24 november 1859: On the Origin of Species verschenen

Ik vind 24 november wel een aardige aanleiding om even de aandacht te vestigen op het feit dat er in 2013 maar liefst vier nieuwe evolutie studieboeken zijn verschenen. Immers, vandaag is het precies 154 jaar geleden dat de eerste druk van On The Origin of Species verscheen (24 november 1859).

Freeman, Herron
5th edition

Strickberger's Evolution
5th edition

Douglas Futuyma
third edition

Losos,
Princeton Guide to Evolution
1st edition

De eerste drie boeken zijn nieuwe, herziene edities van titels die al jaren gebruikt worden bij het evolutiebiologieonderwijs op universiteiten wereldwijd. Er zit 5 – 8 jaar tussen de verschillende edities. Deze studieboeken hebben 1 of 2 auteurs. De vierde (Losos, 2013), is geen standaard evolutiehandboek. Het heeft meer dan 100 auteurs en 107 hoofdstukken. Ik zou het daarom eerder een 'Encyclopedie van Evolutie' noemen, een naslagwerk.

Terzijde: het is grappig te bedenken dat in 1986 Michael Denton's Evolution: A Theory in Crisis verscheen. Net zoals ik mij afvraag of de economische crisis nu wel of niet officieel definitief voorbij is, zullen buitenstaanders zich afvragen of de crises van de evolutietheorie al voorbij is? Kan een crisis 27 jaar duren? Ook aardig is: "Death of Darwinism" die al vaker is afgekondigd. Recentelijk verscheen het boek The Death of Evolution: Restoring Faith and Wonder in a World of Doubt:

"For decades, Darwinian evolution has been taught in classrooms as gospel. But now, 150 years after the publication of Darwin's The Origin of Species, renowned scientists are acknowledging that evolution is not only theory but speculation that has led to false conclusions about creation, science, and culture. ...
As Jim Nelson Black points out in these pages the dictatorship of Darwinism is about to run its course" ...
"Any theory that defies obvious reality so blatantly as evolution cannot long survive". (bron)

Het wil maar niet lukken met de dood van evolutie. Tenminste, als je af mag gaan op deze nieuwe evolutie studieboeken.  

Evolutiehandboeken willen een complete en up-to-date inleiding geven tot het vakgebied evolutiebiologie. Ze zijn dan ook omvangrijk: tussen de 500 en 800 pagina's en altijd rijk geïllustreerd. Ze zijn in de loop der jaren in omvang toegenomen doordat er nieuwe ontwikkelingen in zijn opgenomen. De boeken hebben verschillende accenten en benaderingswijzen. Het aantrekkelijk van 'Strickberger' (dat niet meer door Strickberger zelf is bewerkt, maar grondig is herschreven door Hall en Hallgrímsson) vind ik de aandacht voor de kosmologische context. Zie voor toelichting mijn blog van 2 april 2013: Evolutiehandboeken beoordeeld vanuit het Big History perspectief. Freeman en Herron werd voor onderwijs aan biologiestudenten gebruikt door Gerdien de Jong (Universiteit Utrecht). 

Voor een uitgebreide lijst van evolutiestudieboeken zie hier, idem met korte beschrijvingen zie hier op mijn website.




Ook ter gelegenheid van de verschijning van The Origin of Species een nieuw review van 'een oud boek' van de wetenschapshistoricus Barry Gale (1982) Evolution Without Evidence gepost vandaag op mijn WDW website. Het geeft steun aan ideëen die ik onafhankelijk had ontwikkeld. De vraag die aan de orde komt is: had Darwin in 1859 voldoende bewijsmateriaal om zijn evolutietheorie te onderbouwen en zijn lezers te overtuigen? Ik schreef daar al kort over in een vorig blog: 12 februari: geboortedag Charles Darwin (12 Feb 2007). (evolutie.blog.com is mijn vorige blog provider, die was helaas te traag en slecht bereikbaar).

