29 April 2019

Kun je nog wel een redelijk gesprek voeren met Herman Finkers over religie?

Herman Finkers in Adieu God

21 april was cabaretier Herman Finkers te gast bij Tijs van den Brink in het programma Adieu God. Finkers is bekend om zijn onsterfelijke uitspraken zoals:

Eén stoplicht springt op rood, een ander weer op groen. In Almelo is altijd wat te doen.

De cursus "Omgaan met teleurstellingen" gaat wederom niet door.

Als homoseksualiteit onnatuurlijk is, is lopen over water het zeker!

Kun je eigenlijk wel een redelijk gesprek voeren met Herman Finkers? Tijs van den Brink heeft het geprobeerd. Je weet nooit of hij serieus is of een grap maakt [1], [4]. Finkers is tenslotte een komiek. Hij vond op school wiskunde minder logisch dan godsdienst (!!!) en vindt het logischer dat God wel bestaat, dan dat hij niet bestaat! Hij heeft niet uitgelegd waarom.

Hoe kun je een gesprek voeren met iemand die meent dat je  het absurde (het mysterie) centraal moet stellen in het geloof. Dan houdt toch ieder redelijk gesprek op? Zijn eigen voorbeeld [11:50  – 12:37]:

  • God is het begin van alles [want God heeft alles geschapen] 
  • Vóór God was er niks [behalve God zelf]
  • Maria is Gods moeder, want Jezus en God zijn één
  • Maria heeft Jezus gebaard
  • Jezus heeft ook zijn moeder geschapen [want God heeft alles geschapen]
  • en dat is een irrationele stap die daardoor heel wijs is. 
  • [tussen haken mijn verduidelijking]

Dat irrationaliteit wijs is flapt hij er zomaar uit zonder enige toelichting! Als dit verhaal niet voldoende is om het (katholieke) geloof af te doen als onhoudbaar of gewoon onzin, dan  weet ik het ook niet meer! Hij deed geen enkele poging om deze ongerijmdheid te repareren. En je kreeg niet de indruk dat de ongerijmdheid reden was om deze scheppingstheorie te verwerpen. Juist deze absurditeit vindt Finkers fantastisch. Deze ongerijmdheid is voor hem de essentie van het geloof. En het bestaan. Hij vindt het bestaan ook ongerijmd. Het bestaan klopt niet, zegt hij. En toch is het er. Geloof en humor stellen het ongerijmde centraal. [20:30]. Is geloof een vorm van humor? [5]. Atheïsme vindt hij onzin. Hij ziet kennelijk niet in dat atheïsme deze hele ongerijmdheid, en nog vele andere, in één klap kan elimineren.


Als je ongerijmdheden omarmt, ja, dan is het geloof geen probleem, zelfs ideaal, want het geloof is een optelsom van ongerijmdheden.

Nu kun je zeggen: dit soort ongerijmdheden laat je alleen toe in religie en poëzie, niet in het dagelijks leven. Maar dan moet je aan een soort dubbeldenken doen. Maar lukt het om die scheiding van twee manieren van denken in één hoofd vol te houden? Heb je eenmaal een tolerantie of zelfs verering voor het ongerijmde opgebouwd, dan wordt het moeilijk om dat niet ook in het dagelijks leven toe te passen. Het wordt a.h.w. een tweede natuur, misschien zelfs wel een levensfilosofie. Een effect is dat je anderen die inconsequent redeneren moeilijk kunt kritiseren. Want je doet het zelf. Dit zou je een onbedoeld neveneffect van dubbeldenken kunnen noemen.

Finkers heeft leukemie gehad. Hij zegt daarover: 

het gebeurt nu eenmaal, net als het weer.  [3]
Maar dat is juist een atheïstische gedachte! In het atheïstische wereldbeeld gebeuren dingen nu eenmaal zonder bedoeling. Het heelal bestaat uit een eindeloze, zinloze, betekenisloze keten van oorzaken en gevolgen. Kanker is een random gebeurtenis. In de ogen van een gelovige is het leven van een atheïst zinloos.

