Het verband tussen het ASTRAZENECA vaccin, adenovirussen, gentherapie en de Sputnik paradox

Ik heb mijn eerste shot met het Pfizer vaccin gekregen. Pfizer is een RNA vaccin dat beschermd tegen SARS-CoV-2. Dat RNA bevat de instructie voor het Spike eiwit van het SARS-CoV-2 virus. Dat Spike eiwit is het belangrijkste aangrijpingspunt voor het virus om de menselijke cel binnen te komen en een belangrijke trigger voor het immuunsysteem om in actie te komen. Deze methode van vaccineren is nieuw, werkt goed en is overzichtelijk. Er komt geen DNA aan te pas. In theorie is het nog eenvoudiger om gewoon het Spike eiwit zelf in te spuiten, maar zo'n vaccin is (nog) niet op de markt [1]. Het AstraZeneca DNA-vector-vaccin is omslachtiger en gecompliceerder. Het is gebaseerd op: 1) DNA en 2) dat DNA wordt in een onschadelijk gemaakt adenovirus gestopt en 3) het moet onze celkern binnendringen. Zie vorige blogs. Het werkt ongeveer even goed, maar het feit dat het DNA in onze celkern terecht moet komen vind ik geen prettig idee, ook al is het uitsluitend Spike DNA volgens de bijsluiter [2].

 

Adenovirussen in het wild

Adenovirus (wiki)

Adenovirussen komen in Nederland in het wild voor. Info van het rivm: Ongeveer de helft van de adenovirusinfecties verloopt zonder symptomen. Bij baby’s en kinderen verloopt infectie vaak mild en zijn de meest voorkomende klachten luchtweginfecties, keelontsteking, oogontsteking, koorts en diarree. Bij volwassenen kunnen adenovirusinfecties onder andere ontsteking van het hoornvlies van het oog en longontsteking veroorzaken. Meestal verdwijnen de klachten na een aantal dagen zonder specifieke behandeling [5]. Kennelijk niet dodelijk.

Waarom een adenovirus gebruiken?

 

Dat is geen toeval. Adenovirussen worden al 20 jaar gebruikt voor gen therapie bij erfelijke ziektes, als kanker therapie en tegenwoordig dus ook als vaccin vector. De eerste druk van Adenoviral vectors for gene therapy verscheen al in 2002, dus een kleine 20 jaar geleden. Er is in die tijd enorm veel onderzoek gedaan naar adenovirussen. 

De overeenkomst van adenovirussen, gen therapie en DNA-vaccins is dat ze DNA in de celkern brengen. Bij gen therapie worden adenovirussen gebruikt om een erfelijke ziekte te herstellen [6]. De adenovirus vector brengt een normale versie van het beschadigde gen in de celkern. Het intacte gen neemt de functie van het kapotte gen over. Een zeer recent voorbeeld is Zolgensma dat gebruikt wordt voor bepaalde vormen van spierziekte [4]. Het is dus niet zo gek dat deze adenovirussen als vector worden gebruikt om Spike DNA in de menselijke celkern te krijgen. Adenovirussen zijn er in gespecialiseerd! Het is de bedoeling om het DNA in onze celkern te krijgen. Het is dus geen bijwerking.

Het zou wel een bijwerking zijn als dat DNA vervolgens onbedoeld in ons eigen DNA ingebouwd zou worden. Maar de adenovirussen die gebruikt worden hebben niet het vermogen om in ons DNA ingebouwd te worden [3]. Zelfs als dat toch zou gebeuren, gaat het alleen om een Spike eiwit en komt het alleen in lichaamscellen en niet in geslachtscellen terecht. Het erft dan niet over.

Verder worden de adenovirus vectors zo verzwakt dat ze zich niet kunnen vermenigvuldigen in de mens (dat heet: replication incompetent). Maar...

 

Sputnik paradox

Het Sputnik V is een adenovirus vector vaccin tegen SARS-CoV-2 net als AstraZeneca. Het E1 gene van het adenovirus is verwijderd om vermenigvuldiging van het virus in het menselijk lichaam te voorkomen. Een vaccin moet op industriële schaal geproduceerd worden. Miljoenen vaccins moeten geproduceerd worden. Maar: hoe vermenigvuldig je een virus dat zichzelf niet kan vermenigvuldigen? Dat is de Sputnik paradox. De oplossing van de fabrikant is het virus te kweken in cellen die het missende E1 gen wel hebben. Daardoor kan het adenovirus alsnog vermenigvuldigd worden. Zonder dat het E1 gen in de vector zit. Je krijgt dan een vector dat zichzelf niet in de te vaccineren persoon kan vermenigvuldigen. Slim bedacht.

Toch is er in Brazilië controverse ontstaan over het Sputnik vaccin. In zeldzame gevallen kan het E1 gen van de cel opgenomen worden door het adenovirus zodat het weer een zichzelf vermenigvuldigd adenovirus wordt. De fabrikant streeft naar een maximum acceptabele 'verontreiniging' van 5.000 vermenigvuldigende virus deeltjes per vaccine dosis. Bij kwaliteitstesten werden er minder dan 100 vermenigvuldigende virus deeltjes per dosis gevonden. De Braziliaanse instanties hebben zich daarom uitgesproken tegen het aanschaffen van het Russische Sputnik vaccin. In principe zouden soortgelijke problemen ook bij het AstraZeneca vaccin spelen. Details van het productieproces zullen niet gemakkelijk te achterhalen zijn. Er valt nog het een en ander uit te zoeken!

 

Was dit blog nuttig? Geef het door aan anderen.

Fouten, onduidelijkheden, vragen: voeg hier beneden toe.

 

Noten

1. Corona-eiwitten maken in insectencellen, juni 2020. (Wageningen Universiteit)
   
2. College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG): Vraag en antwoord coronavaccin AstraZeneca. NB: het woord 'DNA' komt niet voor op de hele pagina!
3. "wild-type adenoviruses do not carry the enzymatic machinery necessary for integration into the host cell's DNA. That's exactly what makes them good vaccine platforms for infectious diseases." bron: Here's Why Viral Vector Vaccines Don't Alter DNA.
4. ZOLGENSMA, het duurste medicijn ter wereld, bevat DNA van het SMN1 gen verpakt in een adenovirus vector AAV9. (wikipedia)
5. Adenovirusinfecties, rivm. 
6. "Adeno-associated virus (AAV) vector–based gene delivery has been approved by the FDA and European Medicines Agency (EMA) for in vivo correction of inherited retinal dystrophy and spinal muscular atrophy. (...) However, there are potential risks with AAV gene transfer, including immunogenicity, hepatotoxicity, genotoxicity, insertional mutagenesis, variability, and limited durability." Science.