Postscript

15 Dec 2013

In BioNieuws (14 Dec) zag ik The Cambridge Encyclopedia of Darwin and Evolutionary Thought die ook in 2013 verschenen is! Het is wel vergelijkbaar qua omvang maar niet inhoudelijk met de bovengenoemde werken. Dit werk is een uitgebreide verzameling van wetenschapshistorische essays over Darwin en de Evolutietheorie ge-edit door de bekende 'evolutiefilosoof' Michael Ruse. Bevat interessante artikelen (ook van de Nederlandse biologiehistoricus: Bert Theunissen), maar nog duurder dan de rest, zelfs de eBook versie is $140.

Steven Pinker (5) over morele vooruitgang

"Tot nu toe begreep ik uit jouw blogbijdragen dat Pinker betoogt dat we in de minst geweldadige tijd ooit leven, niet in de meest morele tijd ooit. Heb ik dat verkeerd begrepen?"

"Ik probeer nog steeds greep te krijgen op jouw opmerking dat het je om vooruitgang van de moraal in de geschiedenis gaat, maar ik vrees dat ik er te dom voor ben. Zou je me even willen helpen door in een paar regels weer te geven wat Pinker daarover zegt?"

"Zoals je (gezien je belangstelling voor dit onderwerp) ongetwijfeld zult weten is het grote probleem van een beroep op de geschiedenis ter onderbouwing van een geloof in morele vooruitgang gelegen in de maatlat. Hoe lost Pinker dat probleem op? Wat neemt hij als maatlat? En wat voor argumentatie geeft hij daarvoor?"

Wat zegt Pinker in The Better Angels of Our Nature (2011) over moral progress? Er is géén hoofdstuk of paragraaf met de titel 'Moral Progress'. Toch kun je niet aan morele vooruitgang ontkomen als je alle verschijnselen die Pinker bespreekt nog eens op een rijtje zet (zie blog 14 okt):

• afname relatief aantal moorden in Westerse democratieën
• afschaffing slavernij
• lynchpartijen en rassendiscriminatie nemen af
• afschaffing van marteling als middel om bekentenis af te dwingen
• afschaffing doodstraf
• toenemende acceptatie van gemengde huwelijken
• afname van aantal verkrachtingen
• opkomende vrouwenrechten
• de acceptatie van, en het feitelijk voorkomen van huiselijk geweld nemen af
• het aantal abortussen wereldwijd neemt af
• de dierenrechten beweging komt op
• er is minder geweld tegen dieren in films
• de vegetarische beweging komt op
• het slaan van kinderen thuis en op school neemt af
• fysiek en seksueel misbruik van kinderen neemt af
• de homorechten komen op
• er is een afname van geweld tegen homo's
• een lichte daling van het aantal Amerikaanse gezinnen die aan plezierjacht doen

Er zijn drie mogelijkheden: óf deze ontwikkelingen zijn moreel neutraal, óf ze zijn moreel negatief, óf ze zijn moreel positief. Er zullen maar weinig mensen zijn in de Westerse wereld die de afname van het aantal moorden moreel neutraal of een morele achteruitgang zullen noemen. Wie zou de afname van het aantal verkrachtingen of fysiek geweld tegen kinderen een slechte zaak noemen? ect.  [4].
Het is dan ook enigzins vreemd dat Pinker zelf deze verschijnselen niet heeft samengevat onder de noemer morele vooruitgang. Misschien vond hij het té vanzelfsprekend om het expliciet te benoemen?  Moralitiy, moral sense, moral psychology komen veel voor in het boek, maar moral progress staat niet in index.

Echter, 2 jaar jaar later, in een lezing aug 2013 wordt moral progress door Pinker expliciet genoemd:

Pinker 14 aug 2013 Sante Fe Institute

On Moral Progress: Is the Human Conscience Led by the Head or the Heart? 14 aug 2013 Sante Fe Institute, met als inleiding:

"Is the human conscience led by the head or the heart? Is the moral progress we have enjoyed – religious freedom, the abolition of slavery, anti-war movements, civil, women’s, and gay rights – a gift of empathy and emotion, or of reason and logic?"

Op de 24e min zegt Pinker:

"Moral progress is something you can actually count. The most obvious form of moral progress consists in a reduction in violence: it is bad for a person to kill another, but also kidnapping, enslaving, raping and any other form of harm or coercion."

