19 March 2018

Klaas Landsman (2). Het zgn. fine-tuning for life argument

Klaas Landsman (2018)
Naar alle onwaarschijnlijkheid
.
Klaas Landsman (2018) geeft in zijn boek Naar alle onwaarschijnlijkheid een zeer goede uiteenzetting van finetuning van de kosmos voor het leven. De Hoyle-resonantie was niet alleen het eerste voorbeeld van de finetuning, maar tevens de enige echte voorspelling van finetuning [1].
Ik vind finetuning een fascinerend onderwerp. Het heeft alles te maken met Big History (verbanden leggen!), evolutie en creationisme. Ik zou er nog vele blogs over kunnen schrijven.

Ik geef hier enige aanvullingen op de uitstekende uiteenzetting van Landsman.


Finetuning for what?

Landsman noemt het finetuning for life argument een understatement, omdat het niet alleen fine-tuning for life zou zijn, maar voor alle materie, en zelfs voor het bestaan van het universum zoals wij dat kennen. Ik noem het een overstatement precies omdat er te véél wordt geclaimd. En omdat ze het totaal niet kunnen waar maken.

Als je goed kijkt naar het finetuning for life argument, dan blijkt dat het helemaal geen finetuning for life is, maar hoogstens fysische finetuning voor de bouwstenen C, H, N, O, P, S van leven. Finetuning specifiek for life kan dus helemaal niet. Dat is een misverstand dat gretig in leven wordt gehouden door religieuze denkers. Bovendien, als er echt finetuning for life zou bestaan dan zou je moeten verwachten dat het leven op een planeet zoals de aarde spontaan zou ontstaan. Maar wat blijkt? Na al die onvoorstelbaar precieze finetuning van de fysische natuurwetten moet de Schepper-God het leven op aarde alsnog handmatig creëren (Genesis). Wat een afgang. Een ingreep in de natuurwetten! Dus, de hele uitdrukking 'de kosmos is gefinetuned for life' klopt niet en gelovigen gaan er niet consequent mee om. Ik noem het dus een overstatement.


David Foster (1993)
The Philosophical Scientists

Evolutie

Religieuze denkers richten hun aanvallen ook in de context van de evolutietheorie op kleine kansen. Onlangs kreeg ik nog een onthullend commentaar op een oude bespreking op mijn WDW website van een creationistisch anti-evolutieboek (de moeite waard om over te bloggen). Het argument draaide om de extreem kleine kans dat een hemeglobine eiwit door zuiver toeval zou ontstaan: 10 tot de macht 650. Zo werkt evolutie niet. Maar zo werken de argumenten tegen evolutie bijna altijd. Toen realiseerde ik mij dat ook het finetuning argument draait om extreem kleine kansen. In feite zijn volgens mij alle creationistische en Intelligent Design (ID) argumenten gericht tegen  extreem kleine kansen, dus tegen toeval. Religieuze denkers zien extreem kleine kansen en roepen: dat kan geen toeval zijn! Dat moet God zijn!

Heelal: een reality check

 
Een volgend probleem met het the cosmos is fine tuned for life is dat die extreem kleine kansen zo oogverblindend zijn, dat de kille feiten van het heelal aan het oog onttrokken worden. Het heelal is bepaald niet een extreem efficiënte en doelmatige machine om leven voort te brengen, laat staan 'intelligent leven'. Ik zet een paar voorbeelden op een rijtje ter illustratie:
  1. Het heelal is een onmetelijk grote, koude, donkere en vrijwel lege ruimte waar het bepaald niet wemelt van het leven. Fine tuned for life?
  2. het zichtbare heelal heeft 100 miljard melkwegstelsels met ieder 100 miljard sterren. Zijn die allemaal nodig? Moeten we dat verwachten onder de finetuning (ft) hypothese?
  3. 95% van het heelal bestaat uit zgn. donkere materie en energie: wat voor nut heeft dat voor het leven? Idem: zwarte gaten (black holes).
  4. De belangrijkste chemische elementen voor het leven zijn: Koolstof (C), Zuurstof (O), Stikstof (N), Fosfor (P), etc. en die werden niet geproduceerd door de Big Bang. Die werden pas veel later in de geschiedenis van het heelal geproduceerd. Is dit begrijpelijk onder de ft hypothese?
  5. Het heelal bestaat voor 75% uit waterstof (H) en 25% Helium-4. Een objectieve waarnemer zou moeten concluderen dat deze kennelijk de belangrijkste elementen zijn. Maar volgt dat uit de ft hypothese?
  6. Als je het Periodiek systeem der elementen bekijkt (zie hier onder) dan zie je dat slechts 19 van de 115  van de elementen essentieel zijn voor menselijk leven (paarse kleur in illustratie). Wat is het nut van de rest? Dat lijkt niet op een doelgerichte, efficiënte finetuning for life.

