Ik was onlangs op een bijeenkomst van de Vereniging Elektrische Rijders in Eneco World Rotterdam (1). Daar werd o.a. een zeer positief verhaal over de elektrische auto gehouden door Hans Groenhuizen van de Rabobank (2). De auteur had een degelijk rapport geschreven en dat heb ik ondertussen gelezen. Zeer nuttig en goed onderbouwd. De elektrische auto heeft toekomst en het aantal groeit.
Ik was benieuwd of hij in zijn rapport nog kritische kanttekeningen zou plaatsen bij de milieuaspecten van de productie van elektrische auto's. Ik heb nl. een paar maanden geleden een zgn. fairphone (3) aangeschaft. Dat is een soort fair trade smartphone waarvan de makers hun uiterste best hebben gedaan om te garanderen dat bij de winning van grondstoffen geen schade aan mens en milieu wordt toegebracht. In tegenstelling tot alle andere merken.
Pas later ging bij mij het kwartje vallen: als een smartphone al tot ecologische en slechte arbeidsomstandigheden kan leiden, hoe zit het met de productie van de accu van een elektrische auto? [4]. Een smartphone valt totaal in het niet in vergelijking met een elektrische auto. Ik schat dat een elektrische auto zo ergens tussen de honderd tot duizend maal meer delfstoffen nodig heeft. Dit is een onontgonnen (woordgrapje!) gebied. Ik was dan ook erg benieuwd wat Groenhuizen over milieu-effecten van de elektrische auto zou melden. Dat was vrijwel niets. Ik vind dat een groot manco van zijn rapport. De fabrikant die het meest de aandacht trekt is Tesla. Die bouwt een accu gigafactory in Amerika die een half miljoen accu's moet produceren [5]. Fantastisch! Adembenemend! Een fabriek bouwen is één ding, maar, waar komen de grondstoffen voor die accu's vandaan? Tesla claimt [5] dat ze niet uit Congo zullen komen (slechte productie omstandigheden!) maar uit Canada, en Noord-Amerika. Die mijnen moeten nog gebouwd worden.
Toen ben ik nog wat verder gaan googelen en vond een zéér kritisch stuk van een Greenpeace blogger: 'The Tesla dream' [6]. Zijn punt is dat nog voordat een elektrische auto de weg opgaat de productie al ontzettend veel CO2 gekost heeft. Bovendien gaan er delfstoffen lithium, grafiet, nikkel en cobalt in. Als iedere fossiele brandstof auto vervangen zou moeten worden door een elektrische auto zou dat een ecologische ramp zijn. Er zitten goede punten in zijn verhaal, maar deze redenering is toch wel een blunder: e-autos zijn slecht, en er zijn te weinig in de komende decennia om een positieve invloed op het milieu te hebben! Zelfs als in 2050 75% van alle autos elektrisch zijn, schrijft hij, zullen er nog een miljard fossiele auto's rondrijden, en dat is net zo veel als nu:
"Electric vehicles now comprise one 20th of one percent of that fleet, but even if we could change that to 75 percent by 2050, we would deplete the world's lithium supply and still have a billion gasoline vehicles, the same number we have today"
Dus, meent hij, e-auto's zijn niet de oplossing.
Sorry, dat is een bizarre redenering. Als de e-auto netto een positief effect heeft op klimaat, en dat heeft hij met zoveel woorden erkend [7], dan zijn méér e-auto's goed voor het milieu. Zeker als ze fossiele sjoemel auto's vervangen. Als ze netto slecht zijn, dan geldt: hoe minder hoe beter. En minder e-auto's impliceert méér fossiele auto's! Hier raakt de schrijver ongemerkt verstrikt in een tegenstrijdigheid. De ex-Greenpeace directeur kiest voor zeilboten, fietsen en OV. Het komt er op neer dat hij niet alleen de e-auto wil 'verbieden', maar ook de fossiele auto, vrachtverkeer, scheepvaart en luchtvaart. Hoe realistisch is dat?
