26 January 2018

Sensationele berichten over gekloonde aapjes vertellen niet het hele verhaal

Chinese wetenschappers klonen apen ©NOS
In het NOS journaal en in DWDD werd er op sensationele manier aandacht geschonken aan de geboorte van 2 gekloonde aapjes (langstaart makaak) in China. Onvermijdelijk kwam de vraag aan de orde: Gaan we nu ook mensen klonen? Sensatie overheerst en genuanceerde berichtgeving ontbreekt.

Wat er niet verteld werd is dat het succespercentage niet hoog was: uit de 60 zwangerschappen werden er maar 2 gezonde baby aapjes geboren. Bovendien werden er geen normale lichaamscellen als uitgangspunt genomen -zoals je zou verwachten bij klonen- maar embryonale cellen. Dat is een groot verschil. Dat betekent dat de techniek om een volwassen lichaamscel van een primaat te herprogrammeren tot embryonale cel nog niet werkt.

Bij het voordeel van deze kloneringstechniek werd niet al te lang stil gestaan. Het voordeel zou zijn dat de uitkomsten van het testen van geneesmiddelen op een aantal gekloonde dieren eenduidiger zullen zijn omdat de proefdieren dezelfde genetische make-up hebben. Dat zou waar kunnen zijn. Want de standaard methode van het testen van geneesmiddelen op genetisch verschillende individuen geeft vaak variabele uitkomsten. Maar het voordeel van klonen is tegelijk een nadeel. Je mag immers de reactie van 1 individu (want die klonen zijn genetisch gesproken 1 individu hoeveel je er ook gebruikt) niet naar de hele bevolking extrapoleren. Je zult dan alsnog moeten testen op (een groot) aantal genetisch verschillende individuen. En uiteindelijk onvermijdelijk nog eens een keer op de mens. Het zou een stuk handiger zijn als alle mensen klonen waren...

Het trieste van de berichtgeving is dat niemand zich hardop af vraagt of we überhaupt wel dierexperimenten moeten willen. Een toenemend aantal wetenschappers wil dierexperimenten vervangen door het kweken van mini-orgaantjes (organoïden) in het lab. Het toeval wil dat er gisteren in Nature een artikel verscheen over het kweken van mini-hersentjes in het lab. Dit is een voorbeeld van een onderzoeksrichting die de Nederlandse bioloog Hans Clevers op de kaart heeft gezet. Maar dit soort onderzoek ontbrak helaas in de sensationele berichtgeving over het klonen.

Bronnen

23 January 2018

Brainwash Talks: Johan Norberg: Beter dan ooit. Zo kan ik ook een optimist zijn!

Brainwash Talks: Johan Norberg (15 min)

Als je je beter wilt voelen is het over het algemeen handig om je geen zorgen te maken over slecht nieuws. Daar wordt je niet vrolijk van. Nee, dan kun je beter alles van de positieve kant bekijken. Dat hebben we altijd al geweten. Dat heet optimisme. Maar historicus Johan Norberg [1] bracht het als een nieuwe ontdekking. Hij gaf een lezing –beter: peptalk– over optimisme en vooruitgang die hier terug te zien is. Hij besloot met: 
"Vooruitgang is iets geweldigs. Daar moeten we voor vechten. Bedankt."
Vooruitgang? Welke vooruitgang? Vooruitgang is veel te vaag. Ja, het terugdringen van analfabetisme lijkt me een goed voorbeeld van vooruitgang zonder nadelen. Maar alle andere vooruitgang heeft zijn schaduwkanten.

Gezondheid? Vooruitgang in gezondheid en levensverwachting heeft duidelijk nadelen op oudere leeftijd zoals dementie, toenemende kans op kanker, terechtkomen in verzorgingstehuizen met personeelstekort, eenzaamheid en het gevoel dat je er niet meer toe doet.

Honger? Ja, misschien zijn er nu absoluut of procentueel meer mensen zonder honger. Ja, ons voedsel wordt nu efficiënter en grootschaliger geproduceerd. Maar, tegen welke kosten? Je hoeft alleen maar te kijken naar de recente documentaire Dead donkeys fear no hyenas (17 januari 2018) om te begrijpen wat ik bedoel met de vraag tegen welke kosten. Buitenlandse investeerders kopen grote stukken grond in Afrika om voedsel te verbouwen dat bestemd is voor de export terwijl de plaatselijke bevolking geen middelen van bestaan heeft en honger lijdt. Corrupte regeringen werken daar graag aan mee en verdrijven lokale boeren van hun grond, geven toestemming om landbouwgronden midden in natuurparken te beginnen en laten kritische journalisten 'verdwijnen'.

