloper.nl met Koolmees met melanisme (met dank aan Klaas van Dijk)
- Melanistische Pimpelmees in Heuvelland (W) (natuurpunt.be) met uitgebreide toelichting. (met dank aan Klaas van Dijk)
-
Hein van Grouw (2006)
Not every white bird is an albino: sense and nonsense about colour
aberrations in birds. Dutch Birding 28: 79-89, 2006 (met dank aan Klaas van Dijk)
|
| Bron: publicatie [2] |
ObsIdentify
Het is altijd interessant hoe het beeldherkenningsprogramma ObsIdentify (waarneming.nl) afwijkende koolmezen en pimpelmezen identificeert. Wat zijn de essentiële kenmerken van deze soorten in de ogen van ObsIdentify? Hoeveel afwijking kan ObsIdentify verdragen voordat het helemaal fout gaat? Dit experiment geeft verrassende resultaten:
|
|
Koolmees 31% Dutch Birding |
|
|
Atlasvink
81%
(!) Fringilla spodiogenys africana zie ook foto beneden. bron |
|
| Koolmees 59% bron |
|
| Koolmees 38% bron |
|
| Koolmees 100% (!) bron |
|
|
Pimpelmees 72%
bron
|
|
|
Pimpelmees 92%
bron
|
|
|
Pimpelmees 82%
bron
|
|
Fringilla spodiogenys africana. bron |
Leuke foto's en goed om het op deze wijze vast te leggen. Ik denk dat dit een Koolmees is met een afwijkend verenkleed, vermoedelijk iets als een vorm van melanisme. Ik denk dat dit vaker voorkomt en ik denk dat er vast wel wat over is gepubliceerd. Vaak zal het gaan om kleine publicaties waarbij een éénmalig geval wordt gedocumenteerd, vaak in een locaal vogeltijdschrift. Zulke artikelen zijn erg moeilijk te vinden. Ik heb even online gezocht en kwam vlot onderstaande links tegen. Dit gaat alleen over Nederland, ongetwijfeld is er ook van alles en nog wat in andere talen en uit andere landen te vinden. Er zullen vast meer mensen zijn die er een blog over hebben geschreven.
ReplyDeletehttps://natuurtijdschriften.nl/pub/1020209/KOR2022004007001.pdf
https://www.strandloper.nl/nieuws/koolmees-met-melanisme/
https://new2.dutchbirding.nl/gallery/detail/42?locale=nl
Zie hieronder voor nog twee links (één ervan is een boekbespreking).
Deletehttps://www.natuurpunt.be/sites/default/files/documents/publication/cuvelier_driessens_-_2011_-_melanistische_pimpelmees_in_heuvelland_w_in_januari_2011.pdf (blijkt o.a. ook te gaan over Koolmees).
https://www.visdief.nl/recensie-zwarte-merels-witte-merels-hein-van-grouw-en-harvey-van-diek/ (boekbespreking).
Klaas, dank voor de literatuur verwijzingen. Ik had nog niet op 'melanisme' etc gezocht. Ik zal het woord melanisme verwerken in de titel van het blog, dan is het blog beter te vinden. Kom ik later nog op terug.
ReplyDeleteOok heb ik de foto's in die publicaties in ObsIdentify gegooid met verrassende resultaten.
Gert, graag gedaan. Op https://www.dutchbirding.nl/journal/pdf/DB_2006_28_2.pdf staat een al wat ouder artikel van Hein van Grouw ("Not every white bird is an albino: sense and nonsense about colour aberrations in birds. Dutch Birding 28 (nr 2): 79-89, 2006"). M.i is dit nog steeds een erg goed overzicht.
DeleteErg leuk dat je hebt gekeken hoe ObsIdentify op zulke foto's reageert. Tegelijkertijd is het niet verbazend dat ObsIdentify niet goed overweg kan met kleurafwijkingen etc.
Klaas, dank voor je link naar Henk van Grouw.
ReplyDeleteJe schreef "Tegelijkertijd is het niet verbazend dat ObsIdentify niet goed overweg kan met kleurafwijkingen". Ja, omdat die zeldzaam zijn en Obs die nooit gezien heeft. Obs maakt maar 1 echte fout: de Atlasvink 81% wat een melanistische koolmees is. Maar ook weer begrijpelijk als je de foto bekijkt van de Atlasvink subsp Africana: het lijkt wel een melanistische Europese vink! Een hint hoe de subspecies is ontstaan? Afrika is toch wel enigszins geografisch geïsoleerd van Europa...
De koolmees heeft scores van 31%, 38%, 59% en zelfs 100%!
Dat is toch wel een prestatie, en je vraagt je af hoe Obs dat in hemelsnaam voor elkaar krijgt!
De melanistische pimpelmees wordt het beste herkent met 72% 92% 82%: ook hoge scores!