Abraham Kuyper: een goed geinformeerde criticus van Darwins evolutie theorie.

Abraham Kuyper (1899) Evolutie

Een verrassend helder en leesbaar geschreven anti-evolutie geschrift van 125 jaar geleden getiteld: 'Evolutie', geschreven door de oprichter van de Anti-(R)evolutionaire Partij (ARP), stichter van de Vrije Universiteit (VU) [9], en de minister-president van Nederland van 1901 tot 1905: Abraham Kuyper (1837 – 1920).

Het belangrijkste wat mij opviel is dat Kuyper, ondanks de bedreiging die hij ziet in het 'Evolutie-dogma' voor de christelijke cultuur, een feitelijk correcte weergave geeft van de kern van Darwins evolutietheorie. Dit is opmerkelijk voor een criticus. Ook valt hij de persoon van Darwin niet aan. Ook dit is opmerkelijk voor een Darwin-criticus. Kuyper erkent dat Darwin in zijn Origin of Species meer hechtte aan empirie dan aan speculatie (p19). Geweldig. Kuyper vermeldt dat Darwin kunstmatige selectie van duivenrassen gebruikte als voorbeeld van de effecten van selectie. Hij begreep Darwins argument. Hij begreep ook dat je extra argumenten en feiten nodig hebt om aan te tonen dat dit soort selectie ook in de natuur plaats vindt. Bovendien begreep hij dat er op die manier nieuwe soorten kunnen ontstaan (p.20). Ook begreep hij dat Darwin geen doelmatigheid of 'sturing van hoger hand' kon binnen smokkelen. De theorie zou louter mechanistisch moeten zijn. Klopt ook. Want anders zou alles voor niets zijn geweest. Kuyper schrijft respectvol: "En hierin nu bestaat de grootste vondst van Darwin, dat hij metterdaad zulk een puur mechanistisch agens aanwees...". En hij noemt het principe van Malthus dat er meer individuen geboren worden dan er voedsel beschikbaar is met als gevolg: 'struggle for life' [3]. Als de gunstige eigenschappen van de 'survivors' erfelijk zijn, dan bestaat de volgende generatie voor een groter deel uit erfelijk aangepaste individuen (simpel gezegd) en kunnen zij in principe die eigenschappen ook weer doorgeven aan de volgende generatie. Kuyper noemt als tweede mechanisme de erfelijkheid van verworven eigenschappen die bijdraagt aan aanpassing [1]. Als er voldoende tijd voorhanden is [2] ontstaan er steeds beter aangepaste individuen. Er ontstaan nuttige, functionele aanpassingen. En die accumuleren in de loop der generaties. En dit alles zonder God. Het Eureka moment voor Darwin. Het gaf een impuls aan empirisch onderzoek. Steeds valt op hoe nauwkeurig Kuyper de sterke kanten van de theorie van zijn tegenstander beschrijft. Geen karikatuur. Dat is zeldzaam voor een tegenstander. En een bewijs van zijn integriteit en intelligentie.

Hij leerde me zelfs nog een nieuwe term: chorologie [4]: over het belang van de ruimtelijke verspreiding van soorten over de aardbol. Een begrip dat bijna alle Darwin- en evolutie-critici vergeten. Dus: complimenten voor Abraham Kuyper! Hij constateert dat de evolutietheorie een nieuwe impuls gaf aan wetenschappen als Physiologie, Paleontologie en meer. Hij erkent dat als feit. De evolutie gedachte werd door anderen verder uitgebouwd tot een alomvattende theorie. Geen wetenschappelijk gebied bleef onaangeroerd: psychologie, esthetiek, ethiek, sociologie, economie, en zelfs religie [5]. Dat is zeer verontrustend voor calvinisten (christenen).

Kritiek met korte houdbaarheidsdatum

Kuyper accepteert de logica van Darwins theorie op voorwaarde dat erfelijkheid mechanistisch verklaard kan worden. Dat lijkt een redelijke eis. Kuyper wist dat Darwin een foute theorie van het mechanisme van erfelijkheid had [6]. Hij laat vervolgens uitputtend zien dat in de laatste decennia van de 19e eeuw verschillende alternatieve erfelijkheidstheorieën gepubliceerd werden. De ene nog vager en speculatiever dan de andere. Opvallend: hij meent dat de aanname van 'Vererbungssubstanz' (erfelijkheids-substantie!) [7] niets oplost:

"Een hypothese waarbij het terstond in het oog springt, dat de onderstelling van een "Vererbungssubstanz" niets is, dan een anderen mystieken naam stellen voor het te ontsluieren mysterie". (pag 31)

Zijn kritiek is in feite terecht. Het waren geen empirisch toetsbare theorieën. Het waren zeer speculatieve theorieën. Waarom is dit zo belangrijk voor Kuyper? Die theorieën:

"ze hebben het volstrekte onvermogen, om het feit der overerving mechanisch te verklaren, in zoo helder licht geplaatst, dat het niet te sterk gesproken is zoo ik zeg, dat het monistisch mechanisme der gehele Evolutie-leer in haar Achilleshiel er doodelijk door is getroffen." (pag. 32).

Met 'monistisch mechanisme' bedoelt Kuyper het streven om alle natuurverschijnselen materialistisch te verklaren. Hij interpreteert het falen van een materialistische verklaring van erfelijkheid, als bewijs dat het materialisme gefaald heeft. Immers het materialisme claimt dat in de wetenschap alles mechanistisch verklaard moet worden [9]. En aangezien het Darwinisme op een ondeugdelijke theorie van erfelijkheid is gebouwd, stort het hele Darwinistische bouwwerk in volgens Kuyper. Maar, wat is eigenlijk het alternatief? Dacht Kuyper zelf dat erfelijkheid werkt via niet-materialistische of bovennatuurlijke krachten? Hij moet toch geweten hebben dat zonder fysiek contact tussen man en vrouw, een vrouw niet zwanger wordt? En dat er dus overdracht moet zijn van een materiële substantie van de vader naar de moeder om een kind te maken? Een bevruchting is toch geen bovennatuurlijk wonder? Ook al hadden de Darwinisten geen goede erfelijkheidstheorie, dat ondermijnt toch niet het feit van erfelijkheid? (zie dit blog).

Alsof één doodsteek nog niet genoeg is, komt Kuyper nog met een tweede. Natuurlijke selectie veronderstelt dat er steeds nieuwe variatie optreedt. Anders valt er op den duur niets meer te selecteren. Terechte opmerking. Heel scherpzinnig merkt Kuyper op: waar komt die variatie vandaan? Die variatie mag niet van te voren 'klaarliggen'. Het mag ook niet wetmatig zijn, het moet volledig onbepaald zijn. Er mag geen ontwerp en geen doel zijn. Dat eist het mechanistisch verklaringsmodel. Klopt allemaal. Kuyper meent dat ook hier het mechanistisch model gefaald heeft. En ongetwijfeld stort het Darwinistisch bouwwerk voor de tweede keer in. 

