Laat ik eerst een samenvatting schrijven van de bespreking. De auteur Joan B. Silk begint met een samenvatting van het boek. Natuurlijke selectie vormt intelligentie in dieren net zoals andere eigenschappen als de vorm van een vleugel. Dit ondermijnt het oude idee dat evolutie gaat van simpel naar complex, van dom naar slim. Eigenschappen die mensen uniek zouden maken zoals cultuur, sociaal leren, plannen, etc. komen ook in dieren voor. Bovendien zijn mensen niet in alle opzichten het slimste dier: de Amerikaanse matkopmees heeft een beter ruimtelijk geheugen dan de mens.
Een tweede consequentie van de opvatting van de Waal is continuïteit van eigenschappen binnen taxonomische groepen van dieren. Als één soort een eigenschap heeft, hebben verwante soorten die ook. Werktuig gebruik bij de mens wordt ook gevonden bij mensapen en apen. Omdat ze een gemeenschappelijke voorouder hebben. Maar continuïteit kan ook ontstaan door convergentie: New Caledonian crows hebben dezelfde cognitieve capaciteiten als capuchin monkeys. Volgens de Waal is continuïteit de standaard positie voor alle zoogdieren en misschien ook wel vogels en andere vertebraten.
De Waal wil (grotendeels terecht) verbieden dat onderzoekers nog steeds menselijke uniekheid claimen. Want ze overwaarderen menselijke cognitieve capaciteiten en onderwaarderen die van dieren.
Maar anthropocentrisme is niet de enige reden waarom onderzoekers graag willen weten waarom de mens anders is dan alle andere dieren. Ze willen weten waarom de mens ontegenzeggelijk de planeet is gaan domineren. Frans de Waal erkent maar één uniek menselijke eigenschap: taal. Maar hij voelt zich gedwongen om het belang van taal voor intelligentie ('cognition') te bagatelliseren. Hij negeert dwingende resultaten die aantonen dat taal belangrijk is voor de ontwikkeling van intelligentie.
Ook negeert de Waal het feit dat evolutie juist verschillen tussen soorten kan genereren. Soorten onderscheiden zich van nauw verwante soorten door nieuwe eigenschappen. De mens en andere apen (!) kunnen rood en groen zien; de meeste zoogdieren kunnen geen rood en groen onderscheiden. Dat is een derived trait (afgeleide eigenschap) waardoor echte discontinuïteiten tussen soorten ontstaan.
Dan volgt de vernietigende laatste paragraaf. Een methode om goed te onthouden. Een beter boek zou zowel de overeenkomsten als de verschillen in cognitieve capaciteiten naar voren gebracht hebben. Een bruikbaarder boek zou ook de onderliggende mechanismes van intelligentie (zoals perceptie) besproken hebben. Een gebalanceerder boek zou niet alle kritiek op de Waal's welwillende interpretatie van diergedrag belachelijk maken. Het boek zou meer geslaagd zijn als het zou uitleggen waarom mensen boeken schrijven over chimpansees en chimpansees geen boeken schrijven over mensen.
Het slot van de bespreking van Joan B. Silk is beleefd en vernietigend tegelijk. Want het zegt niet dat het boek slecht, etc. is, maar dat het beter, bruikbaarder, gebalanceerder kan. Maar door de opeenstapeling van better, useful, balanced, satisfying blijft het boek in maar liefst vier opzichten in gebreke. Optimistischer gezegd: het boek is in 4 opzichten voor verbetering vatbaar. Het enige positieve dat Silk kan uitbrengen is dat het een entertaining verslag van intelligentie bij dieren is. Ondanks dit alles wil ik het boek lezen om zelf te beoordelen en omdat het entertaining is. Ik twijfel of een ebook de juiste keuze is. Wat blijft er over van de illustraties op een Kobo eReader? Heeft iemand de papieren versie gezien?
Joan B. Silk: Evolution: Taxonomies of cognition, Nature 532, 176 (14 April 2016) (gratis)
Gert,
ReplyDeleteVoor wat betreft de illustraties hoef je geen papieren boek te nemen; die zijn alle van simpele schetsmatige aard in lijn en gewassen inkt.
En ik neem aan dat de engelse en de nederlandse versie in deze gelijk zijn.
Roeland
Roeland, bedankt. Vreemd dat zo'n goed verkopend auteur geen boek kan uitbrengen met veel kleurenfoto's, dat zou toch uiterst goed passen bij het onderwerp diergedrag?!
