De paradoxale strijd tussen competitie en symbiose. (Munnich deel 2)

Ton Munnich (2014)

Symbiosis is een veel te interessant en belangrijk onderwerp in de evolutiebiologie om over te laten aan buitenstaanders en anti-Darwinisten. Paradoxaal genoeg bevorderen de voorstanders van symbiose, zoals Ton Munnich, juist de strijd tussen 'Darwiniaanse competitie' en 'Marguliaanse symbiose'. 

In het laatste nummer van Science stond een verrassend staaltje van symbiose tussen stikstof-bindende bacterieën in de bladeren van populieren [1]. Sinds ik Margulis Acquiring Genomes. A theory of the origins of species las en reviewde [2] precies tien jaar geleden, heb ik de stroom van boeken en artikelen over symbiosis in grote lijnen een beetje proberen bij te houden. Het is teveel om alles in detail te lezen. Lynn Margulis zelf, de kampioen van symbiosis, was paradoxaal genoeg, zeer polariserend [13]. Ton Munnich besteedt een heel hoofdstuk aan Symbiose. Dat is alleen te verklaren omdat Margulis een strijdvaardig criticus was van het neo-Darwinisme, want het heeft niets met Verlichting te maken [14] en Munnich is historicus en geen bioloog. En het hoofddoel van Munnich is het bestrijden en marginaliseren van Darwin [15].

Mutatie-selectie en symbiose zijn geen twee elkaar uitsluitende processen in evolutie. Het is niet óf–óf, maar beide [3]. Symbiosis kan nooit de volledige verklaring zijn van aanpassingen of het ontstaan van soorten. Margulis claimt dat soorten ontstaan door de opname van vreemde genomen. Het bekendste voorbeeld van symbiose is de eukaryotische cel (alle planten en dieren). Dat is een eenmalige historische gebeurtenis die zich niet miljoenen malen laat herhalen. Munnich citeert Margulis: "Aangezien bacteriën niet zijn gevormd door integratie van symbionten ..." (p. 319). Precies! Twee verschillende soorten bacteriën zijn gefuseerd, maar die twee soorten zijn zelf niet ontstaan door symbiose. Ergens moet het ophouden. Dat is een fundamentele beperking van symbiose. Hoe zijn die dan ontstaan? John Maynard Smith beschreef dat treffend als volgt [4]. Een brommer (motorfiets) is ontstaan door symbiose van een fiets en een benzinemotor. Daardoor is er een nieuwe soort ontstaan. Maar de fiets en benzinemotor moeten wel eerst zijn uitgevonden. Die zijn zelf niet door symbiose ontstaan zijn. Die zijn door een geleidelijk proces van mutatie en natuurlijke selectie ontstaan. Natuurlijk hoeft het wiel niet opnieuw uitgevonden worden als je een brommer wilt maken [5]. Dat beweren  'Darwinisten' ook helemaal niet. 'Darwinisten' ontkennen het nut van symbiose niet [6]. Het punt is dat die kant-en-klare oplossingen van de symbiose partners ergens vandaan moeten komen. Symbiose is dus niet een alternatief voor natuurlijke selectie. Niet iedere combinatie van organismes is immers succesvol. Natuurlijke selectie bepaalt in hoeverre een combinatie succesvol is. De combinatie van een fiets en een elektromotor werkt uitstekend (heb ik ervaren), en misschien de combinatie een hybrideauto met een zonnepaneel, maar zeker niet de combinatie fiets–windmolen.

Het slot van het hoofdstuk Symbiose is verrassend: "De vragen staan open, ..." (p.333). Als de vragen open staan, dan kun je nog niet zeggen dat Margulis 'gelijk heeft'. En dat lijkt het hele hoofdstuk te betogen.

Munnich: vrouwen zijn beter dan mannen

Het Darwin citaat is misleidend: "Thus man has ultimately become superior to woman" [7]. Bovendien is het een behoorlijk anachronisme om een 19e-eeuwer van sexisme te beschuldigen [8].
Of vrouwen beter zijn dan mannen is een onwetenschappelijke vraag. Maar vooruit, het is een leuk onderwerp. Munnich besteedt een paar pagina's aan het bewijzen van de vrouwelijke superioriteit [9]. Ja, vrouwen leven gemiddeld langer dan mannen. Maar daar spelen zowel biologische als culturele factoren in mee [10]. Er zijn andere criteria. Bijvoorbeeld: als vrouwen beter zijn dan mannen, waarom zijn er obligaat gescheiden wedstrijden voor mannen en vrouwen op de Olympische spelen? Waarom bestaan er überhaupt (voor zover ik weet) geen sportvormen  waar mannen tegen vrouwen spelen? Testosteron! Testosteron waardes in het bloed tussen mannen en vrouwen hebben geen overlap. Mannen hebben 7–10x hogere T-waardes en dat is de directe oorzaak dat mannen fysiek beter (spieren!) presteren in sport (zie wikipedia: testosteron). Daar boven op komen nog de specifiek vrouwelijke ziektes: borstkanker, ovariumkanker (eierstokkanker), baarmoederhalskanker, Rett syndroom [11], vele zwangerschapscomplicaties, menstruatieklachten, menopauze, Broken Heart Syndrome, etc.

Darwin tot held verheven? Daarna werd ook Wallace tot held verheven, met eigen website, website, boeken en conferenties. Nu ook Margulis (website, film). Watson en Crick zijn tot helden verheven (ten koste van een vrouw!), etc etc etc.