Het ironische van de hele zaak is dat Kuyper zijn betoog hield in 1899. Dat is precies één jaar vóór de drievoudige herontdekking van de erfelijkheidswetten van Mendel! De experimenten van Mendel wezen op het bestaan van concrete erfelijke factoren. Het was de geboorte van de Mendelse genetica. 53 jaar later werd ontdekt dat de lang gezochte erfelijke substantie uit DNA bestaat. En zijn vraag waar die ongerichte variatie vandaan kwam, werd in 1910 beantwoord toen Thomas Hunt Morgan een white-eye fruitvliegje in zijn kweekflessen vond (normaal hebben ze  rode ogen). Mutatie noemen we dat tegenwoordig. We weten dat mutatie ongericht, toevallig is. Kuyper had natuurlijk niet in de toekomst kunnen kijken, maar hij hield er kennelijk geen rekening mee dat wetenschappers ook niet stilzitten. Hij nam dus in feite een stevig risico door er op te gokken dat wetenschappers het raadsel van de erfelijkheid nooit zouden kunnen oplossen. In feite was dit een god of the gaps argument omdat hij zich baseerde op een onopgelost probleem in de wetenschap van zijn tijd.

Zou het kunnen zijn dat Kuyper het zich kon permitteren om de sterke kanten van het Darwinisme te behandelen, omdat hij een aantal 'fatale wetenschappelijke zwakheden' in petto had? Hoe dan ook, hij heeft literatuuronderzoek gedaan. En hij begreep het.

Hij besluit zijn rede met het eerste van de geloofsartikelen van de Christelijke kerk:

IK GELOOF IN GOD ALMACHTIG, SCHEPPER DES HEMELS EN DER AARDE.

Het stond dus van te voren vast dat Kuyper het Darwinistisch-evolutionair wereldbeeld om religieuze redenen moest verwerpen:

"Over de klove, die tusschen het dogma der Triniteit en het pseudo-dogma der Evolutie gaapt, valt geen brug te slaan. Christelijke religie en Evolutieleer zijn twee over en weer elkaar uitsluitende systemata." (p.12) [12]

Behalve de evolutietheorie zelf waren sommige evolutionisten zelf de oorzaak. Abraham Kuyper citeert de beroemde Duitse bioloog, zoöloog, Darwinist, filosoof Ernst Haeckel: Gott ist ein "gasförmiges Wirbelthier". Het citaat komt uit de rede 'Der Monismus als Band zwischen Religion und Wissenschaft. Glaubensbekenntniss eines Naturforschers' (1892). Kuyper was hierover zeer verontwaardigt. Een paar jaar later publiceerde Haeckel in 1899 het beroemd geworden boek 'Die Welträtsel' waarin hij de hoofdstellingen van het christelijk geloof met de grond gelijkmaakte. Haeckel was dus te vergelijken met de hedendaagse evolutionist en atheist Richard Dawkins. Het atheïsme van Haeckel en Dawkins heeft de acceptatie van het darwinisme onder gelovigen sterk belemmerd. Het was olie op het vuur. Het is begrijpelijk dat ook Kuyper buitengewoon geïrriteerd was. Hier zit het probleem: de associatie van darwinisme en atheïsme, of zelfs de gelijkstelling van die twee. Vandaar het belang van een boedelscheiding: wetenschap en religie zijn twee gescheiden domeinen (NOMA). [13]

Hij verwierp Evolutie ook omdat er 'een doodelijk gevaar in de Evolutie schuilt' (pag.51). Het gevaar van een doelloos mechanisch opgebouwde kosmos. Die leer mag door geen enkele onderwijzer aan onze kinderen onderwezen worden [11]. 

Hij moest Darwinisme ook om politieke redenen afwijzen. Hij meende ten onrechte dat het 'recht van de sterkste' onvermijdelijk uit Darwinisme volgt [10] en dat was voor hem ook een reden om Darwinisme te verwerpen. Ook een achterhaald idee. 

Desondanks leek Kuyper de verdienste van het Darwinisme als wetenschappelijke theorie goed in te schatten. Dat is zijn verdienste.

Postscript

Bedenk dat Abraham Kuyper de oprichter van de Vrije Universiteit was [9]. Vanaf de oprichting was de VU een anti-evolutie universiteit. Niet als bijkomstigheid, maar als grondbeginsel. Het Christelijk onderwijs stond op het spel. Ik heb dit persoonlijk aan de lijve ondervonden [9]. De ontwikkeling van de houding van de VU ten aanzien van evolutie sinds die tijd is een apart onderwerp.

Noten

1. is nog steeds controversieel
2. hij geeft hier geen maat: nergens in zijn rede noemt hij miljoenen jaren.
3. "Een feit evenzeer de wan-evenredigheid tusschen de schier grenzenlooze vermenigvuldiging van de eters, en de schraalheid van de voorhanden spijze." (pag 21).
   
4. Chorologische geografie: de wetenschap die zich bezighoudt met de ruimtelijke verspreiding van organismen over het aardoppervlak. Engels: Chorology: the study of the spatial distribution of organisms (biogeography). Het begrip biogeografie is tegenwoordig het gangbare begrip daarvoor.
5. Daniel Dennett sprak veel later over 'universal acid' (bron) maar Kuyper was hem voor!
6. Pangenesis theorie (wikipedia). Dramatisch gegeven: Kuyper schreef deze passage 1 jaar voor de herontdekking van Mendel in 1900
   
7. We weten nu dat die 'Vererbungssubstanz' DNA is: de materiële basis van erfelijkheid. Maar DNA werd pas in 1953 ontdekt. Daarvoor was er al de chromosoom theorie van erfelijkheid en was bekend dat nucleïnezuur in de celkern aanwezig was.
8. Wikipedia artikel 19e eeuw: "De negentiende eeuw kenmerkt zich door weergaloze vorderingen der wetenschappen. De eeuw der techniek roept een materialistische levensbeschouwing op. ... Sommigen zien ook verwantschap met het darwinisme en het daaruit voortvloeiende evolutionisme."
9. Kuyper was oprichter van de VU. Zijn strijd tegen evolutie was binnen de VU nog steeds levend eind jaren 90 van de vorige eeuw. Zie: BRIEFWISSELING tussen Redactie WCS en G.Korthof 14-6-96 t/m 1-12-96 . Anno 2024 wordt er een cursus evolutiebiologie aan de VU gegeven. Abraham Kuyper zou zich omdraaien in zijn graf.
   NB: Gerdien de Jong wees mij er op dat de link niet werkte. U kunt nu zoeken op evolution courses: https://research.vu.nl/en/courses/?search=evolution+course en krijgt dan 88 hits waarvan plm 15 niet over evolutie gaan. De meest algemene is: Evolutie door Mirte Bosse: "Na afloop van de cursus is de student in staat: de belangrijkste bewijzen voor evolutie te omschrijven;... ". De enige cursus die nog herinnert aan de oprichter van de VU, Abraham Kuyper is: Creation and Redemption: Reformed and Evangelical Theology and Evolution door Gijsbert van den Brink. Maar die gaat over klimaat verandering. [toegevoegd: 17 Sep 2024]
   
10. Darwinisme is geen politiek systeem, maar een wetenschappelijke theorie over de levende natuur: planten en dieren. Dat anderen (soms zelfs wetenschappers) ethische en politieke consequenties trekken is niet de schuld van de evolutietheorie.
11. In amazon.com staat het boek aldus omschreven: "In this historic speech delivered at the Vrije Universiteit in Amsterdam, Abraham Kuyper, a Dutch statesman and theologian, lays out his views on the relationship between science and religion, arguing for a Christian worldview that embraces evolution as a natural process." Dat is 100% het tegenovergestelde van hetgeen Kuyper beweerde! [17 Sep 2024]
12. citaat toegevoegd [4 Okt 24]
13. paragraaf over Haeckel toegevoegd 14 okt 2024.  Het tragische is dat sommigen het bestrijden van het theïsme als hoogste prioriteit hebben en daarmee de suggestie wekken dat Darwinisme een atheïstische theorie is. Maar je moet Darwinisme uitsluitend op zijn wetenschappelijke merites beoordelen want het is een wetenschappelijke theorie.  (Tevens toegevoegd als laatste comment.)