Rex Weyler heeft kennelijk nog nooit in een elektrische auto gereden. Als je eenmaal gereden hebt in een auto waarvan je de motor niet hoort, en er geen uitlaatgassen worden geproduceerd, ben je voor altijd verkocht. Die stilte om je heen is zalig. Het is eigenlijk een klein wonder -technisch gezien- dat ze een geluidloze elektromotor kunnen maken die een auto laat rijden. Zelfs bij 100 km hoor je hem niet. En hoe zouden de binnensteden leefbaar gehouden kunnen worden zonder de e-auto? [8] De fossiele brandstof auto is van het steenkool- en de stoommachine tijdperk, de elektrische heeft de toekomst. Zelfs Toyota, die niet van plan is ooit een elektrische auto te produceren (bizar!), meent dat het fossiele tijdperk zijn einde nadert [9]. De benzine en diesel auto is letterlijk een fossiele techniek. Dat mag ik als bioloog zeggen, vind ik. Bij deze.
Dat de RABO-bank een (positief) rapport over de elektrische auto uitbrengt is onverwacht (zoiets moet je verwachten van de ANWB?), dat de RABO vervolgens wordt uitgenodigd door de Vereniging Elektrische Rijders is niet vreemd, maar dat Greenpeace overmatig kritisch is over de elektrische auto is nogal bizar.
Maar misschien bedoelt Greenpeace te zeggen dat, omdat het percentage e-auto's klein is, de gunstige bijdrage van de e-auto aan het klimaat
niet overdreven moet worden. Is dat het? Maar dat is toch geen reden om zo negatief over de e-auto te schrijven of zelfs de suggestie te wekken dat Greenpeace tegen de e-auto is?
Een complete ethische afweging is voor een individuele consument vrijwel niet te doen. De voordelen van de e-auto zijn direct zichtbaar, concreet, positief, de nadelen zijn gelegen in andere landen ver weg, moeilijk concreet te maken, en er zijn bovendien verschillende aspecten te onderscheiden zoals mens (arbeidsomstandigheden in de mijnen), milieu (aantasting landschap, verontreiniging) en klimaat (CO2) en verschillende autofabrikanten zullen in verschillende mate rekening houden met ethische aspecten.
Je kunt natuurlijk helemaal afzien van het privé bezit van een auto: een deelauto of OV. Maar dan wordt je bijvoorbeeld voor andere vragen gesteld: rijden treinen op groene stroom? Zijn treinen gebouwd om zo efficiënt mogelijk met energie om te gaan gezien het feit dat de bovenleiding voor een permanente bron van stroom zorgt? Wordt de remenergie bij treinen hergebruikt?
Postscript
Noten
- Eneco produceert stroom, en auto's verbruiken stroom! Zie daar het verband. Verder heeft het gebouw van Eneco in Rotterdam elektrische oplaadpalen, zowel bovengronds als in hun ondergrondse parkeergarage. De RABO-bank heeft ook enkele oplaadpalen bij haar kantoren voor zover ik kan nagaan.
- De elektrische auto: a convenient truth. De visie van de Rabobank op de elektrische auto. 2016
- Fairphone website.
- Een accu is het belangrijkste bestanddeel van een elektrische auto omdat de capaciteit van de accu het bereik bepaalt. Tevens het duurste onderdeel vanwege nieuwe technologie en grondstoffen (cobolt). Het gewicht van een Tesla accu is 500 kg en geeft een bereik van 400 km.
- Tesla to Use North American Material Amid Pollution Worry, 2014. Tesla zegt geen cobalt uit Congo te halen ('conflictmineralen') maar nieuwe mijnen in Amerika zullen onvermijdelijke ongerepte landschappen vernielen... ecologische impact....
- Een blog van Rex Weyler op http://www.greenpeace.org maar op persoonlijke titel, en "Rex Weyler was a director of the original Greenpeace Foundation". Dus het is niet zomar iemand.
- "We know that over its lifetime, an all-electric vehicle can save some hydrocarbon fuel." Dit betekent dat na een zeker aantal km rijden je netto meer CO2 uitspaart dan het gekost heeft om de auto te produceren. Vergelijk met zonnepanelen en windmolens: die hebben ook CO2 gekost om te produceren.
- Utrecht heeft uiteindelijk de sterkst vervuilende auto's uit de binnenstad geweerd. Het is geen pretje om in Amsterdam te fietsen vanwege de uitlaatgassen.
- Toyota aims to nearly eliminate gasoline cars by 2050. Ik heb mij altijd hogelijk verbaasd dat Toyota nooit een elektrische auto heeft willen produceren. Bizar! In tegenstelling tot bijna alle andere fabrikanten. Zelfs VW heeft een elektrische auto!