  7. Essential Elements for Life (paars). groen: mogelijk essentieel.
    grijs: niet essentieel of relevant voor leven.

  8. Levende organismen gebruiken 20 aminozuren terwijl er minimaal 80 aminozuren bestaan ("over 80 amino acids created abiotically in high concentrations and about 900 are produced by natural pathways"; source). Hoe verklaart finetuning for life dit?
  9. Alle golflengtes van UV licht van 220 - 390 nm (UV-C, UV-B, UV-A) veroorzaken mutaties in het DNA. UV-B licht produceert pyrimidine dimers, dat is schadelijk. Dus: DNA en de zon als energiebron voor onze planeet, zijn niet op elkaar afgestemd. Zie: DNA damage.
  10. Kan het zijn dat de planeet Aarde een beetje té gevoelig is voor opwarming door CO2? Is dat compatibel met de ft hypothese?

De chronologie

An updated time line of the universe shows the first stars
being born by about 180 million years after the big bang.

bron
Een vraag: ziet het er naar uit dat de mens het doel van het universum is? De Schepper-god zou met extreme precisie aan enkele tientallen knoppen gedraaid hebben en dan:
  • de eerste 150 miljoen jaar van de geschiedenis van de kosmos heerste er volledige duisternis (Chronology of the universe). [4] Was dat nodig?
  • ons zonnestelsel (zon, aarde, etc) heeft zich pas 4.6 miljard jaar geleden gevormd, dus pas na 9,1 miljard jaar. Waarom duurde dat zo lang als ons zonnestelsel zo belangrijk is?
  • Boring Billion is een periode van een miljard jaar na het ontstaan van het leven op aarde zien we alleen eencelligen. Pas vanaf 600 - 500 miljoen jaar geleden zien we meercelligen. Moeten we dat verwachten onder de ft hypothese? Idem: snowball earth, mass extinctions; late atmospheric oxygen arrival.
  • Als de mens 'de bedoeling was', waarom duurde het zo'n slordige 3,5 miljard jaar na het verschijnen van het eerste leven op aarde dat de mens verscheen? (zie bekende klok figuur hieronder )
  • History of Earth in 24-hour clock
    de mens verschijnt de laatste paar seconden
  • Als het leven in het heelal de bedoeling is, waarom dan de warmtedood van het heelal? (heat death of the universe).

Leven is tegennatuurlijk

Een belangrijk en relevant punt dat Landsman in het geheel niet noemt:
  • het verschijnsel leven is in feite 'tegennatuurlijk'. Leven is een semi-stabiel verschijnsel dat alleen kan blijven voortbestaan door voortdurend materie en energie (=voedsel) uit de omgeving te importeren. Per definitie. Houdt die toevoer op dan vervalt het leven snel tot dode materie. Het lijkt heel vanzelfsprekend dat we moeten eten om in leven te blijven, maar het is tegelijk het ultieme bewijs dat het leven tegennatuurlijk is. Waarom? Door een zeer fundamentele natuurwet: 'The Second Law of Thermodynamics'! Leven is een far-from-equilibrium state [2].  Met als bijkomend nadeel dat organismen (uitgezonderd planten) ander leven moeten doden om zelf in leven te blijven.
OK, het is duidelijk dat leven mogelijk is met de huidige natuurwetten. Maar hoe logisch zijn de huidige natuurwetten als een Schepper leven wil scheppen? Als de kosmos gefinetuned was voor leven, zouden er dan niet meer 'leven-vriendelijke' natuurwetten bestaan hebben? Zoals het nu is, is het bepaald niet elegant ontworpen. Waarom zijn de natuurwetten niet zodanig dat ze inherent stabiele levensvormen mogelijk maken? Dus, zonder dat we continue moeten eten (=doden) om in leven te blijven? De natuurwetten van de kosmos zouden ontworpen moeten worden voor leven en niet voor de dood! [2]