 

 

Bronnen

De rede is opnieuw uitgegeven door de ULAN Press. Het is een fotografische reproductie van het origineel uit 1899. Het is verkrijgbaar bij amazon.fr. Het staat eveneens in amazon.com, maar is niet leverbaar aan personen woonachtig in Nederland. En het staat in amazon.nl maar is 'momenteel niet verkrijgbaar'. Voor de digitale versie neem contact op met Rolie Barth. Tevens is het boek online te lezen als digitale scan van het origineel op Delpher. De tekst is te downloaden als doorzoekbare pdf (KB). (toegevoegd 1 Okt 2024)

Postscript 17 Sep 2024: 

Het boek blijkt nu verkrijgbaar in amazon.com als hardback ($29,95) en paperback ($15,95). 

Met dank aan Leonardo die mij op het spoor van Abraham Kuyper zette, en Rolie voor de digitale versie van het document, en Susan die het boek vond in de Franse Amazon.

Het plezier van het ontdekken van een verklaring voor een vreemd verschijnsel

cirkelpatroon op vacuümglas

Wanneer het 's nachts koud en vochtig is geweest (buiten 7°C, binnen 21°C graden), kun je 's ochtends een zeer regelmatig patroon van cirkels zien op het vacuümglas (zie dit blog). Maar deze ochtend zag ik een afwijking in het regelmatige patroon:

een afwijkende cirkel

Eén cirkel was duidelijk groter dan de rest. Vreemd. Nooit eerder gezien. Waarom die ene? Dat vraagt om een verklaring. Toch maar even de zaak van dichtbij bekeken. Verrassing: die grote cirkel heeft in het midden twee in plaats van één micro-spacer! Een zeldzaam foutje in het productieproces van vacuümglas.

 

twee micro-spacers in de grote cirkel

Leuk om een verklaring te hebben gevonden op micro niveau. Niet schokkend, maar dat soort dingen vind ik nu leuk. Dingen willen begrijpen.

Bronnen

• Curieus patroon op vacuümglas na een forse regenbui, blog 14 april 2024
   

Ons houtduiven project: The Successful Domestication of the Common Wood Pigeon

 

 

Dit is een nieuwe video gepubliceerd op youtube en gaat over ons tweejarig project om een wilde houtduif 'tam' te maken, d.w.z. uit je hand laten eten! Met veel geduld is het uiteindelijk gelukt! Het was tevens a steep learning curve om de video in elkaar te knutselen, maar we zijn tevreden over het eindresultaat!

Bronnen

The Successful Domestication of the Common Wood Pigeon 2 sep 2024

Over een vlinder die dacht dat hij een kolibrie was. Blogvakantie: augustus.

Kolibrievlinder
Macroglossum stellatarum

De Kolibrievlinder heet niet voor niets een kolibrie-vlinder! In plaats van dat hij gewoon op een bloem gaat zitten, zoals normale vlinders doen, blijft hij er voor zweven en zoekt met zijn zeer lange tong naar nectar. 

In bovenstaande foto is de zeer lange tong te zien. Tevens zie je onder zijn buik opmerkelijk grote poten. Tenminste, groot voor een vlinder die zijn poten niet gebruikt tijdens zijn bezoek aan een bloem.

 

Half opgerolde roltong

De Kolibrievlinder is een uitzonderlijke maar onopvallende verschijning: vrij kleine vleugels (je ziet de oranje kleur van de achtervleugels meestal alleen op een foto), opvallende grote dikke voelsprieten, en voor een vlinder uitzonderlijk gedrag. Hij fladdert niet rond zoals een gewone vlinder, maar beweegt als een kolibrie met schokkende maar doelgerichte bewegingen van bloem naar bloem. Op een afstandje is het een onopvallende donkere, vrij klein insect. Je ziet hem makkelijk over het hoofd. En als je hem niet eerder hebt gezien, zie je hem makkelijk aan voor een bij of hommel of zo.

sluitertijd t=1/125 sec (telelens)

 

Zijn vleugels bewegen zo snel op en neer dat sluitertijden van 1/125 sec, 1/640 sec en zelfs 1/1250 sec nog te lang zijn om zijn vleugels scherp vast te leggen (met gebruik van telelens). Hij heeft een opvallend oog dat je aan lijkt te kijken.

De staart lijkt een soort vogelveren te hebben

 

Al met al een uitzonderlijke vlinder. Een soort vogelbekdier onder de vlinders!

Evolutionaire vragen

Waarom heeft de Kolibrievlinder dit foerageergedrag ontwikkeld? Je hebt een lange tong nodig als je niet op de bloemen gaat zitten. Dus het vlieg gedrag en de lange tong horen bij elkaar. Wat is het evolutionaire voordeel? Is het een aanpassing? Een aanpassing aan wat? Het kost aardig wat energie lijkt me. Het geslacht Macroglossum (letterlijk: grote tong!) is een zeer soortenrijk genus: 114 soorten wereldwijd. De familie pijlstaarten (Sphingidae) staat bekend om haar goede vliegers. Bij nectar drinkende dieren is dit helicopter vermogen ook ontstaan in kolibries, bepaalde vleermuizen en zweefvliegen (zeer goede helicopter vliegers!).

Bronnen

• wikipedia: Kolibrievlinder met veel wetenswaardigheden.
  

Nieuws

• Ik heb blogvakantie gedurende de maand augustus
  
• Dramatisch jaar voor vlinders: nog nooit zo weinig gezien bij telling, NOS 5 aug 2024
  

Onverwachte gast in onze tuin: Vlaamse gaai

 

Vlaamse gaai hangt aan pindanet

Dat had ik nog nooit eerder waargenomen: een Vlaamse gaai (officiële naam tegenwoordig 'Gaai', Garrulus glandarius) in onze tuin die interesse heeft voor pinda's. Het blijft een schuwe, of beter gezegd behoedzame, vogel die vooral op de stille ochtend of avond uren langskomt. Eerst probeerde hij/zij op een tak zittend pinda's te openen. Dat was lastig want het netje slingerde heen en weer. Dit individu heeft ontdekt dat je ook aan de onderkant kunt hangen zodat je beter grip hebt. Het is hem gelukt een paar pinda's te pakken te krijgen. Hij zal vast vaker langs geweest zijn zonder dat wij het hebben gezien.

