De twee zijdes van dezelfde medaille: creationisme en minachting voor dieren

(klik op plaatje voor vergroting)

I am not descended of monkeys
Though you may be fooled at first glance.
I'm the work of God my Creator,
I am not a product of chance.
I did not evolve from a tadpole,
Who got lost and wandered ashore;
But by God's hand, His will and plan,
I am and nothing more.

De mens is in Gods beeld en gelijkenis geschapen, en de minachting voor dieren, zijn twee zijden van dezelfde medaille. Dit had ik me nooit eerder zo duidelijk gerealiseerd.  Dit is wat de Bijbel zegt:

"God created man in His own image, in the image of God He created him; male and female He created them. God blessed them; and God said to them, "Be fruitful and multiply, and fill the earth, and subdue it; and rule over the fish of the sea and over the birds of the sky and over every living thing that moves on the earth." Genesis 1:28

Als de mens naar Gods beeld en gelijkenis is geschapen, en God is volmaakt in alle opzichten, dan kan het niet anders dat dat zijn afstraling heeft op de mens. De mens lijkt op God. De mens heeft een onsterfelijke ziel [20]. En als dieren niet in Gods beeld en gelijkenis zijn geschapen [19], dan kan het niet anders dat dieren minder zijn dan de mens [1]. Het volgt bijna automatisch dat de mens zich verheven voelt boven de dieren. Ik ken geen enkele gelovige, orthodox of vrijzinnig, die zegt dat het dier in Gods beeld en gelijkenis is geschapen. In tegendeel! Nergens zegt de Heilige Schrift dat andere vormen van leven (planten en dieren) in Gods beeld zijn geschapen [2]. 
Onmiddellijk volgend op de bijbelpassage waarin de mens in Gods beeld wordt geschapen, volgt de opdracht de aarde te onderwerpen en de baas te spelen over alle vissen, vogels en dieren op aarde (citaat hierboven). En als dat nog niet duidelijk is, wordt er voor de zekerheid aan toegevoegd:

“All wild animals and birds and fish will be afraid of you,” God told him; “for I have placed them in your power, and they are yours to use for food, in addition to grain and vegetables." Genesis 9:2-3

A cartoon of Darwin showing how the status of humankind
was the real problem and fear. Ruse, [12]

 

Dat is ook de reden dat Darwins evolutietheorie zo afschrikwekkend was voor orthodox gelovigen toen Darwin hem voor het eerst verkondigde [4],[12]. En nog steeds [5],[6],[7],[8],[9],[10],[11],[13],[16]. De evolutietheorie houdt immers in dat 'de mens van de aap afstamt'. Descended from the apes! Hoe kan dat idee afschrikwekkend zijn, als dieren zélf niet afschrikwekkend zijn? Als dieren zelf niet minderwaardig zouden zijn? Dat idee is nog springlevend. Het staat voor U uitgeschreven op een christelijke website [1-3]. Niet toevallig is die auteur tegen de evolutietheorie. Dieren hebben géén moraal (They live by the “tooth and claw” [2]), géén zelfbewustzijn, géén ziel, géén esthetische vermogens [17], etc. De mens heeft dat alles wèl. Er is een onoverbrugbare kloof tussen mens en dier [3], [14]. Die kloof voedt anti-evolutie sentimenten. Het is echt geen toeval dat orthodox gelovigen tegen evolutie zijn.
Gezien in een bredere context: welk mens wil er gereduceerd worden tot een dier? Nog erger: wie wil er gereduceerd worden tot atomen en moleculen? (''Nothing but atomes and molecules?", 18)

Dit zijn de twee zijdes van dezelfde medaille: creationisme en dieronvriendelijkheid. Dieronvriendelijkheid: dat dieren in de belangrijkste opzichten minder zijn dan mensen. De medaille: de letterlijke lezing van het scheppingsverhaal in de Bijbel, oftewel: het geloof dat de mens in Gods beeld geschapen is. Nu kun je daar tegen in brengen, dat die opvatting 'alleen maar' voorkomt bij fundamentalisten en orthodoxe gelovigen. Ten eerste: wat als die groep nu een aanzienlijk deel uit maakt van de bevolking? Dan heb je een groot probleem. Ten tweede: ik heb zelfs een vrijzinnig gelovige nooit horen zeggen dat dieren ook in Gods beeld en gelijkenis zijn geschapen. Zelfs een vrijzinnige krijgt dat niet over zijn lippen. Daarom is dat Bijbels mensbeeld een groot obstakel dat diervriendelijkheid in de weg staat.