Gelovigen denken juist dat er achter alles een bedoeling zit. God heeft het heelal bedacht en geschapen. Dus het heelal en het leven kunnen nooit zinloos zijn. Dat betekent dat zijn leukemie ook een bedoeling moet hebben. Zoals iedere ziekte, ongeluk of ramp. Maar kennelijk niet bij hem. Inconsequent. Mijn conclusie: In het dagelijkse leven denkt Finkers atheïstisch zonder het te weten.

Finkers gaat wel naar de dokter als hij leukemie heeft. Het ziekenhuis is de wereld van 2+2=4, de wereld van de wetenschap. Niet de wereld van het 'mysterie'. De wetenschap vindt hij nogal kortzichtig (dom?). Dat is niet consequent. Wat nu als de dokter zou zeggen: "Beste Herman, kanker is een groot mysterie!". Zou Finkers dat accepteren? Nee, natuurlijk niet. Hij zou tot Maria moeten bidden, of soortgelijke katholieke dingen die ik niet allemaal ken. Het is moeilijk die twee werelden van redelijkheid en onredelijkheid goed gescheiden te houden.

De clou van dit verhaal is: Finkers denkt op belangrijke momenten in zijn leven atheïstisch. Tegelijkertijd vindt hij atheïsme onzinnig en koestert hij religieuze mysteries. Een 'religieus mysterie' is een eufemisme voor ongerijmdheid.

De wetenschap legt zich niet neer bij mysteries en ongerijmdheden [6]. Wetenschap is geïnteresseerd in onverklaarde verschijnselen, maar niet in zgn. onverklaarbare verschijnselen. Zij heeft in de afgelopen eeuwen methodes ontwikkeld om problemen op te lossen. Religie heeft geen methodes om de waarheid te achterhalen. Zij moet genoegen nemen met mysteries [2].

Herman Finkers is een buitengewoon aardige man met een grappig soort humor. Maar: valt er überhaupt nog een redelijk gesprek te voeren met Herman Finkers over religie?


Bronnen


Noten

  1. Over homoseksualiteit en de Bijbel zegt hij: homoseksualiteit onnatuurlijk? Ha! lopen over water is ook onnatuurlijk! Bijzonder gave opmerking. Is het een grap of godsdienstkritiek? of beide? Maar is zijn verhaal over de schepping (zie hierboven) dan ook een soort grap? of godsdienstkritiek? Maakt hij er zich vanaf met een grap omdat hij geen serieus antwoord heeft?
  2. Ik vond nog een oude uitspraak van Taede Smedes in een blog uit 2011: "De mysterieuze werkelijkheid achter onze waarneembare werkelijkheid noem ik God" (p.115).
  3. "Het overkomt zoveel mensen, waarom ik niet?" bron: Herman Finkers in College Tour, 2015.
  4. "Je moet een grap op een serieuze manier brengen, anders is het helemaal niet leuk." Je moet r niet bij lachen, je moet een strak gezicht hebben." Dat maakt het helemaal moeilijk om te ontcijferen of hij nu serieus is of niet! Over het geloof is Finkers half serieus half schertsend. bron: CT.
  5. Finkers in CT: "kunst, humor en religie: die drie kan ik niet los van elkaar zien. [22:22]
  6. Je kunt het woord mysterie zelfs in Nature terugvinden: "The mystery of the origins of life..." Daar heeft het de betekenis van een hardnekkig probleem waar vele wetenschappers zich jarenlang over gebogen hebben. Uiteraard menen wetenschappers dat het geen onoplosbaar probleem is, anders zouden ze er niet zo hard aan werken. [3 mei 2019 ]

 

Vorig blog over dit onderwerp


Plaatsen van commentaren:

Ik heb moderatie en woordverificatie voor comments op dit blog uitgezet. Desondanks moet U plaatjes beoordelen bij het inzenden van comments. Dat is niet om U te plagen! Ik kan dat niet uitzetten. Google dwingt dat af. Zie het als 'betaling' voor een gratis blog. Wordt U daar gek van, stuur het comment dan per email en dan plaats ik het.