ReplyDeleteRoeland, welk apparaat gebruik jij voor het lezen van ebooks?
ReplyDeleteGert,
ReplyDeleteIk doe het met de iPAD.
Over goedkoper / duurder uitgeven van een boek kan ik alleen maar speculeren.
Deze kritiek past nu vanwege de combi Silk<>De Waal in je verzameling:
http://www.americanscientist.org/bookshelf/pub/fellow-feeling
Roeland
Aha! Nature wist wie ze moesten uitnodigen! John B Silk was een bekend criticus van de Waal! Nota bene: Frans de Waal trekt zich dus van die kritiek NIETS aan! Hij gaat door op zijn eigen weg. Ik vind hem op tv ook wel lichtelijk arrogant... waarschijnlijk omdat hij te veel succes heeft. Ook kan het zijn dat meneer Silk jaloers is op zijn succes op populair-wetenschappelijk gebied en in de media. Silk heeft zelf geen enkel populair-wetenschappelijk boek geschreven.
ReplyDeleteMaar wetenschappers hoeven zeker niet vriendelijk voor elkaar te zijn, of ... empathie te hebben! zo gaat dat in de wetenschap. Mensen als Silk hebben we nodig.
@Gert: Eigenschappen die mensen uniek zouden maken zoals cultuur, sociaal leren, plannen, etc. komen ook in dieren voor.
ReplyDeleteWat mensen uniek maakt komt bij dieren niet voor, daarom beschikken we ook dierentuinen (hoewel ik daar geen voorstander van ben) en geen mensentuinen.
Egbert,
ReplyDeleteOver unieke mensen zou Frans de Waal aantekenen:
"'Zelfs de term ‘niet-menselijk’ vind ik irritant, omdat het miljoenen soorten op een hoop gooit omdat ze iets zouden missen. De zielenpoten, ze zijn niet-menselijk! Als studenten dit jargon bezigen in hun schrijfwerk, kan ik het niet nalaten in de kantlijn sarcastisch op te merken dat ze er voor de volledigheid aan moeten toevoegen dat de dieren waar ze het over hebben ook niet-pinguïn zijn, niet-hyena, en nog een heleboel meer.'
Uittreksel van: Frans de Waal. 'Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn?'. iBooks. "
Roeland
Egbert, dat mensen over diertuinen beschikken is niet iets om trots op te zijn, in tegendeel: om je voor te schamen. Om het maar niet over de bioindustrie te hebben. De mens onderscheidt zich dus in negatieve zin van andere dieren.
ReplyDelete@Gert, @Roeland, dat beweerde ik ook niet Gert, ik haalde het even als voorbeeld aan om iets te illustreren, de mens kent geen gelijke in betrekking tot zijn opvallend geestelijke vermogens, alhoewel dieren wel veel intelligenter en complexer zijn dan dat men vroeger meende maar dat gegeven zou de mens in vergelijking met de dieren niet uniek maken? Tevens spannen we de kroon in onze meedogenloosheid jegens soortgenoten en andere dieren wat het juist mede door onze intelligentie het juist zo schrijnend maakt.
ReplyDeleteDus de mens is inderdaad geneigd tot alle kwaad, over inzicht beschikken in het goede garandeert bij lange na nog geen goede levenswandel.
Egbert,
ReplyDeleteJe mist het punt.
Mogelijk heb ik een zin te weinig aangehaald die bij deze volgt:
"' Ten tweede wordt vergeten dat elke soort op een unieke manier is aangepast aan zijn eigen ecologie, dus hoe kan de ene soort als model dienen voor de andere? '
Uittreksel van: Frans de Waal. 'Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn?'. iBooks. "
Roeland
Egbert, eerst goed lezen! John B Silk had al geschreven (in mijn vertaling): "Het boek zou meer geslaagd zijn als het zou uitleggen waarom mensen boeken schrijven over chimpansees en chimpansees geen boeken schrijven over mensen." zoals in het blog hierboven staat.
ReplyDeleteIk ben het met 1 kritiekpunt van Silk niet eens: "Een bruikbaarder boek zou ook de onderliggende mechanismes van intelligentie (zoals perceptie) besproken hebben." Dat is gewoon niet de expertise van de Waal.
@Gert, het is Joan B. Silk, maar ik snap je punt.
ReplyDeleteOok @Roeland bedankt voor de explicatie.
ReplyDelete" Ik ben het met 1 kritiekpunt van Silk niet eens: "Een bruikbaarder boek zou ook de onderliggende mechanismes van intelligentie (zoals perceptie) besproken hebben." Dat is gewoon niet de expertise van de Waal."