Evolutionist Gert Korthof wordt geconfronteerd met zijn creationistische grootvader Gerrit Korthof

Dr. Gerrit Korthof (1933)
'De evolutietheorie in verband
met biologie en openbaring' (pdf)

Gerrit Korthof ( 1891 - 1941 )

 

Een niet alledaagse gebeurtenis: ik krijg een artikel in handen getiteld 'De evolutietheorie in verband met biologie en openbaring' van mijn grootvader en naamgenoot Gerrit Korthof. Het is de weergave van een lezing die hij op 22 april 1933 voor de Natuurkundige Sectie van de Christelijke Vereeniging van Natuur en Geneeskundigen hield. Ik wist dat het artikel moest bestaan, maar ik kende de inhoud niet. Geen enkele bibliotheek bleek het tijdschrift te hebben. Geheel onverwachts en onwetend van mijn zoektocht, overhandigde mijn nicht Marieke mij op 8 mei 2024 het originele manuscript. Ze had het gevonden toen ze de zolder aan het opruimen was. Hoewel het een nogal schokkende confrontatie met de denkbeelden van mijn grootvader bleek te zijn, ben ik haar eeuwig dankbaar dat ze het document niet bij het oud papier heeft gegooid.

Ik heb mijn grootvader helaas nooit gekend. Hij is in 1941 (in de oorlog) overleden. Hij is maar 50 jaar geworden. Hij was microbioloog en conservator aan het Klinisch Laboratorium van het Academisch Ziekenhuis Leiden. Het is uiterst curieus dat hij zich, zonder dat ik er iets van af wist, met hetzelfde onderwerp (evolutie en geloof) bezig hield als waar ik mij de laatste 28 jaar mee bezig heb gehouden. Bijkomstige toevalligheid: ik heb ook een baan gehad bij de Medische faculteit Leiden (klinische cytogenetica). Overbodig te zeggen dat de ontdekking van dit manuscript een grote impact op mij heeft. Het kwam als een donderslag bij heldere hemel: mijn grootvader was een 'creationist' en verwierp de evolutietheorie! Hij had een theïstisch wereldbeeld. Een grotere tegenstelling tussen kleinzoon en grootvader is niet  denkbaar. In het 18 pagina's tellend document doet hij verslag.

"Bij de bestudeering der wetenschappelijke denkbeelden op dit gebied, is er maar één slotsom, waartoe we kunnen geraken en dat is de constantheid der soort." (p.12)

Zijn belangrijkste wetenschappelijke argument tegen Darwins evolutietheorie was de constantheid der soorten. Er was volgens hem geen enkel wetenschappelijk bewijs dat de ene soort in een andere soort kon transformeren. Hij noemt mislukte experimenten ('omvormingsproeven', 'omkweeken der soorten') waarbij onderzoekers tevergeefs probeerden de ene soort te transformeren in een andere soort. [1] 

Op zich was de strategie om Darwin te bestrijden met 'de constantheid der soorten' een slimme strategie. Immers, slaag je daarin dan is evolutie, het ontstaan van nieuwe soorten, en gemeenschappelijke afstamming van al het leven onmogelijk. Tevens is natuurlijke selectie overbodig, en is mutatie en variatie binnen een soort betekenisloos. Het opvallende was dat Dr. Korthof een uiterst curieuze strategie had gekozen om de constantheid van soorten aan te tonen: hij gebruikte Linnaeus! Linnaeus (1707–1778)  had de constantheid der soorten uitgebreid aangetoond! Dit is zoiets als Einstein weerleggen met Newton. Hij 'vergeet' dat Darwin in zijn Origin of Species een enorme hoeveelheid argumenten en feiten heeft verzameld die tegen de constantheid der soorten pleiten. Hij had natuurlijk Darwins argumenten moeten weerleggen. Dat heeft hij niet gedaan. Hij erkent wel dat Linnaeus wist van variabiliteit, maar dat was van geen belang voor evolutie meent hij. Hij noemt terloops dat voor Darwin variabiliteit binnen een soort cruciaal was, maar doet er vervolgens niets mee. In hoofdstuk 1 Variation Under Domestication documenteert Darwin hoe je uiterlijke variaties (mutanten zeggen we tegenwoordig) kunt gebruiken om mee verder te kweken tot dat je een geheel nieuw duivenras hebt. Variatie is dus heel belangrijk om natuurlijke selectie en evolutie te begrijpen! Maar dr. Korthof prefereert het te negeren en komt met Linnaeus aanzetten. Heeft hij de Origin eigenlijk wel gelezen? Toen hij zijn voordracht hield was de eerste druk van de Origin al 74 jaar geleden uitgekomen (1859) en waren er ondertussen 6 drukken verschenen. Of je nu voor- of tegenstander bent, het was iedereen duidelijk dat The Origin een revolutionair werk was dat de hele biologie op zijn kop zette. Als je die theorie wilt verwerpen, dan moet je beginnen met een waarheidsgetrouwe weergave van die theorie [2].

Maar er was nog een zeer belangrijke reden, vermoedelijk de belangrijkste reden, om 'de constantheid der soorten' als thema uit te kiezen:

"Maar Hij schiep ook alles naar zijn aard. Hij schiep de visschen naar hun aard, Hij schiep de planten naar hun aard en alles, wat Hij schiep, had een eigen aard. En voor zoover ons een blik gegeven is in de natuur, is die aard vast en onveranderlijk" (pagina 16).

Inderdaad: het scheppingsverhaal in Genesis. Hij noemt Genesis niet, maar het is overduidelijk. Het idee om de Bijbel (openbaring) rechtstreeks te gebruiken om evolutie te bestrijden ('biblical creationism') is tegenwoordig grotendeels in onbruik geraakt, met name bij de 'Intelligent Design' beweging. Je ziet het alleen nog bij 'Young Earth Creationists' (YECs) [3].

Dr. Korthof had bovendien een aantal fundamentele bezwaren van religieuze aard tegen Darwins evolutietheorie. Darwins theorie haalde de unieke positie van de mens onderuit [11]; toeval speelt een te grote rol in evolutie (contingency); evolutie heeft geen van te voren vastgelegd doel (open-ended); en in de loop der tijd ontstonden er nieuwe soorten die wezenlijk verschillen van andere soorten. Dit zijn inderdaad kenmerken van de evolutietheorie zoals die zich had ontwikkeld sinds 1859. Maar in plaats van ze te weerleggen met feiten, verwierp hij de hele evolutietheorie omdat deze strijdig was met zijn geloof. Het gaat nog verder dan dat: 

"... de moderne biol. evolutietheorie wordt voorgesteld, is ze zonder meer onvereenigbaar met Gods Woord en onze belijdenis. Zoo gesteld kan het alleen de taak der Christelijke biologen zijn haar voosheid te bewijzen." [4].

