Creationisten juichen te vroeg over proefschrift Joris van Rossum

dr. Joris van Rossum

Het proefschrift van Joris van Rossum geeft weinig tot geen aangrijpingspunten voor een Intelligent Designer. Van Rossum erkent dat organismen evolueren en dat ze afstammen van gemeenschappelijke voorouders. Ook erkent hij in zijn proefschrift dat soorten zich aanpassen aan veranderende milieu omstandigheden en op die manier aanpassingen ('adaptations') ontstaan.
 

In het radioprogramma Hoezo radio vertelde van Rossum: "ik geloof in evolutie, ik geloof dat we van de apen afstammen, en dat we allemaal van één oervorm zijn geëvolueerd.". Ook wordt natuurlijke selectie niet zonder meer verworpen. Van Rossum accepteert natuurlijke selectie voor zich ongeslachtelijk voortplantende organismen (1). De evolutietheorie wordt niet in zijn geheel verworpen. Ook zou van Rossum geen problemen mogen hebben met het idee dat het leven op natuurlijke wijze ontstaan is uit zichzelf replicerende moleculen ('replicators'). Immers, seksuele voortplanting speelt geen rol bij het ontstaan van het leven en Dawkins' replicator kan bij uitstek een rol spelen bij het ontstaan van het leven (bijvoorbeeld in de 'RNA-world').

Er is dan ook helemaal geen reden voor het Reformatorisch Dagblad [6], het Katholiek Nieuwsblad [7] en de Stichting De Oude Wereld [8], die de Bijbel als het onfeilbare, geïnspireerde Woord van God zien, om het proefschrift als steun voor hun opvattingen te zien. Integendeel. Van Rossums opvattingen zijn niet verenigbaar met een letterlijke interpretatie van het Bijbelse scheppingsverhaal [2]. En een 6.000 jaar oude aarde is ook niet te rijmen met de opvattingen in het proefschrift. In  een interview zegt van Rossum dat hij nadenkt over een 'Designer', 'een hoger Wezen' als alternatief, maar hij wil God niet introduceren in de wetenschap:  "Ik denk echter dat het te simplistisch is om God als enige alternatief te zien, hoewel dit gebruikelijk is." [3].

Dat gemeenschappelijke afstamming ('common descent') niet wordt afgewezen lezen we al in de inleiding van het proefschrift:

"The goal of this study is to challenge the second element of the theory of natural selection. It does not call into question the first claim of the theory, evolution by common descent, and so the idea that organisms evolve, and different species can be traced back to common ancestors, is not challenged" (p. 22)

En we komen het nog een keer tegen in het laatste hoofdstuk (Discussion):

"At the same time, a breaking down of the theory of natural selection through its inability to account for sexual reproduction does not imply that we have good reasons to believe that features of living beings did not originate through an evolutionary process. As discussed in the introduction, the idea that organisms evolve and that different species can be traced back to common ancestors is not challenged in this study, nor do we question the notion that the evolutionary process is one of adaptation whereby organisms become better equipped to survive in their environments (what we did challenge were the proposed mechanisms behind that process). We will therefore continue to describe the features of living beings as ‘adaptations’." (p. 152–153)

Vooral de uitspraak dat er processen bestaan waardoor organismen zich in de loop der tijd aanpassen aan hun omgeving is in strijd met rechtstreekse schepping ('special creation') en laat weinig of helemaal geen ruimte voor incidentele ingrepen door een Intelligente Designer. Anders zou je het geen 'proces' noemen. Als er al een Intelligente Designer aan te pas gekomen zou zijn, is die niet te onderscheiden van het langzame proces van evolutie dat miljoenen, en miljarden jaren geduurd heeft. Van Rossum geeft eigenlijk toe dat hij ook niet weet wat het belangrijkste creatieve proces in de evolutie is:

"But what then really the by far most important and dominant mechanism is behind the origin of design, this study does not shed a new light on." (p. 156)

Niemand kan dus beweren dat van Rossum steun biedt aan het creationisme.  Ook klopt het niet dat van Rossum "het darwinisme op losse schroeven zet" zoals het RD [3] beweert. Integendeel, in hetzelfde artikel lezen we: "Het bestaan van een evolutionair proces dat leidde tot de afstamming van soorten lijkt mij nog steeds heel aannemelijk." [3].

Ook VU wetenschapsfilosoof Henk de Regt, die als enige negatief had geadviseerd over het proefschrift, vindt dat van Rossum zijn claim dat de theorie van natuurlijke selectie 'fundamenteel' niet in staat zou zijn om seksuele reproductie te verklaren, niet onderbouwd heeft [4]. Evolutiebioloog Nico van Straalen stelt dat seksuele reproductie "vooralsnog een nog niet goed begrepen probleem is". Een vooralsnog onbegrepen fenomeen bestempelen als fundamenteel onverklaarbaar vereist een gedegen filosofische argumentatie, die helaas ontbreekt aldus de Regt [5].

Tenslotte is er nog een andere reden waarom creationisten te vroeg gejuicht hebben: de rector van de VU oordeelde vandaag dat ondanks dat de promotie volgens VU regels is verlopen, het beter was geweest als er een evolutiebioloog als tweede promotor of als co-promotor was opgetreden [4]. Het proefschrift had er dan inhoudelijk waarschijnlijk wel iets anders uitgezien.

Conclusie

Het zijn niet alleen creationisten, maar ook de Intelligent Design aanhangers en 'ietsisten', inclusief Joris van Rossum zelf, die te vroeg gejuicht hebben bij het verschijnen van dit proefschrift. De creationisten die het scheppingsverhaal in Genesis als historische gebeurtenis opvatten juichten te vroeg omdat het proefschrift de gemeenschappelijke afstamming van al het leven erkent. Maar Intelligent Design aanhangers juichten ook te vroeg omdat er feitelijk geen of zeer weinig speelruimte voor ingrepen van een Designer overblijft als je erkent dat organismen zich aanpassen aan veranderende milieu omstandigheden door evolutionaire processen.

Noten

1. "The description of asexual reproduction is relatively straightforward; it refers to the creation of new individuals containing the same genetic material as their (single) parent". (p.153)
2. "This in itself formed a revolutionary element in the theory of natural selection, introduced at a time when the idea still prevailed that animal species are static and independently created". (p.22)
3. Reformatorisch Dagblad 18 jan 2013
4. VU-Rector trekt lering uit kwestie evolutieproefschrift Ad Valvas 11 feb 2013. Ik heb deze zin aangepast om te voldoen aan de normen van objectieve berichtgeving (12 feb).
5. Evolutieproefschrift: kritiek van wetenschapsfilosoof Henk de Regt Ad Valvas 11 feb 2013 
6. Reformatorisch Dagblad; Creationisten lanceren website burgerinitiatief (5 feb)
7. Katholiek Nieuwsblad 4 feb Seks en pseudowetenschap
8. Stichting De Oude Wereld 

(dinsdag 12 feb noten 6-8 toegevoegd)

Zie voor alle referenties het vorig blog:
Joris van Rossum promoveert aan de VU op weerlegging van de Darwinistische verklaring van het ontstaan van sexuele voortplanting.

Nieuws:

12 feb Reformatorisch Dagblad Positief advies voor promotie Van Rossum is een bijzonder eenzijdige berichtgeving.

12 feb Filosofie magazine 'Evolutie van seks prima te verklaren' Filosoof Pouwel Slurink over omstreden VU-promotie evolutietheorie. (met dank aan Jan van Meerten)