Inderdaad, het is een schokkende documentaire, die je niet moet zien vlak voor het slapen gaan. Maar dat is ook de reden waarom het soort optimisme van Johan Norberg gevaarlijk is. Je wordt er wel vrolijk van, maar ten koste van de waarheid. Johan Norberg roept om data. OK, wees dan niet selectief! Als je optimistisch wilt zijn kun je passende data selecteren. Als je pessimistisch wilt zijn kun je ook passende data selecteren. Maar dat heeft allemaal niets met de feiten te maken. Zowel optimisten als pessimisten hebben een probleem met de waarheid.
Mijn advies: als je je vrolijk wilt voelen, kijk naar Komt een man bij de dokter. Maar blijf van de feiten af.

PS 24/25 januari

Ik zou mezelf een opti-pessimist willen noemen. Want een optimist en een pessimist willen maar een deel van de werkelijkheid zien. Er is nauwelijks een ontwikkeling te bedenken die geen nadelen heeft [2]. De optimist negeert de schaduwkanten van 'de vooruitgang' en doet ten dele de vooruitgang weer teniet. De pessimist negeert de positieve kanten van 'de vooruitgang' en blokkeert daarmee echte vooruitgang.
Ik zou in principe optimistisch kunnen zijn als de wereldbevolking maar niet eindeloos bleef groeien. Want de mensheid claimt steeds meer ruimte op een eindig aardoppervlak voor al haar activiteiten zoals wonen, landbouw, veeteelt, verkeer, industrie, handel, energie, defensie, recreatie [3]. Daardoor gaat natuur verloren en sterven er continu soorten uit. Denk alleen maar aan de bedreigde status van de 4 mensapen. Door die bevolkingsgroei komen veel verworvenheden onder druk te staan: er is een eeuwig tekort aan woningen, wegen, banen, en voedsel.

Noten

  1. Johan Norberg schreef het boek Progress: Ten Reasons to Look Forward to the Future. Omroep Human zond de Brainwash talk uit.
  2. Zelfs de bestrijding van analfabetisme die ik hierboven noemde, dus leren lezen, heeft nadelen. Mensen gaan [Mein Kampf] en andere haatzaaiende literatuur lezen. Of mensen lezen de Bijbel letterlijk en verwerpen daardoor wetenschap (evolutie, klimaat).
  3. Er zijn ook positieve berichten:  Iceland Is Growing New Forests for the First Time in 1,000 Years (youtube). Maar, in Nederland worden er jaarlijks nog steeds netto 55.000 woningen bij gebouwd. Daartegenover staat dat Nederland nieuwe natuur schept: Marker Wadden. (toegevoegd 26 jan 2018).

 

Vorige blogs over dit onderwerp

  • Levensverwachting en kindersterfte (10 dec 2011) naar aanleiding van Hans Rosling die een optimist is maar dan in de positieve zin. Rosling grijpt vooruitgang niet aan om problemen onder het tapijt te vegen. Ik heb het idee dat Norberg dat wel doet. Norberg lijkt mij een optimist met een verborgen agenda. Hij valt volgens mij in dezelfde categorie als Matt Ridley's The Rational Optimist. Maar dat kan ik niet aantonen zonder zijn boek gelezen te hebben.

21 January 2018

Impressionistische beelden uit de diepzee. Blue Planet II Open Zee

walvishaai. Blue Planet II Open Zee

De onderwater opnames uit Blue Planet II Open Zee (18 januari 2018) hebben een sprookjesachtige sfeer. Door de lichtinval en de lichtbreking worden details vager, de contrasten worden kleiner, en het kleurpalet wordt ingeperkt en verschuift naar het blauwe. Het zijn impressionistische beelden zonder dat je er ook maar iets aan hoeft te doen. De beelden inspireerden mij om met beeldbewerking er kunst van te maken, maar tot nu toe is het resultaat minder dan de originele, pure beelden van de BBC. Sowieso moet je de beelden in groot formaat zien. En het zou uitstekend als 3D in het Omniversum passen.

artistieke bewerking van de geelvintonijnen
Het lijkt niet alleen alsof je midden door de groep heen zwemt,
de cameraman deed het letterlijk.
kwallen: buitenaardse schoonheid, dit is abstracte kunst.
Het me doet denken aan Kunstwerke der Natur
(licht bewerkt beeld)
bijzonder fraaie kwal

langsnuitdolfijnen met fraaie lichtpatronen op hun lichaam.

Voor alle plaatjes geldt altijd: klik er op om te vergroten.

De uitzending is nu nog terug te zien op uitzending gemist. Mis het niet, want hij staat er maar kort op.
The making of Blue Planet II Open Zee laat de enorme uitdagingen zien waarvoor het film team stond. Deze zal waarschijnlijk langer blijven staan.