Meten met twee maten

Dr. Korthof heeft twee petten op. Hij is wetenschapper en steng gelovige. Hij wisselt van pet op het 'juiste moment'. Als wetenschapper eist hij dat biologen met feiten en bewijzen komen, als gelovige stelt hij dat openbaring geen bewijs nodig heeft. Het mag zelfs het menselijke verstand te boven gaan. Zo eist hij bijvoorbeeld dat de missing link tussen mens en aap 'half-aap, half-mensch' is. Zijn conclusie: "De missing link tusschen chimpansee en mensch is dus niet te vinden."  [5]. En dat was kennelijk zijn definitieve  conclusie. Nog duidelijker wordt het meten met twee maten wanneer hij schrijft: "In het begin sprak ik reeds uit, dat de Christelijke evolutie-theorie [6], zooals ik die voorstelde, geen vrucht van menschelijk waarnemen, maar van Goddelijke openbaring is." ... "En dat is een geloofsstuk, dat boven de menschelijke wetenschap uitgaat." (pag. 16). Dit laatste is niets minder dan een kamikaze actie van een wetenschapper. Dit is vernietigend voor de hele wetenschappelijke onderneming. Het degradeert de wetenschap tot een verzameling onbetrouwbare meningen. En passant vernietigt dit ook zijn bewijs voor de constantheid der soorten. Immers dat was door de wetenschap van zijn tijd 'met zekerheid vastgesteld', inclusief alle bewijzen van de door hem zo bewonderde Linnaeus. Die bewijzen kunnen dus ook in de prullenbak.

En dan is er nog de inhoud van zijn geloof. Iedereen mag geloven wat hij wil. Dat is vrijheid van godsdienst. Als gelovige mag iemand dingen geloven die in strijd zijn met de feiten en de wetenschap [10]. Maar zodra je wetenschappelijke uitspraken doet moet je je aan wetenschappelijke regels houden. Want in de wetenschap mag je niet geloven wat je wil. Het probleem van iemand met twee petten is dat de geloofs-pet de wetenschaps-pet in de weg zit. Het heeft negatieve gevolgen.

Stand van de wetenschap 1900-1933

We leven nu in een tijd dat de evolutietheorie algemeen door wetenschappers wordt geaccepteerd [12]. Evolutie wordt volop onderzocht en onderwezen aan universiteiten. Er zijn nu tientallen evolutiehandboeken die gebruikt worden bij het wetenschappelijk onderwijs. En er is een overvloed aan populaire boeken over evolutie. Het zou 'oneerlijk' zijn om dr. Korthof met de kennis van nu te beoordelen, zoals we nu de hedendaagse Young Earth Creationisten (YEC) beoordelen. Om een idee te geven: in zijn tijd was het bijvoorbeeld nog niet gelukt om erfelijkheidsmateriaal in bacteriën aan te tonen. Virussen (invisibele organismen) waren wel bekend, maar men had geen flauw idee wat een virus eigenlijk voor levensvorm was. Het zou nog 20 jaar duren voordat de structuur van DNA opgehelderd zou worden (1953). Hoe nieuwe soorten precies ontstaan was nog onduidelijk. Korthof maakt melding van De Mutatietheorie  (1903) van de Nederlander Hugo de Vries: nieuwe soorten konden met sprongen ontstaan in plaats van in zeer kleine stappen (gradualisme) zoals Darwin beschreef. Met dit voorbeeld en nog andere wil dr. Korthof benadrukken dat er grote onzekerheid is over de evolutietheorie. Ook op een nog andere manier probeert hij twijfel te zaaien. Zo constateert hij dat er in de wetenschappelijke literatuur nauwelijks nog over evolutie werd gepubliceerd [7]. En inderdaad, het wetenschappelijk onderzoek naar evolutie stond toen op een laag pitje (op sterven na dood zouden sommigen zeggen). De historicus Peter Bowler noemde de periode 1880 tot 1920 The eclipse of Darwinism (een soort verduistering). Dr. Korthof kon dus met enig recht zeggen dat in wetenschappelijke kringen de evolutietheorie niet meer in de belangstelling stond [8],[14]. Terzijde: onvoorstelbaar dat men toen dacht dat de evolutietheorie van voorbijgaande aard was. Ook benadrukte Korthof achterhaalde opvattingen over evolutie van Darwin zelf (pangenen) en van bijvoorbeeld Haeckel (recapitulatietheorie). Mogelijk heeft hij handboeken geraadpleegd met pro-evolutie argumenten die tegenwoordig achterhaald zijn  [15]. Het leek alsof hij zijn anti-evolutie betoog daarmee sterker wilde maken.

Sterke punten van de evolutietheorie, zoals het feit dat evolutie heel mooi de overeenkomsten en verschillen van organismen kan verklaren door gemeenschappelijke afstamming, beantwoordde hij op 'creatieve' wijze:

"Die eenheid in conceptie openbaart zich onder ons menschen evenzoo in onze scheppingsproducten. Sterk spreekt dit bij de rijkbegaafden onder ons, bij de kunstenaars. In de werken van Jan Steen of Rembrandt, Berlage of De Bazel zal men telkens weer den schepper herkennen aan allerlei bijzonderheden in zijn scheppingsproducten, die dus òòk onderlinge overeenkomst zullen vertoonen bij alle verschil." (pagina 17).

Hij wist dus wel degelijk wat de sterke punten van de evolutietheorie waren, maar liet ze links liggen. Ook negeert hij aanwijzingen voor de fundamentele biochemische eenheid van micro-organismen en de evolutionaire verklaring daarvoor [13]. In plaats daarvan gaf hij een oppervlakkige en goedkope analogie.

slot van zijn voordracht

Beste opa, beste Dr. Korthof

U heeft een voordracht voor een vereniging van christelijke wetenschappers gehouden. Van begin af aan heeft U duidelijk gemaakt dat Darwins evolutietheorie in iedere vorm strijdig is met Uw geloof. U heeft Darwins theorie verworpen. Uw geloof was kennelijk van allesoverheersende betekenis in Uw leven [9]. Niemand kan van U eisen Uw geloof op te geven, maar wel om professioneel om te gaan met een wetenschappelijke theorie. Ik zie in Uw betoog geen enkele aanwijzing dat U Darwins Origin of Species daadwerkelijk bestudeerd heeft. Het spijt me, maar daar heeft U toch echt gefaald als wetenschapper. Volgens Uw eigen zeggen is het de taak van een christelijk bioloog om 'de leegheid' van de evolutietheorie aan te tonen. U had moeten inzien dat het met dit uitgangspunt extreem moeilijk, zo niet onmogelijk, zou zijn om een professioneel oordeel te vellen over de evolutietheorie. U had zich van een oordeel moeten onthouden. Trouwens, is 'christelijk bioloog' geen oxymoron? Dat betekent immers dat U twee petten tegelijk op hebt die onderling strijdig zijn. Dat heeft U niet opgemerkt. De strijdigheid van Uw geloof met Darwins theorie is toch echt Uw persoonlijk probleem. Géén wetenschappelijk probleem.

Naschrift

Precies 28 jaar geleden kwam ik een anti-evolutie artikel tegen in het VU (Vrije Universiteit Amsterdam) magazine zomer 1996. Ik heb vele pogingen ondernomen om een reactie geplaatst te krijgen in het blad. Tevergeefs. Ten einde raad heb ik al mijn bezwaren opgeschreven in een artikel en heb toen speciaal voor dit doel een website in het leven geroepen om deze onverkwikkelijke affaire openbaar te maken. Het bewuste artikel was het begin van een stuk of honderd boekbesprekingen van evolutie critici. De website kreeg een paar jaar later de domeinnaam 'Was Darwin Wrong?'. Ik had nooit kunnen vermoeden dat ik mijn eigen grootvader nog eens zou moeten toevoegen aan het lijstje van Darwin critici. Die bestreden moesten worden.

