Indrukwekkend optreden van Franca Treur in programma Adieu God? van Tijs van den Brink

Tijs van den Brink (EO) interviewt schrijfster Franca Treur
in Adieu God?

Ik zag Franca Treur in een aflevering van het programma Adieu God? van Tijs van den Brink. In dat programma interviewt hij mensen die hun geloof de rug toegekeerd hebben. Ik weet niet waarom de EO dit doet, maar het is in ieder geval een vernieuwend idee. Ik kende Franca Treur niet, maar ze komt op mij over als een zelfbewuste, intelligente, sympathieke jonge vrouw, die geen blad voor de mond neemt, maar tegelijkertijd respectvol en empathisch is ten opzichte van haar gesprekspartner.

De formule van het programma is dat Tijs van den Brink een gast interviewt, maar door haar verbale en intellectuele kracht, welbespraaktheid, haar ad rem optreden en weldoordachte antwoorden, maar vooral door haar tegenvragen aan Tijs van Brink, kun je gerust stellen dat Franca Treur ook haar interviewer interviewde. Zij probeerde door feiten en inzichten hem tot nadenken en twijfelen aan te zetten. Tijs van de Brink laat zich niet verleiden tot twijfel aan voor hem essentiële geloofszaken, maar tegelijk beweert dat hij aan alles kan twijfelen wat hij wil. Franca doorziet dat dit ongeloofwaardige beweringen zijn: zolang hij presentator is bij de EO mag hij niet openlijk aan alles twijfelen. Dat hij in zo'n geval gewoon een andere baan zoekt, is wel erg luchtige houding, merkt Franca in de nabeschouwing op. Voor haar is twijfel een groot voorrecht. Dat is de winst sinds ze gestopt is met geloven.

"Je hebt altijd de verantwoordelijkheid voor je eigen keuzes en je kunt je nooit
verschuilen achter iets of iemand zoals de bijbel of de dominee. Mijn
verantwoordelijkheid is groter geworden nu ik gestopt ben met geloven."

"Ik heb nu een authentieker leven. Het past meer bij mij.
Beter dan regels volgen die andere hebben bedacht."

Franca twijfelt aan zaken die ze vroeger als vanzelfsprekend aannam. Zijn al die verhalen over Jezus waar? We projecteren veel op Jezus. Hoe weet jij zeker dat het God is waarmee je contact hebt?
Tijs: "Ben je iets kwijtgeraakt toen je stopte met geloven?"
Franca: "Ja, een vast vertrouwen dat er over mij gewaakt wordt!"

"Iedereen heeft er moeite mee dat het leven zinloos is.
Je maakt een eigen verhaal van je leven.
Je maakt bepaalde dingen belangrijk in je leven.
Dat is de zin van het leven."

Ze analyseert hoe het geloof psychologisch functioneert (ze heeft korte tijd ook psychologie gestudeerd). Ze analyseert de functie van het geloof: 

"De wereld is te groot voor mij. Er is iemand die over alles gaat. Nu zou ik dat een verschrikkelijk idee vinden als er iemand was die over alles gaat en alles kan besturen zoals Hij wil. Dat is een verschrikkelijke gedachte. Ik heb het geloof ontmaskerd voor mijn gevoel. Maar ik kan niet aantonen dat het onjuist is".

"Ik heb het geloof ontmaskerd, voor mijn gevoel."

Dat laatste is heel eerlijk, maar ze had kunnen tegenwerpen dat het onvermogen aan te tonen dat iets niet waar is, bepaald geen positieve reden is om iets te geloven.
Ze heeft een goed inzicht in de zwakke kanten van het geloof. Het is alsof iedere gelovige zich gedraagt als een helderziend medium die contact heeft met God of Jezus. Een onkritisch geloof, dus. Dit laatste zijn mijn bewoordingen, maar zij kan het veel beter en mooier onder woorden brengen.

Franca Treur heeft bewondering voor Tijs van den Brink als goed journalist die nooit zomaar iets aanneemt op gezag van een autoriteit. Dat is inderdaad de basis voor een zinnig gesprek. Maar ze wist kennelijk niet dat Tijs van den Brink in 2009 in het programma DWDD vertelde:

"Ik heb de laatste tijd ook wel eens gehoord [!] dat de aarde miljoenen jaren oud is, maar als we dat accepteren wordt Genesis een gedicht, en dan wordt de rest van de bijbel ook een gedicht. En ik ben er heilig van overtuigd dat Jezus is opgestaan. Dat is de kern van mijn geloof. Ik ben opgegroeid in die traditie. Als je dat niet gelooft wordt je ontslagen bij de EO". (evolutie.blog.com 27 feb 2009)

Daar had ze hem aan kunnen herinneren.

Franca Treur voegt iets toe aan de Nederlandse 'godsdienstkritiek' (als je het zo mag noemen). Ze heeft originele inzichten, kent het geloof van binnenuit en kan het mooi onder woorden brengen. We hebben in Nederland natuurlijk auteurs als Herman Philipse, Paul Cliteur, Maarten 't Hart, maar zij voegt daar iets aan toe. Tenminste in dit interview. Ik weet niet of er 'godsdienstkritiek' voorkomt in haar boek Dorsvloer vol confetti. Het zou interessant zijn als ze de inzichten die in het interview aan de oppervlakte komen in een non-fictie boek wat meer systematischer zou uitwerken. Ik denk dat ze daartoe de capaciteiten heeft als ik af mag gaan op dit interview.

Nawoord

Zij schitterde in dit gesprek extra omdat Tijs van den Brink zo naïef is in zijn geloof. Dat maakt het contrast tussen Tijs en Franca alleen maar groter. Dat gebrek aan nieuwsgierigheid en kritische zin maakt hem overigens tot een slecht journalist, en Franca schitterde daardoor weer extra omdat zij respect had voor zijn journalistiek vakmanschap, d.w.z. hem het voordeel van de twijfel gunde.

Franca Treur

Franca Treur schreef Dorsvloer vol confetti (2009, nu 26e druk!) + vertalingen, gaf vele interviews en lezingen. Ze studeerde psychologie en Nederlands en literatuurwetenschap .

Rijst met zout en peper (had ik eerst als blogtitel).
Toen ze was verhuisd ontdekte dat ze geen eten in huis had.  Ze durfde niet naar de supermarkt omdat het zondag was! Toen at ze een restje opgewarmde rijst, op smaak gebracht met zout en peper. Tegenwoordig heeft ze er geen enkele moeite meer mee om, indien nodig, om op zondag naar de supermarkt te gaan!

Vorige blogs

EO-presentator Tijs van den Brink: als je begint met Genesis een gedicht te noemen, dan eindig je met de aantasting van de kern van het geloof. evolutie.blog.com February 27, 2009.

Hier een blog door een theoloog over hetzelfde interview.