Darwin over coöperatie: "... Darwin toch soms de factor coöperatie aanstipt. Die passages overtuigen niet, hij vindt ze te schaars en te oppervlakkig." (p. 297). Dus: als Darwin het wel over coöperatie heeft is het niet voldoende. Er staat zeker méér in de Origin over samenwerking! [12]

Darwinisme een overwinnaarsideologie? (p.357). Ik ben Darwinist. Volgens Munnich zou ik dan een nazi moeten zijn of sympathie moeten hebben voor Hitler? Ik haat Hitler, en heb daardoor een afkeer van alles wat Duits is. Ik haat wreedheid, oorlog, Poetin en alle militair machtsvertoon. Ik ben een vredelievend persoon: ik zou nog geen vlieg, mier of slak kwaad willen doen. 
Het volgend dilemma doet zich voor: hoe is het te rijmen dat Darwinisme een overwinnaarsideologie is, en de Origin tegelijk christelijk-bijbels is? Malthus was de leverancier van het idee dat overbevolking strijd om het bestaan veroorzaakt. Malthus was een Christen.



Noten

1. Elizabeth Pennisi (2015) 'Leaf bacteria fertilize trees, researchers claim'. Science 22 May 2015.
2. Gert Korthof: A visionary scientist with a blind spotLynn Margulis as a critic of neo-Darwinism (gepubliceerd 5 Juni 2005, daarna steeds de belangrijkste literatuur verwijzingen toegevoegd)
3. Echte wetenschappelijke research vindt niet plaats in openbare debatten voor een lekenpubliek. Bijvoorbeeld tussen Margulis en Dawkins waarbij één van beiden moet winnen zoals Munnich lijkt te denken (p. 328–331). Een voorbeeld van goed wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de rol van symbiosis in de evolutie is: E. Toby Kiers, Stuart A. West (2015) Evolving new organisms via symbiosis, Science 24 Apr 2015; daarin worden de voorwaarden waarbij symbiosis wel of niet optreedt onderzocht. Een nuttige, constructieve aanpak die de wetenschap verder brengt (beyond Margulis).
4. John Maynard Smith, Eörs Szathmáry (1999) The Origins of Life. From the Birth of Life to the Origin of Language. hardback. p. 107. Munnich meent dat Richard Dawkins en John Maynard Smith van hetzelfde niveau zijn. Maar JMS is een wetenschapper en Dawkins is een wetenschapsvoorlichter en popularisator. TM onderschat JMS. JMS is veel ruimdenkender en veel minder dogmatisch dan Dawkins. The Theory of Evolution is niet zijn 'hoofdwerk'. Het is bedoeld voor biologiestudenten. Margulis heeft op verzoek van JMS een hoofdstuk van het manuscript van commentaar voorzien. Zo doen collega's dat onder elkaar. Het hierboven genoemde The Origins of Life is veel belangrijker, met name The Major Transitions is baanbrekend gebleken. Symbiosis neemt daarin een belangrijke plaats in. Dat ontgaat TM allemaal.
5. Munnich spreekt steeds over er bestaat al een kant-en-klaar (p.322). Maar waar komen die vandaan? Symbiosis all the way down?
6. Er zijn wel evolutiebiologen die Margulis hebben weggelaten uit hun evolutiestudieboeken. Ik heb een aantal opvallende voorbeelden genoemd in mijn review van Margulis's boek. Echter: (endo)symbiose en cooperatie staat er altijd in.
7. Als je het vervolg leest van die uitspraak betekent het toch heel wat anders. TM had eerlijkheidshalve het complete citaat moeten geven. F937.2 The descent of man 
8. Vrouwenbeweging, feminisme, vrouwenrechten kwam pas laatste deel van de 19e-eeuw op gang en is een unieke gebeurtenis in de menselijke geschiedenis. Gelijke rechten voor mannen en vrouwen hebben nooit bestaan, en Munnich zit Darwin gretig te beschuldigen. Als er nu nog steeds ongelijkheid van man en vrouw bestaat, ook in Nederland (vooral in christelijke kringen: pas in 2012 werd de SGP gedwongen vrouwen toe te laten tot de van kieslijst), en Zwitserland gaf vrouwen pas in 1971 kiesrecht, dan is het toch wel een anachronisme om een 19e-eeuwer van anti-vrouw ideeën te beschuldigen.
9. Naar aanleiding van Montagu (1953) The natural superiority of women. (p.324–326 Munnich) . "Elk zoogdier is in aanleg een vrouwelijk dier... Omdat de man aldus een omgebouwde vrouw is ... is hij meer vatbaar voor defecten." Beide beweringen kloppen niet. Zie: internal genital differentiation in wikipeadia artikel Sexual differentatiation in humans. "one of the pairs of ducts develops while the other regresses". het embryo is in aanleg zowel mannelijk als vrouwelijk.
10. Life expectancy: gender differences
11. Het Rett syndroom is een aangeboren ontwikkelingsstoornis, die vrijwel alleen bij meisjes voorkomt.De oorzaak is een mutatie in het gen MECP2 dat op het X-chromosoom ligt. Het is dus niet waar dat vrouwen altijd baat hebben bij twee X-chromosomen. Oorzaak: X-inactiviatie. Zie: Rett.
12. Wat heeft Darwin werkelijk gezegd over samenwerking in de evolutie? blog 18 nov 2014 
13. "So Margulis was right about some things and almost certainly wrong about others. But her crusading spirit, forceful femininity, dismissal of Darwinian competition and tendency to believe in conspiracy theories meant that when she died prematurely, her legacy was sadly far removed from science." (Nick Lane, The Vital Question. )
14. Met het aanroepen van Margulis verkeert Munnich in onverwachts gezelschap: Cees Dekker had ook al Margulis te hulpt geroepen in zijn Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp? (p.51-52). Zie mijn review. Creationisten, ID, ... niet echt denkers van de Verlichting... [26 mei]
15. Munnich zou het doel van zijn boek waarschijnlijk anders omschrijven. Maar het neveneffect van zijn essays is dat Darwin gemarginaliseerd wordt. [26 mei]

 

Vorige blogs over dit onderwerp:

Ton Munnich: Verlichting of Darwinisme? Boekbespreking

Ton Munnich: Verlichting of Darwinisme? Boekbespreking (1)

Meest recente Postscript: 7 feb 2023

Ton Munnich (2014)
Verlichting of Darwinisme?
Totemboek, website boek

"Was Darwin echt zo'n belangrijk bioloog? Nee, zegt de auteur van dit boek, Darwin's tijdgenoten Mendel en Virchow leverden grotere bijdragen aan het vak."