21 April 2019

Zangvogel inventarisatie voor het 22e jaar

zangvogel inventarisatie webpagina
Eigenlijk is het niet 'inventarisatie' maar 'fenologie', de relatie van natuurverschijnselen met jaargetijden. Maar ik doe het niet voor de wetenschap, maar als hobby. 
In april en mei is het de tijd van de aankomst van trekvogels. Ik houd al ruim 20 jaar van zo'n 30 soorten zangvogels de aankomsttijden bij op een website. Daarvoor deed ik het ook al, maar dan in notitieboekjes. 
Je moet dan het veld in. Liefst 's ochtends vroeg want dan zingen ze het meest fanatiek. Identificatie gaat hoofdzakelijk op geluid. Zien is leuk, maar niet altijd mogelijk o.a. vanwege dichte struikgewas of te grote afstand. Zang draagt ver, denk aan de grote lijster.
Omdat ik dan in het veld rondhangen heb ik niet of nauwelijks tijd om te bloggen.
Op 19 april de nachtegaal op zeer grote afstand gehoord op de grens van het hoorbare. Dus daar gaan we nog een keer naar toe voor de zekerheid. En om er van te genieten.

Even geduld aub tot het volgende blog!


Bronnen

01 April 2019

Afzien van kinderen is de hoogste vorm van altruisme

Nederlandse klimaatblogger Lindsey (Nieuwsuur)

In Nieuwsuur van 24 maart een item over vrouwen die vrijwillig afzien van kinderen omdat nog meer mensen de aarde onleefbaar maken. De 27-jarige Nederlandse klimaatblogger Lindsey meent dat ze daardoor haar kind geen goede toekomst kan bieden. Een extra kind is extra vervuiling, zegt ze.

Uit evolutionair oogpunt is afzien van kinderen de hoogste vorm van altruïsme [9]. Hoger nog dan wat standaard als altruïsme wordt gedefinieerd, nl. verwanten zoals broer en zus helpen ten koste van jezelf en ten koste van je eigen voortplanting [1]. De begunstigde is in dit geval de hele mensheid plus de hele biosfeer op aarde.

Kunstenares Tinkebell (Nieuwsuur)
De allerhoogste vorm van altruïsme heeft kunstenares Tinkebell bereikt door zichzelf te laten steriliseren.

Birth Strike oprichtster Blythe Pepino (Nieuwsuur)

Klimaatwetenschapper-blogger Bart Verheggen heeft een heel nuchtere kijk op de zaak:


Klimaatwetenschapper Bart Verheggen (Nieuwsuur)

 

"Geboortestaking heeft op korte termijn weinig effect. Er valt meer winst te behalen door het verduurzamen van het energiesysteem".

Ten eerste is het geen òf-òf, maar èn-èn. Ten tweede, niemand kan het energiesysteem van de een op de andere dag veranderen. Geen enkel individu kan een actie ondernemen die grote wereldwijde effecten heeft. Omdat er zoveel mensen op aarde leven, kunnen alleen heel veel individuen een effect hebben.

Zijn reactie op vrouwen die om idealistische redenen afzien van kinderen is daarom onterecht. Hij slaat de plank mis. Ik heb grote bewondering voor deze vrouwen omdat afzien van kinderen de hoogste vorm van altruïsme is. Zonnepanelen zijn een groot financieel offer. Maar, het is niet een echt financieel offer,  omdat je de investering kunt terugverdienen. Als jonge vrouwen in de vruchtbare leeftijd vrijwillig afzien van kinderen, is dat een persoonlijk offer. Het tegenovergestelde van egoïsme. Als dat offer sterilisatie is, dan is het ook nog een onomkeerbaar offer. Het zegt iets over je persoonlijkheid en karakter.

Tenslotte: belangenverstrengeling. Klimaatwetenschapper Bart Verheggen is niet helemaal zonder 'belangenverstrengeling': hij heeft 2 kinderen. Dat beïnvloedt zijn mening waarschijnlijk op subtiele wijze. Iemand die geen kinderen wil vanwege het klimaat vormt dan- als het ware- een bedreiging voor zijn morele identiteit. Immers: die heeft een hogere morele waarde èn handelt er naar (zie: Naomi Ellemers, 2019). En dus heeft hij intuïtief de neiging het afzien van kinderen af te keuren. Ook ik ben niet geheel vrij van belangenverstrengeling: ik heb geen kinderen. Dus vrouwen die geen kinderen willen zie ik misschien juist daarom onbewust als positief en niet als bedreiging?