 

Naschrift 2

Ik realiseer me nu pas dat mijn vader mij er nooit op gewezen heeft dat mijn opa een lezing heeft gehouden over evolutie en geloof. Hij wist dat ik biologie studeerde, hij heeft mijn studie gefinancierd. Heel vreemd eigenlijk. Als er iemand het manuscript overhandigd zou kunnen of moeten hebben, dan was het wel mijn vader. [9 aug 2024]

 

Postscript 22 aug 2024

• Gert & Gerrit Korthof – Linnaeus (18 aug 2024) is een blog van een christelijke blogger en ID-aanhanger. Hij/zij schrijft: "Het interessante van Korthofs artikel is dat het een inkijkje geeft in de vooroorlogse continentale biologie." (met dank aan Gerdien de Jong voor de tip)
  

 

 

Bronnen

De scan van het origineel staat hier op mijn WDW website. De doorzoekbare pdf versie staat hier (9 juli: correctie).

Noten

1. Maar die zgn. 'omvormingsproeven' waren naïef. Om te beginnen was de tijdschaal van de experimenten veel te kort. Soortvorming is een proces van duizenden generaties. Omdat hij niet wilde weten van miljoenen jaren, kwam hij niet op het idee dat die omvormingsproeven veel te kort duurden.  Bovendien weten we nu dat nieuwe soorten ontstaan door opsplitsing van één populatie in twee populaties. En door de isolatie hadden ze minder onderling seksueel contact en daardoor gingen ze in de loop van de tijd genetisch steeds meer verschillen tot er uiteindelijk twee (onder)soorten ontstaan die niet meer onderling voortplanten. [formulering gewijzigd 23 juli]
   
2. citaat: "Ook over de voornaamste stellingen, waarop Darwin zijn theorie deed rusten, kan ik kort zijn. De variabiliteit der uitwendige omstandigheden, bij Linnaeus voor soort-vorming niet van belang, vormt bij Darwin, in samenhang met de erfelijkheid van verworven eigenschappen en the survival of the fittest, de grondslag waarop zijn theorie rust."
3. Het meest recente voorbeeld van een YEC is Bart van den Dikkenberg (zie blog Gerdien de Jong).
4. "voosheid" = holheid, ledigheid, oppervlakkigheid, slapheid.
5. In de Origin of Species, Chapter IX 'ON THE IMPERFECTION OF THE GEOLOGICAL RECORD' erkent Darwin dat er (te) weinig fossielen zijn om zijn theorie te ondersteunen . Mogelijk was de situatie rond 1933 niet veel beter.
6. dr. Korthof had een alternatieve christelijke 'evolutietheorie' gecreëerd die niets met het wetenschappelijke Darwinistische begrip evolutie te maken had. NB: "de christelijke evolutietheorie is geen vrucht van menschelijk waarnemen, maar van Goddelijke openbaring" !!! (pag. 5). We zien daarin zelfs een heel kleine hint naar theïstische evolutie. Ook tegenwoordig vinden creationisten het nodig om een alternatieve theorieën te bedenken.
7. "En nu ongeveer de laatste 15 jaar in de wetenschappe­lijke tijdschriften van anatomen, botanici en zoologen het aantal artikelen over afstamming, atavisme en evolutie langzaam maar zeker tot nul is gereduceerd," (pagina 9)
8. Een paar Wikipedia citaten: "Ernst Mayr wrote that a survey of evolutionary literature and biology textbooks showed that as late as 1930 the belief that natural selection was the most important factor in evolution was a minority viewpoint, with only a few population geneticists being strict selectionists.". Echter, precies de jaren voor zijn lezing vonden belangrijke ontwikkelingen plaats: "During the period 1916–1932, the discipline of population genetics developed largely through the work of the geneticists Ronald Fisher, J.B.S. Haldane, and Sewall Wright." Dr. Korthof had dat dus kunnen weten als hij de literatuur goed had bijgehouden! De moderne evolutionaire synthese werd na 1933 ontwikkeld door Ernst Mayr, Stebbins, Dobzhansky, etc. Dr Korthof hield zijn betoog dus in een periode vlak voor de heropleving van de wetenschappelijke bestudering van evolutie!
9. citaat: "Het: Ik geloof in God, den Vader, den Schepper van hemel en aarde, sluit in, dat wij alles van Goddelijken oorsprong afkomstig weten te zijn. En dat is een geloofsstuk, dat boven de menschelijke wetenschap uitgaat" (p 16). "Uit de één stroomt ons toe het levend water voor de dorst van ons hart..." (p17). Meerdere malen noemt hij 'belijdenis": dat impliceert een commitment aan het bijbels Calvinistisch wereldbeeld (van die tijd)! Vermoedelijk een levenslang commitment.
   
10. Heeft hij zijn geloof wel eens aan een kritisch onderzoek onderworpen, zoals hij dat deed met de evolutietheorie? In zijn voordracht citeerde hij de Bijbeltekst "God zag, dat het goed was". Als microbioloog was hij beroepshalve op de hoogte van besmettelijke ziektes als pokken, pest, hondsdolheid, melaatsheid, tuberculose, ziekte van Weil. Dat zou hem op z'n minst aan het twijfelen moeten brengen aan het dogma van de goedheid van de schepping en de Schepper.
11. "En ten laatste van alle schiep God den mensch naar Zijn beeld en Zijn gelijkenis, als de hoogste openbaring van Zijn wezen in de stof."... "Maar hoeveel overeenstemming ik ook verwacht, door de volmaakt bijzondere en afzonderlijke plaats van den mensch in het scheppingsverhaal, moet ik aannemen een niet te overbruggen afstand tusschen mensch en dier,"  (p.16) Hiermee wordt de uniekheid van de mens onder de dieren verkondigd. [ 12 juli toegevoegd.]
12. Korthof (1933) zegt helemaal niets over de leeftijd van de aarde en het heelal. In de tijd dat de verschillende edities van de Origin of Species verschenen moest Darwin zijn schatting van de leeftijd van de aarde bijstellen van 300 miljoen naar 150 miljoen jaar en minder. "Maar in 1931 bracht Lemaître, tegen de toenmalige wetenschappelijke opvattingen in, als eerste de stelling naar voren dat het heelal ooit begon als een superdichte massa, een oeratoom. Niet enkel de materie en de ruimte, maar ook de tijd startte op deze “dag zonder gisteren”. Lemaître schatte de leeftijd van het heelal tussen de 10 en 20 miljard jaar". (wikipedia artikel over Lemaître)  [ 18 juli toegevoegd.] 
13. De Nederlandse microbioloog Albert Kluyver  publiceerde in 1926 "Eenheid en verscheidenheid in de stofwisseling der microben". De daarin beschreven visie van biochemische eenheid is mogelijk zijn bekendste werk. Dit artikel beschrijft het aldus: "The Dutch microbiologist/biochemist Albert Jan Kluyver (1888-1956) was an early proponent of the idea of biochemical unity, and how that concept might be demonstrated through the careful study of microbial life. The fundamental relatedness of living systems is an obvious correlate of the theory of evolution." in 'Remembering Our Forebears: Albert Jan Kluyver and the Unity of Life',  Journal of the history of biology. Kluyver famously expressed the idea with the aphorism: "From elephant to butyric acid bacterium – it is all the same". (wikipedia) [ 28 juli toegevoegd.] 
14. "evolutietheorie niet meer in de belangstelling stond" is natuurlijk niet hetzelfde als 'onwaar'. [ 22 aug toegevoegd.] 
15. Nog een voorbeeld van achterhaalde argumenten voor evolutie zijn de zgn. rudimentaire organen (vestigal organs) die verondersteld werden overblijfselen uit het evolutionaire verleden te zijn. Dit vond ik in een bespreking van een oud leerboek 'Introduction to Evolution' van Paul Amos Moody op amazon. Misschien heeft Korthof dit boek geraadpleegd. Het zou dateren van vóór 1923 maar de juiste datum weet ik niet. [7 Okt 2024]
    

Evolutiebioloog Gerdien de Jong blogt over boek Bart van den Dikkenberg (met updates...)