Bovenstaande tekst staat op de achterflap van het boek Verlichting of Darwinisme? Essays over wetenschapsgeschiedenis van historicus Ton Munnich. Alleen al door deze tekst is het onmiddellijk duidelijk dat dit op zijn zachtst gezegd een uitzonderlijk en onorthodox boek is. En dat blijkt het ook te zijn. De hele geschiedenis van de biologie wordt herschreven. Beweren dat Darwin niet zo belangrijk is voor de biologie, is hetzelfde als beweren dat Newton of Einstein niet zo belangrijk waren voor de natuurkunde...

Waarom lees ik zo'n boek? Ten eerste natuurlijk omdat het over Darwin gaat. Verder –denk ik– door dezelfde mix van nieuwsgierigheid en de mogelijkheid iets nieuws te leren die mij creationistische en ID boeken deed lezen. Indertijd. Het dwingt je opnieuw met andere ogen te kijken naar feiten die je al lang wist en begreep. Ik zie het als een manier om je eigen kennis en meningen te testen en of je in staat bent de fouten in de redenering van anderen te detecteren. Creationistische boeken leveren geen nieuws meer op. Maar Munnich is geen creationist [24]. Wat betreft dit boek: je kunt aan de noten en literatuurlijst (samen 80 pagina's!) zien dat Munnich veel literatuur geraadpleegd heeft. Het is dus niet ondenkbaar dat je iets nieuws tegenkomt, dat ook nog waar is. Ik ga niet het hele boek bespreken. Laat ik één typerend voorbeeld geven om duidelijk te maken welke onorthodoxe standpunten de auteur verdedigt. Ze komen uit het vierde hoofdstuk getiteld 'Primeurs van Darwin?':

Darwin en de schepping: hoe Munnich The Origin leest

"Om de positie van Darwin te leren kennen is het nuttig om de schepping uiteen te rafelen tot vier momenten:

1. de schepping van het heelal, de oerknal
2. de schepping van het allereerste leven
3. de schepping van de afzonderlijke soorten dieren en planten
4. de schepping van de mens 

"[Darwin] ziet op alle vier de momenten schepping door God, met dien verstande dat hij op het derde moment de evolutie inpast in de schepping." (p.120).

Hoe kun je nu "Evolutie inpassen in de schepping" als de Christelijke scheppingsleer altijd de afzonderlijke schepping van dieren en planten is geweest? Zoals het in Genesis staat beschreven. Het directe ingrijpen van God is het tegenovergestelde van een blind natuurlijk proces dat planten, dieren en mensen voortbrengt. Munnich noemt dat 'met dien verstande'. Het is zo iets als: atheïsten zijn ook gelovigen, met dien verstande dat ze niet in God geloven. Alsof het één niet de ontkenning van het ander is. 
Hier zegt hij het in andere woorden:

"In 490 bladzijden betoogt Darwin dat God niet elke soort afzonderlijk heeft geschapen maar één algemene scheppingsdaad heeft verricht waarin de evolutie van de latere soortenrijkdom besloten ligt." (p.89)

Wat een bizar-komische karakterisering van de Origin! Dit is een diepgaande miskenning van wat de Origin in werkelijkheid doet. Het boek gaat helemaal niet over 'een scheppingsdaad'. Heeft Munnich de Origin wel gelezen? Heeft hij überhaupt de inhoudsopgave bekeken? Het boek gaat uitsluitend over waarneembare zaken in de natuur en hoe die te verklaren. Die zgn. 'ene algemene scheppingsdaad' zou de oorsprong van het leven moeten zijn of misschien de oorsprong van het heelal. Of natuurwetten. Wat die 'ene algemene scheppingsdaad' ook moge zijn, die is helemaal niet relevant voor het verdere verloop van het evolutieproces en dus voor het boek. De oorsprong van het leven is onbekend, en Darwin neemt voor zijn Origin de eerste vormen van leven als vertrekpunt.
Dit is kennelijk de gedachtegang van Munnich die zijn onwaarschijnlijke interpretatie van de Origin veroorzaakt:

"Darwin neemt geen afstand van het bijbelse geloof, ook niet wanneer hij dertig jaar later zijn Origin of Species publiceert" (p.87). 

'Bijbelse geloof': als dat Genesis inhoudt -en hoe kan het anders-, dan neemt Darwin afstand van dat soort Bijbels scheppingsgeloof. Darwin's evolutietheorie is de gemeenschappelijke afstamming van al het leven ('Common Descent') van de eerste levensvorm. Voor het ontstaan van soorten heb je geen schepping meer nodig. Dat is juist het tegenovergestelde van de afzonderlijke schepping van soorten. Darwin's theorie gaat lijnrecht in tegen het scheppingsverhaal in Genesis waar planten, dieren en de mens ambachtelijk door God geschapen worden. Puur handwerk dus. Man en vrouw (Adam en Eva) worden zelfs apart geschapen. Munnich schrijft nota bene ergens anders in zijn boek dat het christendom stelt dat "elke soort is geschapen door God" (p.186). Inderdaad! En dat is het tegenovergestelde van evolutie. In een ander hoofdstuk schrijft hij: "In de eerste helft 19e eeuw beseft de wetenschap dat het scheppingsverhaal niet voldoet. De aarde is niet 6000 jaar oud, de soorten zijn niet geschapen door God." (p.232). Aan wie hebben we dat revolutionaire inzicht te danken? Aan iedereen, behalve Darwin! Munnich houdt er een extreem onwaarschijnlijke interpretatie van Darwin's Origin op na. Een interpretatie die tegelijk –en niet onbedoeld– het revolutionaire karakter van de Origin wil ondermijnen.