Hij voegt er aan toe: de motieven waren niet perse moreel van aard, maar vaak praktisch of economisch. Verder zegt hij: 

"There are other cases of what I would certainly count as moral progress: the treatment of children, racial minorities,  lynching, went in a steady freefall during the 20th century to zero by the eraly 1950s." (29:38 min)

"That is moral progress and the question is: how do you explain it."  (32:20 min)

Genoeg om aan te tonen dat Pinker zondermeer over moral progress spreekt. Hij accepteert moral progress als kwantificeerbaar, verifieerbaar empirisch gegeven. De vanzelfsprekendheid van morele vooruitgang wordt duidelijk als een denkbeeldig persoon een voorstel zou doen:

"Should we bring back slavery? This is a bad joke" ( 39min)

Hieruit blijkt dat we het nu vanzelfsprekend immoreel vinden om slavernij opnieuw in te voeren (wettelijk mogelijk te maken). 

De maatlat van morele vooruitgang

Hoe lost Pinker dat probleem op? Wat neemt hij als maatlat? En wat voor argumentatie geeft hij daarvoor? Pinker lost dit heel praktisch op. De maatlat voor het aantal moorden is het aantal moorden per 100.000 mensen per jaar. Het is een kwantitatieve maatstaf. De argumentatie daarvoor is dat die een zinnige vergelijking mogelijk maakt tussen landen en tijdperken, in tegenstelling tot absolute aantallen. Dezelfde kwantitatieve methode past hij toe op alle bovengenoemde verschijnselen. De afschaffing van de slavernij wordt in de grafiek weergegeven als het aantal landen dat wetten heeft aangenomen tegen slavernij. In andere gevallen geeft hij veranderingen in attitudes van geinverviewden weer zoals bij:  toenemende acceptatie van gemengde huwelijken (verschillende rassen), of het slaan van kinderen acceptabel is. Hier lijkt me wetenschappelijk niet veel tegen in te brengen.

Toch zou een filosoof dit niet voldoende kunnen vinden. Hij zou argumenten willen zien. Ter verdediging van Pinker's werkwijze: ik denk dat de morele vooruitgang al besloten zit in het immorele van moord (en geweld in het algemeen). Als moord immoreel is, dan is een daling in het aantal moorden automatisch morele vooruitgang. Als je vindt dat ieder mens gelijke rechten heeft, dan is het automatisch een morele vooruitgang wanneer ook negers, vrouwen, homo's en etnische minderheden gelijke rechten krijgen. Als je vindt dat ieder levend wezen dat pijn kan voelen geen pijn toegebracht mag worden, dan volgt automatisch dat wettelijke bescherming van dieren een morele vooruitgang is.

Ik denk dat we niet van Pinker als empirisch onderzoeker mogen eisen om een filosofische fundering te geven waarom bijvoorbeld moord immoreel is. Dat is het werkterrein van filosofen. Is het überhaupt te bewijzen dat moord immoreel is? In feite wordt een fundering van de moraal pas urgent als betwist wordt dat specifieke items in bovenstaande lijst morele vooruitgang inhouden. Wat is de relevantie van een maatstaf als het over zaken gaat die toch iedereen moreel verwerpelijk vindt? Daarmee bagatelliseert Pinker niet het belang van filosofie. Integendeel. Pinker wijst op filosofen die grote invloed hebben gehad op het denken over moraal: Hobbes, Spinoza, Descartes, Locke, David Hume, Beccaria, John Stuart Mill, etc. (p. 217). (Voor Nederland: Coornhert (1522-1590) die van belang was voor de humanisering van het strafrecht.). Recenter: Peter Singer (Expanding Circle of moral concern, zie mijn blog van 23 sept dat ook over morele vooruitgang gaat) is ook door Pinker genoemd.