Wat nu?

Hoe kun je nu het best opkomen voor de rechten van dieren, en dieren een dierwaardig bestaan geven? Het zal niet helpen op te merken dat er vele diervriendelijke christenen zijn. Het is mooi dat ze er zijn. Maar dáár ligt het probleem niet. Het probleem van het creationisme wordt immers ook niet opgelost door te wijzen op christenen die wèl in evolutie geloven. Als de bron van dieronvriendelijkheid bij het orthodox christelijk geloof ligt, dan moet je het ook dáár oplossen. Logisch. Het is echt geen toeval dat het CDA de grote tegenstander is van de PvdD. De diepste oorzaak is het mensbeeld in Genesis. Dát moet aangepakt worden. De lezing van Genesis moet op de helling. Dat ga ik niet in dit blog doen. Dat moeten uiteindelijk de christenen zelf doen.

De bedoeling van dit blog is erop te wijzen dat men het probleem moet aanpakken daar waar het ligt. Niet waar het niet ligt. Als het probleem opgelost is, dan hebben we twee vliegen in één klap: een diervriendelijke lezing van Genesis met als gevolg hopelijk diervriendelijker gedrag èn het probleem van het creationisme, dat wil zeggen ten minste het idee dat het helemaal niet erg is om 'van de apen af te stammen'.

Om dat laatste te bereiken zou je kunnen laten zien dat dieren helemaal niet zo 'dom', 'bruut', 'gewetenloos' zijn als men doorgaans denkt. Zodat je je helemaal niet hoeft te schamen dat je van dieren afstamt. Dat heb ik recentelijk nog laten zien aan de hand van de zogenaamd agressieve ijsbeer die met de sledehond speelt. En ik heb al, en ga in de toekomst interessante voorbeelden geven van de diepgaande overeenkomsten tussen dieren en mensen. Het mooie is dat het wegnemen van vooroordelen over dieren een positieve doelstelling is. En leuk. En tevens een lange termijn doelstelling van dit blog is dat tenslotte over evolutie gaat.

Bronnen:

1. "First, it makes precious little difference whether one believes the ape is his “father” or his “cousin”; either is equally degrading." bron: Is Man a “Naked Ape”?, Christian Courier.
2. "Nowhere do the Scriptures ever suggest that other forms of biological life (e.g., plants or animals) are constituted in the “image” of God." bron: In What Sense is Humanity in the “Image” of God? Christian Courier.
3. "The Bible separates humans from animals by a vast impassible gulf". bron: Created in the Image of God, Christian Courier.
4. Tijdens het beroemde debat tussen bisschop  Samuel Wilberforce en Thomas Henry Huxley in 1860 in Oxford vroeg de bisschop aan Huxley of hij via zijn grootmoeder of grootvader afstamde van de apen. ("whether it was through his grandfather or his grandmother that he claimed his descent from a monkey" wikipedia). (toegevoegd 23 jan.)
5. "Declaring an ape-like creature to be a “common ancestor” and saying “we are actually descended from a common ancestor, not from apes” is utterly humiliating. Harun Yahya). (toegevoegd 23 jan.)
6. "Bryan chastised evolution for teaching children that humans were but one of (precisely) 35,000 types of mammals and bemoaned the notion that human beings were descended "Not even from American monkeys, but from old world monkeys"." Scopes Trial. (toegevoegd 23 jan.)
7. "More revealing of genuine concern was the fundamentalist A. C. Dixon's confession to feeling "a repugnance to the idea that an ape or an orang outang was my ancestor." But even he promised not let the "humiliating fact" stand in the way of accepting human evolution, "if proved." (Ronald Numbers)
8. Michael Shermer (2006) Why Darwin Matters: "There are at least five specific reasons people resist the truth of evolutionary theory: ... (3) The fear that evolution degrades our humanity." (p. 30)
9. Francisco Ayala (2007) Darwin's Gift To Science and Religion : "Even independent of the biblical narrative, the Christian beliefs in the immortality of the soul and in humans as "created in the image of God" have appeared to many as contrary to the evolutionary origin of humans from nonhuman animals." (p. 163)
10. Denyse O'Leary (2004) By Design of by Chance? "the Tennessee legislature enacted a statue on March 21, 1925, that banned the teaching that human beings were descended from lower animals. The stature did not forbid the teaching of evolution in general" (p. 78) en: " ... creation scientsts have developed a series of basic beliefs: "... (4) Separate ancestry for man and apes." (p. 128).
11. Paleontoloog Niles Eldredge (2000) The Triumph of Evolution and the Failure of Creationism, "And it is indeed ironic that delineating humans as a basic created kind separated by profound and unbridgeable gaps from the living great apes ... is a task of Herculean properotions." (p. 127).
12. Michael Ruse (2000) The Evolution Wars. A Guide to the Debates, p. 55. De illustratie toont dat de status van de mens het echte probleem en angst was. 
13. Christelijk evolutiebioloog Joan Roughgarden (2006) 'Evolution and Christian faith. Reflections of an evolutionary biologist', maakt melding van het vernederend effect dat de evolutietheorie op gelovige mensen kan hebben: "One issue that may concern people is whether our sharing a family tree with other living creatures somehow demeans us." (p.16). demean = tast de menselijke waardigheid aan. Hijzelf vindt van niet! (toegevoegd 26 jan.)
14. Onoverbrugbare kloof: "With man, we find ourselves facing a different ontological order–an ontological leap, we could say." MESSAGE TO THE PONTIFICAL ACADEMY OF SCIENCES: ON EVOLUTION, Pope John Paul II 22 October 1996. Vooral paragraven 5 en 6 zijn in dit verband belangrijk. Enkele citaten: -"the conception of man, whom Revelation tells us is created in the image and likeness of God."; -"this doctrine, which is one of the essential elements of Christian thought."; -""man is the only creature on earth that God wanted for its own sake." In other words, the human person cannot be subordinated as a means to an end, or as an instrument of either the species or the society; he has a value of his own. He is a person.". (toegevoegd 27 Jan, met dank aan Bart Klink)
15. De website creation.com heeft een sectie over de vraag: What about animal rights? waarin dierenrechten, wreedheid t.o.v. dieren, vegetarisme en de bijbel behandeld worden. De stijl van discussie is zeer ideologisch, agressief! Toch informatief om een kijkje te nemen in de creationistische gedachtenwereld! (toegevoegd 3 feb.)
16. Reformatorisch Dagblad 2 Feb: "Als de mensheid een aapachtige als voorouder zou hebben, gaan op termijn alle christelijke normen en waarden op de helling. „Waarom mededogen met het zwakke? Survival of the fittest – alleen de best aangepaste overleeft. Waarom alleen seksuele gemeenschap binnen het huwelijk? Apen doen het toch ook met elk vrouwtje dat ze te pakken kunnen krijgen?” (Jan Rein de Wit)
17. De muziek van vogels en walvissen is toch iets anders dan Bach mijn blog 03 november 2014
18. Rodney D. Holder (1999) 'Nothing but atomes and molecules? Probing the limits of science'. (website)
19. Michael Ruse (2001) Can A Darwinian Be A Christian? : "humans are made in the image of God. ... although animals are living, they are not made in God's image as are we. ... We are spiriutal and moral beings. ... It is an essential part of Christian theology that it is this rational soul which makes us distinctively human: imago dei. " (p.74). Er zijn dus nogal wat wezenlijke verschillen tussen mens en dier die bepalen wat we zijn: we hebben een onsterfelijke ziel die onze lichamelijke dood overleeft en naar het hiernamaals verhuist.
20. Verrrassend feit: de onsterfelijke ziel (van de mens) komt helemaal niet voor in het OT! Zie het leerzame artikel:  What Does the Bible Say About the "Immortal Soul"? "We've seen in this brief look at the supposedly immortal soul that the Bible teaches no such concept. The idea filtered into Western thought through Greek philosophy. Its origins are older than Athens, in fact as old as man."
    

Met dank aan blogbezoekers voor hun eerdere commentaren. (Niet ieder commentaar is verwerkt.) 

Postscript 18 Sep 2014

Are We (Just) Animals? Is de titel van een lezing van Prof. Raymond Tallis.
Daar heb je het weer! Wat afschuwelijk denigrerend voor dieren! Hoe je jezelf gratis kunt verheffen door anderen te verlagen. Het is niet alleen maar een provocerende titel. Hij meent het. Hij is de auteur van Aping Mankind: Neuromania, Darwinitis and the Misrepresentation of Humanity. Hij noemt zich humanist op zijn website, maar hij geeft lezingen voor religieuze organisatie's ('Science and Religion' instituten en zo).

Dit blog is een vervolg op:
Is dieronvriendelijkheid intrinsiek aan het monotheïsme verbonden? 12 dec 2012