'By the Creator'

Maar Darwin heeft het zelf gezegd: 'by the Creator'! Het staat in de Origin! Dat is de grote troefkaart van Munnich. Als bewijs voert hij op dat Darwin heel blij was met een opmerking van de theoloog Kingsley [1] bij het verschijnen van de eerste druk van de Origin. Die opmerking was: dat het een veel nobelere opvatting van God zou zijn wanneer God de beginvoorwaarden voor evolutie had geschapen, in plaats van alle soorten afzonderlijk. In de eerste druk staat dat niet, maar Darwin voegt 'by the Creator' toe aan de tweede t/m de 6e druk [2]. 

"Therefore I should infer from analogy that probably all the organic beings which have ever lived on this earth have descended from some one primordial form, into which life was first breathed by the Creator". The Origin, tweede druk. F376 p.484 [2]

Anderen hadden al eerder kritiek geuit op de 'Creator'-toevoeging (Dempster, [17]) en inderdaad het staat in de tweede en alle volgende drukken.
Is dit echt een veel nobeler opvatting van God? Maar dan staat er in Genesis een niet-nobele opvatting van God! (omdat God daar de planten en dieren stuk voor stuk schiep). Nogal vreemd, nietwaar?

En als Darwin echt in God geloofde, waarom stond 'by the Creator' niet in de eerste druk? Geloofde hij toen niet in de Schepper? Hij had alle vrijheid om het te doen. Niemand toendertijd zou er over gevallen zijn. Integendeel. Was de eerste druk van de Origin onbegrijpelijk door de schepper weg te laten? Nee, natuurlijk niet. De nadruk in dit citaat ligt immers op de gemeenschappelijke afstamming van alle levensvormen. De woorden 'by the Creator' zijn een aardige toevoeging, dus iets wat je weg kunt laten zonder dat de rest onbegrijpelijk wordt. En zonder enig effect op het feit van gemeenschappelijke afstamming. Dit blijkt ook uit een brief van Darwin: 

"But I have long regretted that I truckled to public opinion, and used the Pentateuchal term of creation, by which I really meant "appeared" by some wholly unknown process. It is mere rubbish, thinking at present of the origin of life; one might as well think of the origin of matter. [13]

Darwin heeft er spijt van dat hij de bijbelse term schepping heeft gebruikt.
Tegelijk zie je dat hij geen uitspraken wil doen over de 'origin of life' of 'origin of matter': alles is speculatie. 
Als je de Origin onderzoekt op trefwoord 'creation' dan zie je dat Darwin negatief schrijft over 'independent creation' en 'the plan of creation', het zijn onwetenschappelijke 'verklaringen' (genoeg stof voor een apart blog!). Als je dat doortrekt naar de schepping van het eerste leven zou je dat ook onwetenschappelijk moeten noemen.
 

De 'Christelijke Darwin'

Als we afgaan op bisschop Wilberforce uitspraak dat "Darwin writes as a Christian" [p.93], waarom was er dan zoveel oppositie uit kerkelijke hoek? Wilberforce kritiseerde Darwin's boek (p.107). Was dat uitsluitend om wetenschappelijke redenen? Een bisschop is geen wetenschapper. Munnich zelf schrijft 66 pagina's verderop in zijn boek dat de christelijke dogmatiek problemen heeft met de oorsprong van soorten (p.186) en "het darwinisme blijft haken in een debat met de kerk, een debat dat de hele twintigste eeuw sleept" (p.187). Waarom een 'debat'?! Waarom een debat als Darwin's Origin gewoon natural theology is? Waarom een debat als Darwin christelijk is? Waarom kritiseerde Robert FitzRoy, de kapitein van HMS Beagle, Darwin's Origin of Species? [22].
'Debat' is trouwens een eufemistische uitdrukking voor een ongekende wederzijdse en eeuwenlange haatcampagne tussen Darwinisten en gelovigen. Ik zou zeggen: trek je conclusies. Waarom dat eeuwenlang debat? Darwin was er kennelijk toch niet zo in geslaagd om "de evolutie in te passen in de schepping."
Ook is bekend dat Darwin het leed in de wereld, de wreedheid van de schepping [8] en met name het veel te vroege overlijden van zijn geliefde dochter Anne niet kon rijmen met de liefdevolle christelijke God. Munnich baseert de 'christelijke Darwin' op een paar uitspraken van tijdgenoten en vergeet alle feiten die tegen de 'christelijke Darwin' pleiten.
Het valt overigens niet mee om consequent anti-Darwin te zijn. Eerst schets Munnich een beeld van de christelijke Darwin. In een later hoofdstuk heeft hij een paragraaf 'Christelijke geweldloosheid' (p.224). Je zou dus concluderen: als Darwin christelijk is, dan is hij geweldloos. Maar de volgende paragraaf heet:  'Darwinistisch geweld' (p.226), waaruit we moeten concluderen dat Darwin voor geweld was.