De wet van Darwin

Ieder levend organisme bestaat omdat andere organismen zich hebben voortgeplant. De drang zich voort te planten wordt geërfd van degenen die zich hebben voortgeplant. Die voortplantingsdrang hebben wij gemeen met alle levende wezens. Volgens Dawkins zijn wij de 'vehicles' om genen door te geven. 
"We are survival machines – robot vehicles blindly programmed to preserve the selfish molecules known as genes." 

Op het eind van zijn beroemde boek The Selfish Gene ('Het zelfzuchtige gen') schrijft Dawkins: "We, alone on earth, can rebel against the tyranny of the selfish replicators". Dat is precies de opgave waar we in deze tijd van overbevolking en overexploitatie van de aarde voor staan: rebelleren tegen onze voortplantingsdrift! Dat we sex hebben en ons voortplanten hebben we gemeen met de dieren. Dat we afzien van voortplanting is iets uniek menselijks [2].


Tragedy of the commons

De 'Tragedy of the commons' [3],[5] is het verschijnsel dat individuen de neiging hebben om meer van een gemeenschappelijk goed voor zichzelf op te eisen dan goed is voor het voortbestaan van dat gemeenschappelijke goed. Voorbeelden zijn de visserij in internationale wateren. Die vissen zijn van iedereen of van niemand. Waarom zou ik me beperken in de visvangst? Als ik me vrijwillig beperk, dan vangt mijn concurrent de vissen die ik heb laten gaan. Dus ik kan hem beter voor zijn.
Toegepast op het krijgen van kinderen: iedere ouder vindt dat jij recht heeft op kinderen en dat zijn kinderen vanzelfsprekend recht hebben op een woning, eten, drinkwater, kleding, energie (gas, elektriciteit), auto (of twee), medische zorg, onderwijs, baan, vliegvakantie, tv, smartphone, etc. Met andere woorden: ouders vergroten op egoïstische wijze hun ecologisch footprint door kinderen op de wereld te zetten [6]. Feit is dat geen mens de oorzaak is van zijn eigen bestaan, en ieder mens heeft recht op leven. Maar kinderen op de wereld zetten is een keuze. De ecologische voetafdruk van hun kinderen moet dus bij die van de ouders opgeteld worden [8]. De gemiddelde Nederlander heeft een voetafdruk van 6,2 hectare. Voor een gezin met twee kinderen zal dat dus 24,8 hectare zijn. 
Daardoor claimen zij méér van de gemeenschappelijke, eindige hulpbronnen van de aarde dan mensen met minder of nul kinderen [2]. Tenslotte is de beschikbare hoeveelheid hectares voor het verbouwen van voedsel en woningen eindig [7].


Miley Cyrus
"Zo verkondigde zangeres Miley Cyrus onlangs dat ze overwoog om geen kinderen te nemen vanwege klimaatverandering. De Britse activiste Blythe Pepino startte een beweging van birthstrikers (geboortestakers): vrouwen die vanwege de ‘klimaatcrisis’ bewust geen kinderen op de wereld zetten. De Nederlandse kunstenares Tinkebell liet zichzelf in 2013 steriliseren als statement tegen overbevolking en oprakende grondstoffen. " [4]


 

Update 22 april 2021

As climate anxiety builds, these women are choosing to not have children,

long-read article over de invloed van persoonlijke klimaatzorgen op de beslissing om wel/niet kinderen te nemen.


Update 6 mei 2021

Floris van den Berg heeft in 2014 in de Vrijdenker een poging gedaan om het taboe van het ter discussie stellen van kinderen krijgen te doorbreken onder de titel: Perspectieven op populatie-ethiek.

 

Update 29 aug 2021

Bas Haring wil geen kinderen!