Als het niet zijn expertise is, waarom schrijft de Waal er dan een heel boek over?
Frans de Waal is etholoog, hij kijkt naar gedrag, niet fysiologie. Zijn boek gaat over gedrag. Dus dat is ok. Hij zou hoogstens iets uit de literatuur kunnen halen over fysiologie. Maar dat is niet perse nodig.
ReplyDelete
ReplyDeleteik weet dat de Waal etholoog (primatoloog) is, en dat hij heel zijn leven naar apen heeft gekeken, maar hij heeft ook uitgesproken meningen over intelligentie, over intelligentieverschillen en dimensies en over de evolutie van intelligentie:
But think about it: How likely is it that the immense richness of nature fits on a single dimension? Isn’t it more likely that each animal has its own cognition, adapted to its own senses and natural history?
Maar hij heeft die expertise helemaal niet, zeg je zelf. En dat klopt inderdaad.
Als trouwens elk beest zijn eigen cognitie heeft, aangepast aan de eigen zintuigen en natuurlijke historie, en als die niet passen op één 'single dimension' , hoe kun je dan ueberhaupt iets zinnigs zeggen over de intelligentie van de mens in vergelijking met andere dieren, of omgekeerd?
Ja, daar zit wel wat in, maar is te extreem uitgedrukt. Silk bedoelt zaken als zintuigfyiologie (kleurenzien), dat is niet de expertise van de Waal.
ReplyDeleteMaar intelligentie valt wel onder de expertise van van de Waal en je kunt wel geheugentestjes bedenken die zowel voor chimps als mensen uitvoerbaar zijn (bijvoorbeeld getallen of figuurtjes op een scherm).
ReplyDeleteok:
de vraag was: hoe de Waal ueberhaupt iets zinnigs kan zeggen over al dan niet vermeende verschillen dan wel overeenkomsten in intelligentie tussen mensen en dieren, puur op basis van observaties. Of wil je beweren dat al die testjes gebaseerd zijn op een theorie over intelligentie?
Als de Waal gelijk heeft dat al die intelligenties niet op een dimensie liggen, vergelijkt hij appels met peren. Of lijken al die intelligenties misschien toch op elkaar? Intelligentie valt wél onder zijn expertise, zeg je. In ieder geval zorgt hij er voor dat hij er alle kanten mee op kan:
'The closer another species is to us (sic), the more anthropomorphism assists our understanding of this species and the greater will be the danger of anthropodenial.'
'anthropodenial'? hoe meer kennis wij weten te verwerven over het feit dat wij geen uitzonderlijke soort zijn, hoe uitzonderlijker die kennisverwerving onze soort feitelijk maakt.
Perceptie is natuurlijk maar één voorbeeld, maar één aspect, of zo je wil, maar één van de 'onderliggende' processen van cognitie. Silk weet ook wel dat de Waal geen perceptiepsycholoog of iets dergelijks is en dat hij niks weet van kleurenzien.
Dat zal ze hem dan ook niet verwijten. Ze bedoelt, denk ik, dus heel iets anders.
Natuurlijk kan de Waal niet 'uitleggen waarom mensen boeken schrijven over chimpansees en chimpansees geen boeken schrijven over mensen'.
Daar kom je ook niet, nooit, achter door alleen naar dieren te kijken.
het kan inderdaad zijn dat de Waal in de knoei komt met zijn claims over intelligentie, hoe intelligentie bij mens en dier te vergelijken.
ReplyDeleteMaar: ben je het met me eens dat zijn boeken ook positieve effecten hebben op het grote publiek? in de zin dat men meer respect en begrip krijgt voor dieren?
Misschien kan dat weer bijdragen aan het laten liggen van de kiloknaller en het verwerpen van de bioindustrie, en de overstap naar biologisch vlees.
Helaas is de Waal zelf (nog) geen vegetarier, laat staan veganist, hoewel hij de industriele landbouw en veeteelt afkeurt (vanochtend in Vroege Vogels radio).
Als zelfs iemand als de Waal geen vegetarier is, dat is wel teleurstellend. Hij zou een ideaal voorbeeld kunnen zijn. Vegetarisme en veganisme zijn een logische consequentie van empathie voor dieren.
[trouwens het is leuker en persoonlijker voor de discussie als het niet anoniem is, en tenminste je voornaam zou gebruiken, dat alleen al zou een groot verschil uitmaken]