Darwin had een strategie

Als het waar is dat de Engelse Universiteiten in Darwin's tijd gedomineerd werden door Natural Theology, zoals TM schrijft, dan is het wel een slimme strategie van Darwin om niet een agressieve atheïstische houding aan te nemen, maar te laten zien dat zijn theorie niet in strijd is met het christelijk geloof. Op die manier zou zijn theorie minder weerstand opleveren.
En Darwin had misschien ook wel enig respect voor gelovigen. Zijn eigen vrouw was gelovig. "I had no intention to write atheistically" schreef Darwin in een brief aan de Amerikaan Asa Gray [19].
Ik denk dat Darwin schreef uit respect voor gelovigen, om gelovigen niet voor het hoofd te stoten. [should shock the religious feelings]. Dat zou uiteraard slecht zijn voor de receptie van zijn boek. Darwin had een lastige opgave: een godloze evolutie acceptabel maken voor mensen die in God geloven. Dat hij God uit het 'scheppingsverhaal' wilde verwijderen blijkt op vele plaatsen. Bijvoorbeeld: hij vindt God een onwetenschappelijke verklaring: "but this is not a scientific explanation" [6]. Dus: Darwin wilde God uit zijn wetenschap verwijderen, maar tegelijkertijd gelovigen niet voor het hoofd stoten. De compatibilitiet van evolutie en religie is exact dezelfde strategie die tot op vandaag de dag gehanteerd wordt door Amerikaanse wetenschappelijke organisaties die evolutie acceptabel willen maken voor christelijk Amerika [20]. Die achtergrond moet je kennen.

Over natuurwetten

 
Darwin schreef het ontstaan van soorten toe aan natuurwetten, die niet (1e druk) of wel (2e-6e druk) door God geschapen waren. Maar er is een probleempje met natuurwetten. Wolken geven regen, maar te veel regen geeft dodelijke overstromingen. De zon geeft warmte, maar te veel zon geeft onbewoonbare woestijnen. Wind geeft verkoeling, maar te veel wind geeft vernietigende orkanen. Het probleem van natuurwetten bij het evolutie is, dat een proces van random variatie en natuurlijke selectie geen garantie biedt, geen enkele garantie, op het ontstaan van de mens. Dat komt omdat evolutie vanaf het begin van het eerste leven tot nu een proces is van miljoenen jaren (dacht men in Darwins tijd) en miljarden jaren (zoals we nu weten). Die periode zit vol met astronomische, geologische, klimatologische en biologische gebeurtenissen die de afloop van het evolutieproces onvoorspelbaar maken. Dus hoe het eerste leven ook ontstaan moge zijn, heeft geen effect op het verdere verloop van evolutie. Je kunt rustig 'by the Creator' aan het begin postuleren. Het kan dus ook geen 'indirecte schepping' zijn. Daarom kun je de schepping in Genesis niet vervangen door evolutie. Tenzij je gelooft dat God het evolutieproces stiekem en onzichtbaar zit te sturen...

Darwin's Origin wordt Natural Theology

William Paley

Munnich 'ziet iemand over het hoofd': William Paley. Munnich maakt van de Origin een uitwerking van Paley, in plaats van de weerlegging van Paley! Een knap staaltje van argumentatie. Hoe doet hij dat? Darwin bestudeert William Paley's Natural Theology schrijft Munnich (p.80). Dat klopt. En in Engeland werd het beroemde watchmaker argument algemeen geaccepteerd. Dat kan ook kloppen. Maar TM rept met geen woord over het feit dat de hele Origin geschreven is als weerlegging van Paley's Natural Theology argument [3], [5], [23]. Ook bij de daaropvolgende beschrijving van Darwin (p.86) lezen we niets daarover. Integendeel: "natural theology-mannen zoals Darwin die God zien als schepper-in-den-beginne, als ingenieur-in-ruste" (p.88). Munnich 'begrijpt niet' dat Paley's horlogemaker argument strijdig is met Darwin's evolutietheorie omdat die iedere ingreep afwijst [10].
In de Origin verklaart Darwin het ontstaan van soorten en hun aanpassing aan hun omgeving door variatie en natuurlijke selectie. Dit vervangt schepping. Schepping van afzonderlijke soorten (Genesis!) heeft daarmee afgedaan. Daarmee wordt ook het beroemde watchmaker-Godsbewijs van Paley onderuit gehaald. [10]
Toch probeert TM geheel ten onrechte van de Origin een manifest van 'Natural Theology' te maken [11]. Darwin zet in de Origin uiteen hoe alle onderdelen van de biologie (systematiek, morfologie, fysiologie, embryologie, paleontologie), en geologie in een nieuw licht komen te staan en op een nieuwe basis gegrondvest moeten worden. M.a.w.: een revolutie in de natuurwetenschap. 
Darwin heeft alle consequenties van zijn theorie systematisch en uitputtend doordacht. Inclusief mogelijke problemen van zijn theorie. Dat is de grote verdienste van Darwin voor de biologie. Wallace en Lamarck, die ook een evolutietheorie hadden, hebben dat niet gedaan.
Dit is TM allemaal 'ontgaan'. TM is historicus. Het lijkt er op dat TM uitsluitend het motto op de eerste pagina en de slotzinnen van de Origin heeft gelezen. Alles ertussen in interesseerde hem niet, kon hij niet gebruiken. TM beoordeelt de Origin zonder het gelezen te hebben.

Ton Munnich schijnt zo ongeveer de enige ter wereld te zijn die niet begrijpt dat de Origin in strijd is met het Bijbelse scheppingsverhaal. Creationisten overal ter wereld hebben dat wel begrepen en bestrijden Darwin [14], [26]. Theoloog Kingsley heeft -net als TM- de Origin kennelijk niet (goed) gelezen. Misschien moet je een bioloog zijn om de betekenis van het werk te begrijpen? [16].