Omgekeerde finetuning

Landsman noemt een paar keer dat organismen zich aanpassen (finetuning) aan de omstandigheden en niet andersom. Dat ben ik met hem eens. Dat is evolutie. Dat is natuurlijke selectie. Zeker een belangrijk punt. Maar de natuurwetten moeten wel zodanig zijn dat ze een complexe (koolstof-)chemie mogelijk maken. Dat is een fysische randvoorwaarde. Daarna past het leven zich aan aan de eigenschappen van de fysica en chemie. Hier is nog veel meer interessants over te zeggen [3].

Metaforen

Ik denk dat ik Landsman goed samenvat met: alle metaforen (kaartspel, etc) door gelovigen naar voren gebracht om finetuning een theïstische interpretatie te geven, hebben een menselijke context: ze bevatten artefacten, en mensen met bedoelingen. Maar dan neem je al op voorhand een Schepper aan. Wat we nodig hebben is een zuiver wetenschappelijke behandeling van finetuning zonder de kwestie te verontreinigen met misleidende, antropocentrische metaforen.

Landsman concludeert dat het Antropische Principe (zwak of sterk) niet leeg, tautologisch of onjuist is, maar ook geen serieuze bijdrage aan een beter begrip van finetuning levert. 

De uiteenzetting van Landsman zal nog jaren de moeite waard zijn om te lezen. Verplichte kost.

Volgende keer over Jezus.


Vorig blog over dit onderwerp

Over het boek Naar alle onwaarschijnlijkheid. Toeval in de wetenschap en filosofie van Klaas Landsman (1)

 

Noten

  1. Landsman noemt nog enkele andere voorbeelden van fine tuning. De voorbeelden van fine tuning (hij schrijft finetuning nooit tussen aanhalingstekens!) zijn fysische realiteit, ze zijn echt. Het zijn geen verzinsels van creationisten.
  2. Over dit onderwerp zou ik makkelijk een apart blog kunnen maken. Creationisten vinden dit geen leuke materie. Zie o.a. Addy Pross, Tibor Ganti en Eric J Chaisson (2001) Cosmic Evolution. The Rise of Complexity in Nature. Zeer de moete waard, ook om over te bloggen.
  3. De lichaamstemperatuur van 37 graden is op de meeste plaatsen op aarde hoger dan de omgevingstemperatuur. Waarom 37 graden? Het kost energie om dat temperatuurverschil te handhaven (vooral 's winters!). Had dat niet anders gekund? Het zou minder energie kosten als de lichaamstemperatuur gelijk is aan de omgevingstemperatuur. Bijvoorbeeld als de temperatuur op aarde overal 37 graden zou zijn.
  4. Recente info: "...the earliest stars didn’t turn on until about 180 million years after the big bang..." bron

15 comments:

  1. Dag Gert,

    Deze gelezen?

    https://www.quantamagazine.org/brainless-embryos-suggest-bioelectricity-guides-growth-20180313/

    Kees

    ReplyDelete
  2. Hoi Kees, bedankt voor het artikel! Ik kende het niet, het is innovatief onderzoek. DNA doet niet alles alleen in de embryonale ontwikkeling! spannende ontwikkeling.

    ReplyDelete
  3. Gert,

    Een mooi artikel dat wat dieper op fine-tuning ingaat.