Zie het korte maar aardige stukje 'Bas Haring wil geen kinderen' in mijn bespreking van het boek van Bas Haring: 'Kaas en de Evolutietheorie'.


Update 18 maart 2022

In de uitzending 'Adieu God?' van 14 maart  interviewt Tijs van den Brink actrice Jennifer Hoffman. Jennifer vindt het moeilijk om te besluiten om of ze moeder wil worden of niet. En de 'beslissing' vindt op een heel bijzondere manier plaats!


Update 11 november 2022

Dit kwam ik tegen: 

 

Noten

  1. Een voorbeeld van altruïsme bij dieren is dat je een broer of zus helpt met voedsel voor hun kinderen of bescherming tegen roofdieren, ten koste van je eigen kinderen, zodat jij bijvoorbeeld uiteindelijk minder kinderen grootbrengt en je broer of zus een meer. [ toegevoegd 12 april 2019 ]
  2. toegevoegd 10 december 2019 en 29 januari 2020 aangevuld.
  3. Tragedy of the commons (wikipedia)
  4. AD citaten toegevoegd 21 jan 2020. Marc Davidson introduceert een 'leuke' paradox: we hebben kinderen nodig omdat zich onder hen knappe koppen zullen bevinden die het klimaatprobleem op kunnen lossen. Zeldzaam artikel dat over de problematiek durft na te denken. Mijn commentaar op de paradox: 1e) zonder die kinderen zou er geen klimaatprobleem zijn!  2e) onder die kinderen zullen zich ook toekomstige Trump's, klimaatsceptici, etc. bevinden! Zie ook: De Venezolaanse president Maduro roept vrouwen op veel kinderen te baren, NOS 5 mrt 2020.
  5. Zo zegt Nature het: "the pursuit of narrow self-interest leads to overuse of a resource, and disaster. (If foresters, for instance, limit the number of trees they fell every year, the forest can regenerate, to the benefit of all; if they each boost their own short-term profits by maximizing their felling, the forest ecosystem might collapse.)" 20 jan 2020.
  6. Thomas Malthus (1766–1834) schreef al in An Essay on the Principle of Population dat de bevolking onvermijdelijk toeneemt totdat ze de capaciteit om voldoende voedsel te produceren te boven gaat. [12 Feb 2020]
  7. NOS: Bouw tijdelijke woningen hapert, vooral door gebrek aan locaties, 18 feb 2020 
  8. Marc Davidson (hoogleraar milieu-ethiek): "als je een kind op de wereld zet, ben je verantwoordelijk voor de broeikasgasuitstoot van alles wat dat kind in zijn leven consumeert. En die van je kinds kinderen.

  9.  

Bronnen


Nieuwsuur uitzending staat op youtube: Sommige vrouwen willen geen kinderen vanwege de klimaatverandering. De commentaren op youtube zijn gruwelijk, grof, beledigend. Dat moet enorm pijnlijk voor die vrouwen zijn.

Ik heb het blog van klimaatblogger Lindsey niet gevonden. Als iemand het blog kent, even een comment hieronder aub.

4 april 2019: Inmiddels heb ik haar blog gevonden via het blog van Bart Verheggen: Lindsey: Klimaatverandering: Is het nog verstandig om kinderen te krijgen?

Blog van Bart Verheggen : Klimaatverandering, Kinderen en Bevolkingsgroei 25 maart 2019

Naomi Ellemers (2019) 'Morality and the Regulation of Social Behavior. Groups as Moral Anchors'.


Verder lezen


Is het nog wel verantwoord een kind op de wereld te zetten? Nee, zegt filosoof David Benatar, Trouw 6 april 2019

Geen kind om het klimaat te redden, Trouw 26 Sep 2020

http://www.kindervrij.nl/

 

Comments

Ik heb moderatie en woordverificatie voor comments op dit blog uitgezet. Desondanks moet U foto's beoordelen bij het inzenden van comments. Ik kan dat niet uitzetten. Google dwingt dat af. Zie het als 'betaling' voor een gratis blog. Wordt U daar gek van, stuur het comment dan per email en dan plaats ik het.