De afstamming van de mens

Dit is het vierde scheppingsmoment van Munnich (p.120). Munnich verwijt Darwin dat hij in de Origin niet schreef over de afstamming van de mens. Duitse natuuronderzoekers deden dat al lang voor Darwin! Tegelijk schrijft TM: "De afstamming wordt pas in de 20e eeuw bewezen." (p.216). Nu, dan zou het wel erg voorbarig zijn geweest om in 1859 over de afstamming van de mens te schrijven, toch? Vooral omdat Darwin enige haast had vanwege Wallace's brief. Maar TM verwijt Darwin dat hij het niet in 1859 schreef! Hij schrijft daar een hele serie onredelijke oordelen over.
Het is geen geheim dat Darwin door afzonderlijke schepping van soorten te verwerpen, ook de afzonderlijke schepping van de mens verwerpt. TM maakt juist een groot punt van het falen van Darwin om te claimen dat de mens ook het product is van evolutie. Het is juist dat Darwin dat onderwerp niet behandelde in de Origin. De reden was dat Darwin niet nog meer weerstand wilde oproepen tegen de Origin dan hij al vreesde [25]. Maar zijn Common Descent of Life impliceerde dat uiteraard wel.

Hoe Munnich Darwin introduceert

Waarom zou een Nederlands historicus Darwin zo extreem en zo consequent negatief beoordelen? Hoe dat zo is gekomen is waarschijnlijk niet te achterhalen. Maar feit is het wel. Je verwacht van een historicus wanneer hij over een persoon schrijft dat hij tenminste begint met een opsomming van zowel positieve als negatieve kanten van een persoon. Om daarna kritiek te geven. Maar Munnich introduceert Darwin op pag 86 door een hele pagina met slechte kanten van Darwin op te sommen: "zwak in talen, zwak in wiskunde, zwak in tekenen ..." (p.86).  etc. etc. etc. En zo gaat het maar door. Het is een aanval op het karakter en de persoon van Darwin. En dat allemaal bij de eerste keer dat Darwin in het boek genoemd wordt. Iets wat ik tot nu toe alleen kende van creationisten [18] en van de historicus Dempster [17].

Tenslotte

Ik heb tot nu toe in feite maar één voorbeeld beschreven: de Christelijke Darwin. Het boek staat vol met soortgelijke zaken (eugenetica, sociaal Darwinisme, Weikart, Lynn Margulis). Allemaal gebaseerd op het extreme negatieve beeld van Darwin. En van Darwinisme. En van Darwinisten. Het boek is een optelsom van een eindeloze rij negatieve interpretaties van Darwin die uitmonden in een extreem negatieve opvatting over Darwin, Darwinisme, en Darwinisten. Alle nuance is verdwenen. Hij wordt kennelijk meegesleept door zijn eigen interpreataties. Hij heeft zich niet laten corrigeren door deskundigen (biologen of historici). Tenminste, ik zie geen dankwoord waarin hij wetenschappers bedankt voor het lezen van zijn manuscript [21]. In de literatuurlijst staan ook géén publicaties van Munnich zelf. Dus geen peer-review. Het zal moeilijk zijn een Nederlands boek te vinden waarin meer anti-Darwinisme te vinden is dan dit.

Ik heb mijn best gedaan om een wetenschappelijk betoog te houden en nette, academische woorden te gebruiken. Dat kostte me wel enige moeite. Om eerlijk te zijn ben ik bij pagina 169 gestopt met lezen. Ik kon niet langer tegen die knettergekke, complot-theorie-achtige opvattingen van Munnich. Let wel: ik zeg niet dat Munnich zélf knettergek is. Er zitten vele nuttige stukken in het boek: dat zijn de stukken die niet over Darwin of Darwinisme gaan. Bijvoorbeeld het eerste hoofdstuk over de Verlichting. De titel van het boek drukt het onwaarschijnlijke standpunt van Munnich goed uit: Verlichting of Darwinisme?! 

 

Met dank aan Yvette Cramer van Totemboek die mij een recensie exemplaar toestuurde. 

Postscript  21 mei

Dat Darwin slechts 'evolutie inpast in de schepping' (zie boven) en dat hij o.a. daarom een christelijk denker is, wordt totaal onbegrijpelijk als we de volgende passage van Munnich lezen:

"Amerikaanse schoolboeken voor middelbaar onderwijs zijn de hele 20e eeuw creationistisch getint, over evolutie zijn ze terughoudend. (...) Het debat scheppingsleer–evolutieleer is het dominante Verlichtingsdebat in de Angelsaksische life sciences van de 20e eeuw. Tegen die achtergrond wordt duidelijk waarom Campbell eraan hecht in zijn voorwoord te benadrukken dat zijn boek over evolutie gaat. Hij wil eenvoudig de lezer vooraf verzekeren dat het een seculier natuurwetenschappelijk boek is, waarin het scheppingsverhaal geen rol speelt." (p.336–337.)

Waarom zijn ze terughoudend over evolutie als Darwin slechts 'evolutie inpast in de schepping'? Waarom bestaat er gedurende de hele 20e eeuw een scheppingsleer–evolutieleer debat als Darwin 'geen afstand neemt van het Bijbelse geloof'? Hoe kan evolutie seculier zijn, gezien Darwins christelijke scheppingsleer? Geef daar maar eens antwoord op! Ton Munnich is hier hopeloos met zichzelf in tegenspraak.

Postscript  27 mei

Voor Ton Munnich en degenen die het met hem eens zijn, kan ik aanbevelen hoofdstuk 25 'Darwin and Religion' van Mark Pallen en Alison Pearn in: The Cambridge Encyclopedia of Darwin and Evolutionary Thought  (Ed. by Michael Ruse ). (met dank aan Leonardo). 