Bart van den Dikkenberg (2024)
'De werken van zijn handen:
een kritisch commentaar op theïstische evolutie'

Evolutiebioloog Gerdien de Jong is een serie blogs begonnen over het boek van Bart van den Dikkenberg (2024) 'De werken van zijn handen: een kritisch commentaar op theïstische evolutie'.

Het blog heet Creationisme weersproken. Haar blogs zijn een genoegen om te lezen. Zonder omwegen en terzijdes dringt ze door tot de kern van een bewering van haar opponent. Controversiële beweringen van de auteur worden geïdentificeerd en vervolgens met chirurgische precisie ontleed. Niets wordt bij voorbaat voor waar of onwaar aangenomen. Niets wordt uit verband geciteerd. Met screenshots wordt de context getoond. Het onderzoek wordt zonder aanzien des persoons uitgevoerd. Bronnen worden gecontroleerd en weergegeven zodat de lezer zelf zijn conclusie kan trekken. De diagnose staat niet bij voorbaat vast. Een bewering kan gedeeltelijk waar of onwaar zijn, maar niet de implicaties hebben die de auteur er aan verbindt. Met andere woorden: gedegen wetenschappelijk onderzoek zonder vooroordelen en zonder emoties. Dingen tot op de bodem uitzoeken. Haar vermogen om grote hoeveelheden data te analyseren en te integreren is indrukwekkend. Er zijn maar weinig wetenschappers in Nederland die dit zouden kunnen en willen doen. Aanbevolen. Als U niet alles wilt lezen, lees dan in ieder geval deel 1: Algemeen. De vervolg blogs zijn trouwens goed te volgen door een niet-specialist.

Zeer herkenbare uitspraak:

"Misschien was dit het eerste anti-evolutie boek waarvan de schrijver de moeite gedaan had eerst iets over evolutie te weten? De moeite genomen had om een evolutiebiologie leerboek te lezen? Geen enkele anti-evolutie schrijver van bekende Nederlandse boeken heeft dit ooit gedaan."

  

Blogs op Creationisme weersproken

1. Boek Van den Dikkenberg (1): Algemeen               18 juni 2024
2. Boek Van den Dikkenberg (2): Tijd                         19 juni 2024
3. Boek Van den Dikkenberg (3): paragraaf 22.5 (1)  20 juni 2024
4. Boek Van den Dikkenberg (4): paragraaf 22.5 (2)  21 juni 2024
5. Boek Van den Dikkenberg (5): paragraaf 22.5 (3)  22 juni 2024
6. Boek Van den Dikkenberg (6): paragraaf 22.5 (4)  24 juni 2024
7. Boek Van den Dikkenberg (7,): paragraaf 22.5 (5) 25 juni 2024

• Intermezzo: Answers-in-Genesis en Pikaia 26 juni 2024

8. Boek Van den Dikkenberg (8): paragraaf 22.5 (6)  27 juni 2024
9. Boek Van den Dikkenberg (9): paragraaf 22.5 (7)  28 juni 2024 
10. Boek Van den Dikkenberg (10): paragraaf 22.5 (8) 29 juni 2024
    

• Intermezzo Sahni 1: De geologie van de Salt Range 17 juli 2024
• Intermezzo Sahni 2: WEET Magazine versus Journal of Creation 18 juli
  
• Intermezzo Sahni 3: Misinformatie 19 juli 2024
  

11. Boek Van den Dikkenberg (11): 22.1 Geologische kolom en evolutie (1)  24 juli 2024
12. Boek Van den Dikkenberg (12): 22.1 Geologische kolom en evolutie (2) 25 juli 2024 
13.  Boek Van den Dikkenberg (13): paragraaf 22.2 Missing Links 1 Aug 2024
14. Boek Van den Dikkenberg (14): paragraaf 22.3. Derde raadsel 8 Aug 2024 
15. Boek Van den Dikkenberg (15): 22.3 Tweede raadsel.  12 Aug 2024 
16. Boek Van den Dikkenberg (16): 22.3 Cambrische explosie 20 Aug 2024
    

• Intermezzo: De Cambrische explosie 1. 28 Sep 2024

Gastbijdrages Gerdien de Jong op korthof.blogspot.com

1. Der geist der stets verneint. Wacht u voor dit boek. 14 dec 2010
2. Der geist der stets verneint. Weglaten, verkeerd weergeven, verdraaien, misleiden 15 dec 2010. Beide blogs gaan over het boek 'Evolutie - het nieuwe studieboek', van Reinhard Junker en Siegfried Scherer.
3. Van Rossum redux in Reformatorisch Dagblad. Gastbijdrage Gerdien de Jong. 18 dec 2013.
    

Two obituaries of Frans de Waal (1948–2024). And why Frans de Waal hated vegans.

Andrew Whiten wrote an obituary about Frans de Waal in Nature [1] and Sarah Brosnan did so in Science [2]. Both use the same quote of the deceased primatologist: "I’ve brought apes a little closer to humans but I’ve also brought humans down a bit." In this blog I will add a few lesser-known facts about his life which are absent from the published obituaries and the reviews of his books.

Capuchin monkey fairness experiment

Sarah Brosnan joined de Waals lab as a graduate student in1998 and completed her PhD under his direction in 2004. The discovery that Capuchin monkeys reject unequal pay (video above) made her famous. Andrew Whiten is Emeritus Wardlaw Professor of Psychology in the School of Psychology and Neuroscience at the University of St Andrews, UK. The hilarious video fragment with two Capuchin monkeys went viral with 1,5 million hits. In the video one monkey gets a piece of cucumber and the second a grape (which is a higher-value food). The first monkey gets angry and throws his cucumber back to the researcher and protests loudly. This proves monkeys have a feeling for justice and don't like unequal treatment. This is a property previously thought to exist only in humans. Therefore: "I’ve brought apes a little closer to humans but I’ve also brought humans down a bit." The experiments were published in Nature [3,4].

Sarah Brosnan wrote in Science [2]:

"Frans de Waal, groundbreaking primatologist, died on 14 March. He was 75. De Waal spent his career, as both a scientist and an award-winning science writer, shrinking the distance between humans and animals. He demonstrated through careful observations and experiments that animals exhibit complex thoughts and behaviors that had long been considered the exclusive domain of humans." ...

"He went on to show that many primates cooperate, care about equity, show empathy and emotional contagion, help one another, " ...

“That’s how you can sum up my career: I’ve brought apes a little closer to humans, but I’ve also brought humans down a bit.”