    Het lijkt er voor het grootste deel van dit artikel op dat je fine-tuning naast ID- of theïstische argumenten plaatst en ze met elkaar confronteert. Ik denk, maar heb alleen zijn artikel in de verzameling gelezen, dat Landsman uitsluitend de natuurkundige fine-tuning bedoelt, waarbij de Big Bang een heterogene ‘spons’ van materie voortbrengt bestaand uit elementaire deeltjes en vervolgens protonen, neutronen en elektronen, waarna de eerste waterstofatomen. Dat er vervolgens fusie plaatsvindt in de sterren waarbij de naar de buitenste lagen afgekoelde gefuseerde atomen en protonen de elementen (voor leven) vormen kan nog steeds als fine-tuning beschouwd worden, omdat dit de elementen zijn die de basis voor gesteente en het leven vormen. Dat hoeft niet als doelgericht gezien te worden. Het fine-tuning idee is dacht ik meer dat als er maar één natuurkundige parameter van alle bekende parameters afwijkt, dan kan dit universum niet bestaan zoals het nu is.

    Maar ik ben het ermee eens dat het universum absoluut ongeschikt is voor leven, de planeet Aarde daarentegen wel.

    Wel ben ik voorstander van het zwak antropisch principe.

    Over het punt 3. van de lichaamstemperatuur weten we dat de enzymen alleen goed werken bij die temperatuur; bij lage temperaturen zijn ze inactief en bij hogere temperaturen kunnen ze denatureren. Waarom dat zo is, is een kwestie van chemie neem ik aan.

    ReplyDelete
  4. Marleen, bedankt voor je compliment! punt 3: ik wilde benadrukken dat een lichaamstemperatuur handhaven die hoger ligt dan de omgeving energie kost. Vergelijk: om een temperatuurverschil binnen-buiten van je huis te handhaven moet je continu warmte produceren dmv gas of elektriciteit en dat kost energie. Maar ook koud-bloedigen moeten eten om in leven te blijven (alleen minder dan warm-bloedigen).
    Jouw punt van denatureren van enzymen: thermophile Archaea leven bij temperaturen van 41 tot 122 graden.

    fine-tuning: is eigenlijk een fout woord omdat het sterk suggereert dat er iemand aan de knoppen heeft gedraaid. Daarom is het beter finetuning te vervangen door een neutrale beschrijving als: kleine verschillen in beginwaarden kunnen grote gevolgen hebben voor het eindresultaat.

    ReplyDelete
  5. Gert

    voel me zeer vereerd dat je even op me gewacht hebt! Weg is weg, en ben net terug van vakantie, en lig alleen al met het nieuws al minstens 100 berichten achter!

    Ga nu eerst aan de slag met Klaas

    Marleen heeft volgens mij gelijk. Kunnen we daarom niet even afspreken dat we creationisten en andere IDiots (term van Larry Moran) gewoon buiten beschouwing laten. De analogie met kaarten is wel degelijk interessant.

    Mijn eerste reactie op Klaas Landsman was: verrek, dat demon van Laplace bestaat dus toch, en het heet Klaas -ofwel: finetuning gaat vooral over toeval en zo. Inderdaad, creationisten maken daar dan god van: zo noemen zij hun demon namelijk.

    ik ga verder met lezen, en volg intussen de discussie hier

    ReplyDelete
  6. Harry, delete die 100 berichten, ze zijn nu achterhaald, concentreer je op Klaas Landsman, met name boven besproken boek/ebook.
    Harry, Kunnen we daarom even afspreken de term 'fine tuning' niet meer te gebruiken want dat is antropocentrisch en suggereert dat er IEMAND aan de knoppen heeft gedraaid end at is typisch theïstisch!. Misschien is 'butterfly effect' beter? kleine wijzigingen in begincondities van de big bang hebben grote gevolgen voor het soort heelal dat ontstaat. Of weet jij een andere neutrale term? De naam is echt fout. Maar Klaas L heeft ook geen betere gegeven. geloof ik.

    ReplyDelete
  7. Gert,

    ik ben ook geveld door de griep dus even kalm aan

    ok we laten die gelovigen even zitten,

    maar de term finetuning wordt, zover ik weet, gewoon gebruikt door kosmologen: al die opvallende constanten en zo, die vallen ook eenvoudig niet te ontkennen.