"While there is no doubt that Annie’s death represented the lowest of the low points in Darwin’s life, it seems likely that Darwin’s rejection of Christianity was already complete by the time of Annie’s death."

Annie, de dochter van Darwin, stierf in 1851, dus lang voor de publicatie van de Origin. Tegen die tijd had Darwin al afscheid genomen van het Christelijk geloof.

Postscript 5 juni

"Another misstep lends the book its title. Quarrymen in the mid-19th century, working in the Neander Valley outside of Düsseldorf, found an unusually shaped skull and associated bones. Pathologist Rudolf Virchow and retired physiologist August Franz Mayer postulated that they represented, not an anatomically distinct “primitive” ancestor (as claimed by Hermann Schaaffhausen, the comparative anatomist who first described the bones), but the relics of a diseased Russian horseman. New specimens discovered in subsequent decades, however, shared the same peculiar morphologies and demonstrated the error made by Virchow and Mayer." 

review van: 'The Strange Case of the Rickety Cossack And Other Cautionary Tales from Human Evolution', Ian Tattersall, Palgrave Macmillan, 2015. 256 pp. 

Als Virchow beschikte over een evolutietheorie zoals Munnich beweert, dan zou hij deze fout niet gemaakt hebben. Geef daar maar eens antwoord op!

Postscript 25 Feb 2020

Als ik mijn blogpost en hoe Munnich daar op reageerde in zijn eerste comment onder dit blog nog eens nalees, dan valt op dat Munnich mijn inhoudelijke kritiek op de beweringen in zijn boek totaal negeert, en in plaats van een inhoudelijke kritiek gaat hij op allerlei irrelevante details en bijzaken in. Hij reageert dus niet op mijn inhoudelijke kritiek zoals in de blog paragrafen:

1. Darwin en de schepping: hoe Munnich The Origin leest
2. 'By the Creator'
3. De 'Christelijke Darwin'
4. Darwin had een strategie
5. Over natuurwetten
6. Darwin's Origin wordt Natural Theology
7. De afstamming van de mens
8. Hoe Munnich Darwin introduceert

In plaats van inhoudelijke kritiek, verwijt hij mij dat ik gestopt ben met lezen op blz. 169! Sjonge, reageer eens op het gedeelte dat ik wel gelezen heb! Zijn comment begint al met een belediging "en ik neem aan dat u stukken uit het hoofd kent.": een irrelevante en onzakelijke mededeling. Typerend. En een niet irrelevant zijpaadje Darwin-Einstein vergelijking; en dan nog voor de tweede keer klagen dat ik gestopt ben bij 169; en dat er heel belangrijke zaken daarna staan; "wat u erover schrijft is vrij slaapverwekkend" is een subjectief en beledigende kreet, want ik heb er veel tijd en moeite in gestopt (zie ook alle noten onder mijn blog!). Bovendien komt zo'n opmerking in de plaats van een inhoudelijk-wetenschappelijke behandeling, dus argumenten en feiten voor beweringen geven. Dan begint hij Freud er bij te slepen (Freudiaanse ‘Verdrängung’) om mijn diepste drijfveren te analyseren! Je kunt je afvragen of het überhaupt zin heeft om met een biologische leek in discussie te gaan over de betekenis van Darwin voor de biologie. Iemand die bovendien The Origin of Species een heel vervelend boek vindt: is die persoon geschikt om te oordelen?

Tenslotte: Munnich 'vergeet' dat het lezen, begrijpen en het schrijven van een boekbespreking veel tijd en moeite kost. Als hij enig inlevingsvermogen had, dan begreep hij dat. Hij zou mij kunnen bedanken dat ik de moeite heb genomen om (een deel van) zijn boek te lezen en te bespreken. Het trieste van dit alles is dat ik er in getrapt ben, en (uitsluitend) gereageerd heb op zijn onzakelijke opmerkingen. Het enig juiste wat ik had moeten doen is hem voorhouden dat hij niet inhoudelijk gereageerd heeft en zijn onzakelijke, onwetenschappelijke opmerkingen negeren.

 

Postscript 7 Feb 2023

Als Munnich in staat was geweest redelijk te antwoorden op mijn kritiek, dus zonder persoonlijke aanvallen en zonder zich te beperken tot bijzaken, dan had hij in the first place ook een redelijk boek kunnen schrijven! Maar hij is kennelijk niet in staat om redelijk te reageren op mijn bespreking van zijn boek en dus ook niet om een redelijk boek te schrijven. Ik leer graag van kritiek. Dus kritiek is op zich niet het probleem.

