 |
| Herman Finkers in Adieu God |
21 april was cabaretier Herman Finkers te gast bij Tijs van den Brink in het programma Adieu God. Finkers is bekend om zijn onsterfelijke uitspraken zoals:
Eén stoplicht springt op rood, een ander weer op groen. In Almelo is altijd wat te doen.
De cursus "Omgaan met teleurstellingen" gaat wederom niet door.
Als homoseksualiteit onnatuurlijk is, is lopen over water het zeker!
Kun je eigenlijk wel een redelijk gesprek voeren met Herman Finkers? Tijs van den Brink heeft het geprobeerd. Je weet nooit of hij serieus is of een grap maakt [1], [4]. Finkers is tenslotte een komiek. Hij vond op school wiskunde minder logisch dan godsdienst (!!!) en vindt het logischer dat God wel bestaat, dan dat hij niet bestaat! Hij heeft niet uitgelegd waarom.
Hoe kun je een gesprek voeren met iemand die meent dat je het absurde (het mysterie) centraal moet stellen in het geloof. Dan houdt toch ieder redelijk gesprek op? Zijn eigen voorbeeld [11:50 – 12:37]:
- God is het begin van alles [want God heeft alles geschapen]
- Vóór God was er niks [behalve God zelf]
- Maria is Gods moeder, want Jezus en God zijn één
- Maria heeft Jezus gebaard
- Jezus heeft ook zijn moeder geschapen [want God heeft alles geschapen]
- en dat is een irrationele stap die daardoor heel wijs is.
- [tussen haken mijn verduidelijking]
Dat irrationaliteit wijs is flapt hij er zomaar uit zonder enige toelichting! Als dit verhaal niet voldoende is om het (katholieke) geloof af te doen als onhoudbaar of gewoon onzin, dan weet ik het ook niet meer! Hij deed geen enkele poging om deze ongerijmdheid te repareren. En je kreeg niet de indruk dat de ongerijmdheid reden was om deze scheppingstheorie te verwerpen. Juist deze absurditeit vindt Finkers fantastisch. Deze ongerijmdheid is voor hem de essentie van het geloof. En het bestaan. Hij vindt het bestaan ook ongerijmd. Het bestaan klopt niet, zegt hij. En toch is het er. Geloof en humor stellen het ongerijmde centraal. [20:30]. Is geloof een vorm van humor? [5]. Atheïsme vindt hij onzin. Hij ziet kennelijk niet in dat atheïsme deze hele ongerijmdheid, en nog vele andere, in één klap kan elimineren.
Als je ongerijmdheden omarmt, ja, dan is het geloof geen probleem, zelfs ideaal, want het geloof is een optelsom van ongerijmdheden.
Nu kun je zeggen: dit soort ongerijmdheden laat je alleen toe in religie en poëzie, niet in het dagelijks leven. Maar dan moet je aan een soort dubbeldenken doen. Maar lukt het om die scheiding van twee manieren van denken in één hoofd vol te houden? Heb je eenmaal een tolerantie of zelfs verering voor het ongerijmde opgebouwd, dan wordt het moeilijk om dat niet ook in het dagelijks leven toe te passen. Het wordt a.h.w. een tweede natuur, misschien zelfs wel een levensfilosofie. Een effect is dat je anderen die inconsequent redeneren moeilijk kunt kritiseren. Want je doet het zelf. Dit zou je een onbedoeld neveneffect van dubbeldenken kunnen noemen.
Finkers heeft leukemie gehad. Hij zegt daarover:
het gebeurt nu eenmaal, net als het weer. [3]Maar dat is juist een atheïstische gedachte! In het atheïstische wereldbeeld gebeuren dingen nu eenmaal zonder bedoeling. Het heelal bestaat uit een eindeloze, zinloze, betekenisloze keten van oorzaken en gevolgen. Kanker is een random gebeurtenis. In de ogen van een gelovige is het leven van een atheïst zinloos.
Gelovigen denken juist dat er achter alles een bedoeling zit. God heeft het heelal bedacht en geschapen. Dus het heelal en het leven kunnen nooit zinloos zijn. Dat betekent dat zijn leukemie ook een bedoeling moet hebben. Zoals iedere ziekte, ongeluk of ramp. Maar kennelijk niet bij hem. Inconsequent. Mijn conclusie: In het dagelijkse leven denkt Finkers atheïstisch zonder het te weten.
Finkers gaat wel naar de dokter als hij leukemie heeft. Het ziekenhuis is de wereld van 2+2=4, de wereld van de wetenschap. Niet de wereld van het 'mysterie'. De wetenschap vindt hij nogal kortzichtig (dom?). Dat is niet consequent. Wat nu als de dokter zou zeggen: "Beste Herman, kanker is een groot mysterie!". Zou Finkers dat accepteren? Nee, natuurlijk niet. Hij zou tot Maria moeten bidden, of soortgelijke katholieke dingen die ik niet allemaal ken. Het is moeilijk die twee werelden van redelijkheid en onredelijkheid goed gescheiden te houden.