Desondanks moet het belang en de noodzaak van filosofische fundering van moraal ook niet overdreven worden [2]. Tenslotte hebben democratische landen mensenrechten in wetten vastgelegd [5] en hebben zelfs de meeste islamitische landen de 'Universal Declaration of Human Rights' ondertekend (bron), wat op zich een grote vooruitgang is, en wordt er in de Bijbel ook geen filosofische fundering van de moraal gegeven. [3]

Andere bronnen

GEM 2012: Steven Pinker on Emotion, Reason and Moral Progress (ook pdf beschikbaar)

Noten

1. Pinker: de inconstentie van slavernij heeft altijd bestaan, maar als je eenmaal inziet dat degene die slavernij verdedigt zelf geen slaaf wil zijn, dan is het een fascinerende vraag waarom het meer dan duizend jaar heeft geduurd voordat men slavernij ging afschaffen. 
2. Volgens Herman Phillipse zijn alle pogingen van filosofen om moraal te funderen mislukt (hoorcollege Ethiek en Evolutie, Studium Generale Utrecht 2008).
3. Het is sowieso uiterst lastig om een moraal uit de Bijbel te destilleren heb ik begrepen. Zelfs het gebod Gij zult niet doden heeft te kampen met vertaalproblemen: doden of moorden? Een heel verschil!  "Brettler lijkt van mening dat hier inderdaad sprake is van een incorrecte vertaling van de overgeleverde tekst" (bron). Ook de eindeloze diversiteit van bijbelinterpretaties verhindert een eenduidige op 'de bijbel' gebaseerde moraal. Gelukkig hebben we in Nederland wetgeving die dit oplost!
4. Deze alinea vervangt een niet relevante opmerking (19 nov 2013 10:00) 
5. Bovendien zijn er vele internationale verdragen en instanties die grote betekenis hebben in het terugdringen van geweld en oorlog. Het Internationaal Gerechtshof is gevestigd in het Vredespaleis, Den Haag, en heeft als doel geschillen tussen staten op vreedzame wijze op te lossen. Zo zijn er veel meer instanties te noemen (Human Rights Watch; Internationaal Zeerechttribunaal [Greenpeace!]). Deze instanties hebben meer praktisch nut dan disputen over de oorsprong van de moraal. toegevoegd: 28 nov 13.

Postscript

12 dec 2013

Susan Neiman (filosofe) schreef het boek: Morele helderheid. goed en kwaad in de eenentwintigste eeuw (2010) (Engelse titel: Moral Clarity A Guide For Grown-Up Idealists).
"De vooruitgangsidealen van de Verlichting zijn de afgelopen decennia ernstig in twijfel getrokken, onder ander door denkers als John Gray.  Susan Neiman neemt strijdlustig de taak op zich om de morele erfenis van de Verlichting te verdedigen. Er is niets triviaals aan de afschaffing van de slaverij, de ontwikkeling van de sociaaldemocratie en de oprichting van het Internationaal Strafhof. Het feit dat misdadigers niet meer op het dorpsplein worden geëxecuteerd, getuigt van een verhoogde morele gevoeligheid. Hoewel er altijd het gevaar bestaat dat ze van voorbijgaande aard is, is er volgens Neiman de afgelopen tweehonderd jaar wel degelijk morele vooruitgang geboekt. Deze prestaties zijn alles behalve vanzelfsprekend."
(Jochem van den Berg)
Treffend, dat een beroepsfilosoof als Susan Neiman (die ik nog niet kende) spreekt over de afschaffing van de slavernij en morele vooruitgang.

Steven Pinker (4) De uitzonderlijke positie van Amerika op het gebied van geweld

Figure 3-10 uit Steven Pinker The Better Angels of Our Nature

 

Verbazingwekkend, maar er valt niet aan te ontkomen: Amerika is veel gewelddadiger dan Europa. Dat blijkt uit de statistieken in het boek van Steven Pinker, The Better Angels of Our Nature. 