15 January 2018

Voor- en nadelen van sex (2) Een succesvolle afslankings operatie en interne reorganisatie van een nematode worm

nematodes
In de Science van 5 januari 2018 staat een opmerkelijk over een Nematode wormensoort die al een miljoen geleden seksuele voortplanting heeft opgegeven. In plaats daarvan plant het zich voort door zelfbevruchting. En nu komt het opmerkelijke: het beestje heeft een kwart van zijn genoom verloren vergeleken met zijn de 'normale' seksueel voortplantende soorten.

De meeste individuen zijn ⚥ hermafrodiet, dat wil zeggen die individuen hebben zowel ♂ mannelijke en ♀ vrouwelijke geslachtsorganen. Ze 'doen het met' zichzelf. Ze  hebben dus geen partner van het andere geslacht nodig. Dat er een zelfbevruchtende nematode soort bestaat te midden van zich uitsluitend seksueel voortplantende soorten is op zich al opmerkelijk, maar dat deze soort het met 7000 genen minder kan doen vind ik zonder meer verbluffend. Zeker voor zo'n simpel organisme als een worm is dat een groot aantal genen.

Vergelijk het met een groot bedrijf met 28.000 medewerkers dat vanwege een interne reorganisatie 7.000 medewerkers ontslaat en daardoor een hoop kosten bespaart. Dat levert concurrentie voordeel op als die 7.000 medewerkers niets nuttigs deden.

In de context van de evolutionaire voor- en nadelen van seks (waar ik een tijdje geleden over blogde) denk je meteen: waauw!! Dan ben je in één klap een hoop 'ballast' kwijt! Het levert op het eerste gezicht tenminste twee voordelen op: (1) je hoeft al dat DNA niet te kopiëren en te onderhouden. Iedere celdeling kost energie, bouwstoffen en tijd. DNA kopiëren is een precisiewerkje. Als je daar op kunt bezuinigen heb je een snellere en efficiëntere celdeling dan je concurrenten. Dus kan jouw populatie in principe sneller toenemen. (2) wordt je reproductieve succes niet nadelig beïnvloed door schadelijke mutaties in die 7000 genen. Geen last hebben van mutaties in 7000 genen lijkt mij een groot evolutionair voordeel.
Als je die 7000 genen kunt missen.

Wat doen die genen? Het bleek dat de meeste genen actief zijn in mannetjes. Ze coderen kleine eiwitten die op spermacellen zitten. Ze hebben te maken met sperm competition. Een hermafrodiet doet kennelijk niet aan sperma competitie met zichzelf! Vandaar dat je ze kunt missen. Het leven wordt eenvoudiger als je niet hoeft te concurreren met andere mannetjes. Bovendien heeft sperm competition niets met overleven te maken, voedsel zoeken, spijsvertering of predatie vermijden. Dus in dat opzicht heeft dat verlies geen nadeel.

Een te verwachten nadeel zou kunnen zijn dat hermafroditisme toch op lange termijn nadelig is. Het vermogen je aan te passen aan veranderende omstandigheden zou wel eens ingeperkt kunnen worden. Maar het wormpje heeft het al een miljoen jaar volgehouden. Dat is een behoorlijk lange tijd voor zo'n beestje. Tot nu toe heeft het er nog geen nadeel van ondervonden.


Voor- en nadelen van sex. ©Zimmer, Emlen (2013) p.333.

Als ik kijk naar het lijstje dat ik in een vorige blog over de Voor- en nadelen van seks gaf, dan kunnen we zeggen:
  • hermafrodiete individuen hoeven niet naar een partner te zoeken
  • omdat alle individuen zich kunnen voortplanten kunnen de populaties sneller groeien
  • de nakomelingen zijn 100% verwant aan de ouders in tegenstelling tot soorten met mannetjes en vrouwtjes
  • geen risico op seksueel overdraagbare ziektes
Mijn speculatie: mogelijk profiteren de hermafrodiete individuen toch in enige mate van de evolutionaire voordelen van normale seks omdat ze eicellen en spermacellen produceren en dus meiose en dus recombinatie.

Technische details & bronnen

Rapid genome shrinkage in a self-fertile nematode reveals sperm competition proteins Science 5 januari 2018. (summary is gratis)

Een populaire samenvatting van het onderzoek is dit artikel: Worm Species Lost 7,000 Genes After Evolving to Fertilize Itself.


Caenorhabditis nigoni: dit is de outcrossing soort die als controle diende
Caenorhabditis briggsae: dit is selfing soort met het kleinere genoom

C. briggsae has experienced a substantial decrease in genome size since the two species' recent divergence.

https://en.wikipedia.org/wiki/Nematode

https://en.wikipedia.org/wiki/Hermaphrodite


Vorig blog over dit onderwerp

08 January 2018

EO maakt melding van wetenschappelijke theorie over het ontstaan van het leven in Blue Planet (Update**)

Blue Planet II 4 jan 2018

In de uitzending Blue Planet II op 4 januari 2018 maakte de EO melding van een wetenschappelijke theorie over het ontstaan van het leven.