De clou van dit verhaal is: Finkers denkt op belangrijke momenten in zijn leven atheïstisch. Tegelijkertijd vindt hij atheïsme onzinnig en koestert hij religieuze mysteries. Een 'religieus mysterie' is een eufemisme voor ongerijmdheid.
De wetenschap legt zich niet neer bij mysteries en ongerijmdheden [6]. Wetenschap is geïnteresseerd in onverklaarde verschijnselen, maar niet in zgn. onverklaarbare verschijnselen. Zij heeft in de afgelopen eeuwen methodes ontwikkeld om problemen op te lossen. Religie heeft geen methodes om de waarheid te achterhalen. Zij moet genoegen nemen met mysteries [2].
Herman Finkers is een buitengewoon aardige man met een grappig soort humor. Maar: valt er überhaupt nog een redelijk gesprek te voeren met Herman Finkers over religie?
Bronnen
Noten
- Over homoseksualiteit en de Bijbel zegt hij: homoseksualiteit onnatuurlijk? Ha! lopen over water is ook onnatuurlijk! Bijzonder gave opmerking. Is het een grap of godsdienstkritiek? of beide? Maar is zijn verhaal over de schepping (zie hierboven) dan ook een soort grap? of godsdienstkritiek? Maakt hij er zich vanaf met een grap omdat hij geen serieus antwoord heeft?
- Ik vond nog een oude uitspraak van Taede Smedes in een blog uit 2011: "De mysterieuze werkelijkheid achter onze waarneembare werkelijkheid noem ik God" (p.115).
- "Het overkomt zoveel mensen, waarom ik niet?" bron: Herman Finkers in College Tour, 2015.
- "Je moet een grap op een serieuze manier brengen, anders is het helemaal niet leuk." Je moet r niet bij lachen, je moet een strak gezicht hebben." Dat maakt het helemaal moeilijk om te ontcijferen of hij nu serieus is of niet! Over het geloof is Finkers half serieus half schertsend. bron: CT.
- Finkers in CT: "kunst, humor en religie: die drie kan ik niet los van elkaar zien. [22:22]
- Je kunt het woord mysterie zelfs in Nature terugvinden: "The mystery of the origins of life..." Daar heeft het de betekenis van een hardnekkig probleem waar vele wetenschappers zich jarenlang over gebogen hebben. Uiteraard menen wetenschappers dat het geen onoplosbaar probleem is, anders zouden ze er niet zo hard aan werken. [3 mei 2019 ]
Vorig blog over dit onderwerp
Plaatsen van commentaren:
Ik heb moderatie en woordverificatie voor comments op dit blog uitgezet. Desondanks moet U plaatjes beoordelen bij het inzenden van comments. Dat is niet om U te plagen! Ik kan dat niet uitzetten. Google dwingt dat af. Zie het als 'betaling' voor een gratis blog. Wordt U daar gek van, stuur het comment dan per email en dan plaats ik het.
Gert,
ReplyDeleteFinkers is een rasechte katholiek. Zoals ik je al eerder probeerde duidelijk te maken is de kern van het katholicisme het 'oprechte veinzen', doen alsof, maar dan wel serieus. Het is een subtiele vorm van ironie (legde F. Kellendonk, ook al zo'n gesjeesde katholiek, ooit eens uit)
En ja, een katholiek weet inderdaad ook maar één ding zeker: gods wegen zijn ondoorgrondelijk. En wie die wel begrijpt, moet het vooral zeggen, maar hij gelooft er - hoe dan ook, dominee of wetenschapper- geen barst van. De wereld is absurd.
Voor de oprecht gelovige atheïst zoals bijvoorbeeld Camus is er daarom uiteindelijk maar een serieuze vraag: zelfmoord of niet. Voor die andere Nobelprijswinnaar Faulkner was de enige vraag alleen nog maar: wanneer?
Zoiets is voor een oprechte katholiek onbegrijpelijk - voor een gesjeesde trouwens ook :-)
Harry, zei "Finkers is een rasechte katholiek." Dat mag dan een sociaal-psychologische verklaring geven, het heeft logsich-wetenschappelijk-cognitief natuurlijk geen enkele waarde.
ReplyDeleteLogica is niet aan ras, geloof, of sekse gebonden. Logica is universeel. Ik neem het hem dan ook kwalijk dat hij er zo'n potje van maakt. Dat weet Finkers natuurlijk zelf ook, anders zou hij niet naar de dokter gaan en accepteren wat hij over zijn medische toestand vertelt, en welke behandeling hij het beste kan nemen. In een voorstelling kan hij wel de lolbroek uithangen, maar bij een medisch consult zal de zin in grappen maken totaal verdwenen zijn.
Gert,
ReplyDeleteklopt, een sociaal-psychologische verklaring heeft "logisch-wetenschappelijk-cognitief natuurlijk geen enkele waarde". Het IS niet eens een verklaring.
Logica is universeel, inderdaad. Maar je vindt hem niet in het hoofd van echte katholieken. Hoe zoiets kan? God's wegen zijn ook wat dat betreft ondoorgrondelijk voor ons. Ook voor jou.
Dus wie zijn wij om Finkers iets kwalijk te nemen? ;-)