Het aantal moorden per 100.000 inwoners per jaar is wereldwijd de standaard maat voor het relatieve moordcijfer. Daardoor kun je landen en de historische ontwikkeling in de loop der jaren vergelijken. In het begin van deze eeuw had West-Europa een moordcijfer van 1 per 100.000 per jaar en Amerika had in de 70-er en 80-er jaren een moordcijfer van 10 per 100.000 per jaar. Dat was 10x zo veel! Een stad als Detroit had toen 45 moorden per 100.000 pj, dat is dus 45x zoveel als West-Europa. Het cijfer voor Noord-Amerika was in 2000 gedaald tot 3,9 per 100.000 per jaar. Nog steeds 4x hoger dan Europa dat gemiddeld nog steeds op 1 per 100.000 staat. Uit bovenstaande grafiek is de onoverbrugbare kloof tussen Amerika en Europa goed te zien.

Let op: Pinker is een in Canada geboren Amerikaan. Hij is eerlijk wat de cijfers betreft. U kunt het controleren in wikipedia: een aparte pagina met alle moordcijfers van alle landen ter wereld. Fascinerend op zich. Nog een andere (Amerikaanse) bron schrijft: U.S. murder rate higher than nearly all other developed countries: FBI data: "But the 2012 murder rate — 4.7 murders per 100,000 people — was significantly higher than in most other wealthy nations.
The comparable rate is 0.4 in Japan [!], 0.8 in Germany, 1.0 in Australia 1.1 in France and 1.2 in Britain". Nederland heeft: 1,1 (kan beter!).

Pinker voegt er nog aan toe: 3,9 moorden per 100.000 lijkt niet zoveel, maar in absolute aantallen is dat  ieder jaar 17.000 doden, en in totaal is dat bijna één miljoen doden sinds 1950 (p. 167). Bijna 1 miljoen.

Waarom? Waarom? Waarom? Pinker citeert een beroemd geworden verklaring: democratie kwam te vroeg in Amerika. In Europa werd de bevolking eerst ontwapend, en gaf de Staat zichzelf het monopolie op het gebruik van geweld en pas daarna kwam democratie (= de macht van het volk). Amerika werd een democratie vóórdat de burgers ontwapend werden. Met als resultaat dat er in de Amerikaanse grondwet staat dat iedere burger het recht heeft een wapen te dragen. (Pinker: p.118). Niemand is in staat gebleken daar iets aan te doen. Niemand.

Maar dan nog: zelfs als het een grondwettelijk recht is, waarom zou je wapens willen hebben? en willen gebruiken? Pinker heeft dit volgens mij niet verklaard. (Als een Amerikaan een andere Amerikaan doodschiet, heeft hij waarschijnlijk 80-90% kans dat hij een mede-Christen doodschiet).

Waarom blog ik hierover? Ik had al eerder op 18 december 2012 geblogd: Christelijk Amerika is niet in staat einde te maken aan schietpartijen. En Darwin is een sadist omdat hij van schieten hield. Er is iets met Amerika aan de hand: of het nu komt omdat ze christelijk zijn of door iets anders, de cijfers zijn duidelijk.

En eerder op 17 mei 2010 blogde ik: Goddeloos Amerika of: is God een kapitalist? (aub geduld: evolutie.blog.com is traag; dat is de reden dat ik verhuisd ben!) naar aanleiding van de documentaire SICKO van de Amerikaanse journalist en filmmaker Michael Moore en het boek De utopie van de vrije markt van de Nederlandse filosoof Hans Achterhuis. Hij beschrijft dat Amerikanen het werk van de atheïstische (!) schrijfster Ayn Rand "na de Bijbel, als het belangrijkste boek van de afgelopen eeuw" waarderen. Het credo van Ayn Rand: "hebzucht is een nastrevenswaadige en positieve eigenschap". (zie ook alle postscripts van die post!).

Postscript 19 nov 13

Amerika is een uitzonderlijk land: 

"Alleen de Verenigde Staten en Somalië hebben het Verdrag inzake de rechten van het kind niet geratificeerd, Somalië omdat het geen georganiseerde staatsstructuur meer heeft, de V.S. omdat het verdrag de doodstraf van minderjarigen verbiedt". (Nederlandse wiki)

"United States has not ratified the Convention on the Rights of the Child, and will not be able in the near future because the Convention forbids both death sentences and life imprisonment for children. Along with Somalia and South Sudan (the most recent independent country), the United States is one of only three countries in the world which have not ratified the Convention." (Engelse wiki)