Andrew Whiten wrote in Nature :

"de Waal’s research portfolio extended to diverse species, notably elephants, capuchin monkeys and bonobos (Pan paniscus), tackling typically human concepts such as morality, fairness and empathy." [1]

Indeed, Frans de Waal researched chimps, bonobos, monkeys and elephants [8]. De Waal and Sarah Brosnan [5], [6] also wrote about morality and empathy. 

In 2005 De Waal wrote 'Good Natured: The Origins of Right and Wrong in Humans and Other Animals' and in 2006 he was the editor of the book: 'Primates and Philosophers: How Morality Evolved' (in which Peter Singer is a contributor). In that volume de Waal - contrary to Singer - denies animal rights. In 2009 De Waal wrote The Age of Empathy: Nature's Lessons for a Kinder Society. 
In 2011, De Waal and colleagues went on to prove that chimpanzees are inherently altruistic as well [7].

In 2013 De Waal published a remarkable opinion piece Zijn vleeseters agressief? (Are meat-eaters aggressive?) in the Dutch Psychologie Magazine. He wrote that cultured meat is a good invention because no central nervous system is involved, so no animals suffer. However, at the same time he ridicules vegans like for example the American psychologist Melanie Joy, author of Why We Love Dogs, Eat Pigs, and Wear Cows [9]. It is unclear why De Waal attacks people (vegetarians and implicitly vegans) who support a better treatment of animals, are committed to banish factory farming and are phasing out or stopped eating meat altogether. Vegans do no hurt humans or animals. So, why attack them? Furthermore, De Waal strongly argues against the idea that meat-eaters are more aggressive than vegetarians [10].  

On August 20th 2017 Frans de Waal said on Dutch tv that the meat industry is bad, but he defended eating meat by an 'appeal to nature' (or naturalistic fallacy). This is not well-known, even in the Netherlands. The obituaries of Frans de Waal do not mention it.

Mama's last hug

In his book Mama's last hug. Animal Emotions and What They Teach Us About Ourselves  (2019) there is an important paragraph 'Meat and sentience' (in chapter 7 'Sentience: what animals feel') in which he reveals: 

"Even if I have no problem with meat-eating per se, there is a lot wrong with how we treat animals and how we raise, transport, and slaughter them."  "I have joined it [meatless diets] in my own imperfect and undogmatic fashion by banishing practically all mammalian meat from my family's kitchen." [12]. 

In 2022 de Waal published Different: Gender Through the Eyes of a Primatologist. He wrote about baboons: "They like meat but eat mostly plants." and about chimps: "Whenever chimps capture prey, male hunters share meat preferentially with swollen females."

On 20 April 2023 De Waal says again on Dutch tv that the way pigs are treated is bad [11], but did not say he stopped eating meat all together.

 

Conclusion

Frans de Waal is a clear example of a person with cognitive dissonance. Cognitive dissonance is the mental discomfort people feel when their beliefs and actions are contradictory, ultimately making them change either their beliefs or actions. Frans de Waal changes both his beliefs and his actions. He believes that the 'meat industry is bad' and that it is a moral imperative to phase out eating animals [13]. Then he realizes that his meat eating behavior is in conflict with his beliefs. He tried to solve this conflict in two ways: by believing that 'meat eating is natural' (and by implication vegetarianism is unnatural), and by changing his behavior: he 'banished practically all mammalian meat from his family's kitchen'. 

All dissonance solved? No. This is an incomplete solution because there is still some dissonance left. Science tells him that all animals with a central nervous system can feel pain. So what about chickens and fish? He knows that chickens are treated badly in the meat industry. Furthermore, a vegetarian diet still uses animal products from factory farming (milk, cheese, eggs). The solution would be veganism (change of behavior). He did not do that. In stead he chose to attack vegans and veganism. He believed that 'we are not meant to be vegan'. Also: vegans are dogmatic and I am not dogmatic. That's why he hated vegans. In this way he resolved his cognitive dissonance. His behavior seemed to be in harmony with his beliefs.

All dissonance solved? Not quite. Whether 'we are meant to be vegan' is irrelevant for the moral question. Animals suffer whether or not humans are meant to be vegan. And it is not relevant whether carnists are more aggressive than vegans or not. And it is also irrelevant for the moral question whether vegetarianism is difficult to maintain. Unfortunately, Frans de Waal did not live long enough to draw the logical conclusion from the fact that all creatures with a central nervous system can feel pain. It has not escaped our notice that Frans de Waal may not be the only person struggling with this kind of cognitive dissonance.

Notes

1. Andrew Whiten (2024) Frans de Waal (1948–2024), primatologist who questioned the uniqueness of human minds. Nature 10 April 2024. Andrew Whiten is Emeritus Wardlaw Professor of Psychology in the School of Psychology and Neuroscience at the University of St Andrews, UK.
   
2. Sarah F. Brosnan  (2024) Frans de Waal (1948–2024). Primatologist who brought animals and humans "a little closer". Science 25 Apr 2024. 
3. Sarah F. Brosnan, Frans B. M. de Waal (2003) Monkeys reject unequal pay
   18 September 2003
4. Sarah F. Brosnan, Frans B. M. de Waal (2004) Fair refusal by capuchin monkeys, 11 March 2004 
5. A  Comparative  Perspective  on  the  Evolution of Moral Behavior
   Katie Hall and Sarah F. Brosnan (chapter in: The Evolution of Morality).
6. Brosnan, as a student and colleague of de Waal, studied animals and wrote about morality, but did not openly argue against eating meat. Maybe de Waal's attitude influenced her.
   
7. Frans de Waal, biologist who championed animal intelligence and emotion, dies at 75  National Geographic, March 21, 2024
   
8. De Waal did not study cows, pigs and chickens. He discusses pigs in Mama's last hug. Cows, pigs and chickens are considered food and exempt from legal protection. It is legal to kill them. In the Netherlands it is illegal to kill your cat or dog. It should only be done by a veterinarian.
9.  Her book Why We Love Dogs, Eat Pigs, and Wear Cows and especially the concept carnism  is an eye-opener. Required reading. Melanie Joy showed that by naming eating meat carnism, it becomes clear that is an ideology. Carnism is an ideology that is never questioned. Carnism requires justification just as any moral choice.
10. It seems to me completely irrelevant to the moral issue of killing animals for meat. So, why bring it up?
    
11. My blog Zo kijkt Frans de Waal naar mens en dier. VPRO Tegenlicht. Ik snap het niet.   20 April 2023.
12. 'meat eating per se' is an abstract theoretical situation. In practice human meat eaters completely depend on the meat industry. De Waal first shows irrelevant evidence that vegetarianism is difficult to maintain (16/77 of chapter 7 eBook), than says "I admire the effort" and than describes his own effort as 'undogmatic'. This implies all strict vegetarians are dogmatic, and he himself has superior ways of thinking and doing things. This is a way to turn a personal failure to ban all meat in to a success. He hopes the meat industry will change in stead becoming a vegan.
13. "I see the pursuit of such goals as a moral imperative, but it will be best accomplished if we honestly face where we come from rather than spinning the fairy tale, often heard these days, that we are meant to be vegan. We are not." (chapter 7, 17/77 eBook Mama's ast hug). Whether some vegans are supposedly claim silly things, is not relevant for his 'moral imperative.' Again, pointlessly attacking vegetarians and vegans!