Direct na de etherische slakdolf (een vis):

"Er bestaat nu een theorie dat het leven op aarde ontstaan zou kunnen zijn in de diepzee." (42:42) [3]
  Over de hydrothermale bron 'The Lost City' [1] vertelt de commentaarstem:
"Binnen de 60 m hoge torens gebeurt iets wonderbaarlijks: bij extreem hoge druk en temperatuur ontstaan spontaan koolwaterstoffen; de moleculen die de basis vormen van al het leven.
Veel wetenschappers geloven nu dat het leven op aarde rondom zo'n schoorsteen 4 miljard jaar geleden ontstaan is." (48e minuut) [4]
Deze theorie is binnen de wetenschap al jaren bekend, maar het opvallende is dat de EO deze theorie niet heeft gecensureerd, d.w.z. niet uit de BBC documentaire heeft geknipt. In 2007 werd botweg iedere zin met de woorden 'evolutie' en 'miljoenen jaren' uit de natuurdocumentaires van David Attenburough geknipt [2].

hydrothermale bron 'The Lost City'

 

Het melding maken van het bestaan van een wetenschappelijke theorie betekent natuurlijk niet dat de EO de evolutietheorie accepteert. Merk ook op dat het vermelden van 4 miljard jaar geen probleem meer vormt. Vroeger, toen de aarde 6000 jaar oud was, werd dat bij de EO nog vertaald als 'heel lang geleden'! De EO is met zijn tijd meegegaan.

De uitzending bevat uitzonderlijke opnames over nooit eerder gefilmde diepzee wezens op 8 km diepte, en is bijzonder de moeite waard. De documentaire is nog enige dagen (of weken?) terug te zien op uitzending gemist.

Met dank aan Gerdien de Jong voor de tip over de 48e minuut.

De uitzending was dinsdag 9 januari 2018 ook op Canvas te zien met eigen ingesproken commentaarstem. De Belgen maken dus hun eigen vertaling, en is dus niet overgenomen van de EO. De documentaire is te zien tot 15 maart 2018.

De uitzending Blue Planet II Open zee 18 januari 2018 bevat uitzonderlijke fraaie beelden en de cameraploeg is tot het uiterste gegaan in het maken van unieke beelden. Nog te zien op de uitzending gemist.

Great Barrier Reef

Update 8 feb 2018: 
 
In de uitzending Great Barrier Reef (3/3) uitgezonden door de EO op vrijdag 2 februari 2018 is de Nautilus te zien.

Great Barrier Reef (3/3) vrijdag 2 februari 2018
(kennelijk ook al in 2013 uitgezonden)

Over de Nautilus wordt gezegd:

"het zijn oerverwanten van de octopus en de pijlinktvis, levende fossielen,  de laatste telgen van een geslacht dat volgens de evolutietheorie 500 miljoen jaar geleden de wereldzeeën beheersten."
Omdat de evolutietheorie al lang en breed als bewezen wordt geaccepteerd door wetenschappers, net zoals vele theorieën over de geologie en het verleden van de aarde (continental drift, ijstijden, klimaatopwarming, etc) zijn de woorden 'volgens de evolutietheorie' misplaatst en misleidend. We zeggen ook niet meer dat volgens de theorie van Newton draaien de planeten in elliptische banen rond de zon. Voor een club van mensen wiens wereldbeeld gebaseerd is op een 2000 jaar oud boek, is alle huidige wetenschappelijke kennis (Newton, Darwin, Mendel, Watson-Crick)  'on-Bijbels': het komt immers niet in de bijbel voor! En dus moet je er naar hartelust aan twijfelen. Het is maar 'mensenwerk'...


Vorige blogs over dit onderwerp

 

Noten

  1. Lost City Hydrothermal Field (wikipedia artikel)
  2. De EO censuur affaire in 2007 op WDW website Het oorspronkelijk blog (evolutie.blog.com) is helaas door de provider uit de lucht gehaald.
  3. CANVAS geeft deze vertaling: "En we zijn er nu meer en meer van overtuigd dat het leven op aarde is ontstaan in de diepzee." Dat is iets sterker uitgedrukt dan de EO! [11 jan 2018]
  4. CANVAS geeft deze vertaling: "Veel wetenschappers zijn nu van mening dat het leven op aarde rondom een schoorsteen als deze is ontstaan, vier miljard jaar geleden." Een mening lijkt mij iets zwakker dan een theorie, maar de gepubliceerde 'mening' van een wetenschapper kan ook dezelfde betekenis hebben als een theorie. [11 jan 2018]