Noten

1. in een brief. Kingsley was With regard to the attitude of the more liberal representatives of the Church F1461.
2. "Therefore I should infer from analogy that probably all the organic beings which have ever lived on this earth have descended from some one primordial form, into which life was first breathed by the Creator". The Origin tweede druk. F376 p.484 en: p.481: "I see no good reason why the views given in this volume should shock the religious feelings of any one. A celebrated author and divine has written to me that "he has gradually learnt to see that it is just as noble a conception of the Deity to believe that He created a few original forms capable of self-development...."
3. Gavin de Beer: "Another man to whom Darwin was certainly indebted was William Paley, whose works on Natural Theology provided him with a catalogue of cases of adaptation and an argument which he used in reverse to show the efficacy of natural selection without design." F1574a Darwin online.
4. zie mijn website WDW voorbeelden.
5. zie mijn: Gould review.
6. "On the ordinary view of the independent creation of each being, we can only say that so it is;—that it has pleased the Creator to construct all the animals and plants in each great class on a uniformly regulated plan: but this is not a scientific explanation." Darwin online: F385 p.513
7. "It will be some time before we see "slime, protoplasm, &c." generating a new animal.* But I have long regretted that I truckled to public opinion, and used the Pentateuchal term of creation,† by which I really meant "appeared" by some wholly unknown process. It is mere rubbish, thinking at present of the origin of life; one might as well think of the origin of matter". C. Darwin to J. D. Hooker. Down, Friday night [April 17, 1863] F1452.3
8. "There seems to me too much misery in the world. I cannot persuade myself that a beneficent and omnipotent God would have designedly created the Ichneumonidæ with the express intention of their feeding within the living bodies of Caterpillars, or that a cat should play with mice." The life and letters of Charles Darwin, including an autobiographical chapter. vol. 2 F1452.2 p.312
9. "Therefore I should infer from analogy that probably all the organic beings which have ever lived on this earth have descended from some one primordial form, into which life was first breathed by the Creator." F376 p. 484.
10. Wat minder bekend is dat Paley speculeerde over hypothetische zichzelf reproducerende horloges die een nog groter bewijs voor Gods almacht zouden zijn. Maar aangezien zelfreproducerende horloges volkomen fantasie waren, werd er verder geen aandacht aan besteedt en werd Darwin door niemand in die tijd als bevestiging van die hypothese gezien. TM kent die passage uit Paley niet, en het is voor hem ook geen onderdeel van zijn argumentatie. De zichzelf reproducerende en evoluerende horloges zijn tevens in strijd met Genesis. Zie ook mijn review van Michael Denton.
11. "In 490 bladzijden betoogt Darwin dat God niet elke soort afzonderlijk heeft geschapen maar één algemene scheppingsdaad heeft verricht waarin de evolutie van de latere soortenrijkdom besloten ligt." (89). Wat een ontzettende miskenning van de Origin! "How beneath the dignity of him" staat in een notebook, niet in de Origin.
12. "I see no good reason why the views given in this volume should shock the religious feelings of any one. A celebrated author and divine [Kingsley ] has written to me that "he has gradually learnt to see that it is just as noble a conception of the Deity to believe that He created a few original forms capable of self-development into other and needful forms, as to believe that He required a fresh act of creation to supply the voids caused by the action of His laws."  F376 p.481 vd Origin. Dit staat in het laatste hoofdstuk in de laatste paginas van het 490 pp tellende Origin. 
13. In Darwin online: F1452.3. The life and letters of Charles Darwin, including an autobiographical chapter. vol. 3. 1887
14. Als creationisten [15] dit gezien hebben, zullen ze dan toegeven dat ze zich vergist hebben in Darwin? Dat Darwin niet de grootste bedreiging voor hun geloof in God is en dat hij in feite een christelijke denker was met een veel nobele opvatting van God? Zullen Intelligent Design aanhangers (Michael Behe, William Dembski, Cees Dekkers, etc) nu concluderen dat ze al die jaren ten onrechte Darwin, Darwinisme en Darwinisten hebben aangevallen? [4] De hele EO evolutie-censuur-affaire is TM ontgaan. Hoe onrealistisch dit ook moge klinken, Munnich moet wel geloven dat creationisten zich vergist hebben in Darwin. Hij zou hun grootste held moeten zijn. TM is zo ongeveer de enige die de Origin als een christelijke boek leest, samen met Kingsley die het ook niet (goed) heeft gelezen of het niet tot zich door heeft laten dringen.
15. zie: Website United Church of God: 10 Ways Darwin Got It Wrong: bijvoorbeeld: 10. His rejection of biblical creation by God.
16. Asa Gray, een Amerikaanse supporter van Darwin, was een gelovig man die ook probeerde om evolutie door natuurlijke selectie te rijmen met een wijze en goedbedoelende God die de wereld had geschapen [16]. Bron: Gray, Asa (1810-1888) in: Evolution, The First Billion Years. Ed. Michael Ruse. p.617.
17. W. J. Dempster (1996) Evolutionary concepts in the nineteenth century. Natural Selection and Patrick Matthew. Dempster is ook geen creationist, maar doet ook extreme uitspraken over Darwin op alle mogelijke manieren omdat hij meent dat Patrick Matthew natuurlijke selectie het eerst heeft ontdekt. (review). De uitspraken zijn zo extreem dat ze vermakelijk worden.
18. Christelijk Amerika is niet in staat einde te maken aan schietpartijen. En Darwin is een sadist omdat hij van schieten hield. blog 18 dec 2012
19. C. Darwin to Asa Gray. Down, May 22nd [1860].
20. Compatibility of Science and Religion van de National Academy of Sciences.
21. Er wordt één persoon bedankt (p.4), maar dat is geen wetenschapper voor zover ik kan nagaan. 
22. "and lifting an immense Bible first with both and afterwards with one hand over his head, solemnly implored the audience to believe God rather than man". As he admitted that The Origin of Species had given him "acutest pain", the crowd shouted him down." (wikipedia artikel over FritzRoy). [5 mei 2015]
23. "The old argument of design in nature, as given by Paley, which formerly seemed to me so conclusive, fails, now that the law of natural selection had been discovered."  F1497 darwin-online.org.uk  Zie ook wikipedia: Religious views of Charles Darwin [5 mei 2015]
24. Munnich is geen creationist: integendeel! Hij doet iets wat geen creationist ooit gedaan heeft: Darwin van christelijke geloof beschuldigen! [6 mei ]
25. "... but rather with the determination not to publish, as I thought that I should thus only add to the prejudices against my views."  F937.1 Descent. [toegevoegd: 21 mei ]
26. Russell Grigg: Darwin’s arguments against God. How Darwin rejected the doctrines of Christianity, Creation Ministries International [ 21 jul 2015 ]

 

Vervolg blog

De paradoxale strijd tussen competitie en symbiose. (Munnich deel 2) 25 mei 2015