    De discussie gaat dan over de multiverse en of de manyworlds, het toeval dus: een soort kosmisch casino (of 'landscape') in plaats van god.

    Je kunt dit soort discussie dus goed voeren, zonder dat het woord god valt, maar 'toeval' ( en probability distribution) des te meer!
    zie bijv http://backreaction.blogspot.nl/2018/03/the-multiworse-is-coming.html


    natuurlijk ga ik klaas lezen asap: constateerde met tevredenheid wat hij op p 180 schreef, dus zeer benieuwd wat daarna komt, maar ik ga weer even uitzieken nu





    ReplyDelete
  8. Harry, sterkte met je griep. Ik heb het dit seizoen 2x gehad, dus ik weet wat het is. Ik hoop dat je iemand hebt die boodschappen voor je kunt doen. Dat was bij ons een probleem, we hadden allebei de griep! tsja, dan raakt de voedselvoorraad langzamerhand op.
    Het is gelukkig een ziekte waar je niets aan over houdt. Maar je krijgt wel meer begrip voor mensen met het chronisch vermoeidheidssyndroom... of Q-koorts...

    ReplyDelete
  9. gert

    ik vind landsman geen must read, tenzij je zijn enorme enormiteiten, dooddoeners, leerzaam vindt.

    bijv: p 106. 'wat we van finetuning hebben geleerd - en niet meer dan dat (curs KL)...is dat heel kleine veranderingen zeer grote gevolgen hebben'

    ik had graag gezien dat Klaas daar juist nou eens wat nader op in was gegaan met al zijn wiskundige, natuurkundige, kennis. Want de stelling is een bom onder elke gradualistisch idee en dus ook onder het darwinisme (zoals Darwin zelf al aangaf).

    Idem voor een opmerking als op p 115 over de tweede hoofdwet die niet absoluut geldig is. Die slappe verwijzing naar Maxwell vind ik tamelijk, nou ja... en dat terwijl dit juist een HOT TOPIC (pun intended) in de natuurkunde is. Van een expert had ik daar graag wat meer over gehoord in plaats van zo'n dooddoener.

    idem voor de opmerking die de deur dicht doet aan het eind van dat hoofdstuk, p 157, waar hij gerard 't hooft noemt - als aanhanger van de verborgen variabelen school (iets wat uit de tekst niet echt duidelijk wordt)- "Het is een logische mogelijkheid!" (uitroepteken van KL zelf). Tja.

    En bijv aan het eind van het hoofdstuk over evolutiebiologie lezen we: `vanwege de cruciale functie van neutrale mutaties is de rol van het toeval zelfs nog aanzienlijk groter (sic) dan in de traditionele evolutiebiologie`.

    Kijk, maak daar nou - als kanstheoreticus- eens een goed verhaal van. Maar we moeten het doen met een uiterst korte noot.

    Er zijn meer van dat soort voorbeelden

    "´Met de kennis van nu´ kunnen we uiteraard zeggen dat het gelukt is (met die Darwin-Eigen-cyclus, een term van Koonin), maar we ziuden graag beter weten hoe, en waarom, en met welke kans". En we worden weer doorverwezen. O.a. naar Koonin (2012). Ik vind dat ik van iemand als Klaas minstens een commentaar mag verwachten op de berekeningen van Koonin die daar laat zien dat zelfs een toy model onhaalbaar is op basis van kans- behalve als je er een kosmisch casino bij haalt.

    Leuk gezegd hoor, 'met de kennis van nu'. Dat wel. Maar, het feit dat het inderdaad gelukt is, dus het feit dat de kans exact gelijk 1 bleek, heeft verder weinig de kennis van nu te maken. Vandaar Klaas' grap: we begrijpen er nog steeds niks van, want anders had Klaas dat vast wel opgeschreven - hem kennende ;-)

    ik moet die hoofdstukken over vrije wil en religie nog lezen. Toch benieuwd of daar ook zulke leerzame enormiteiten in staan.!


    ReplyDelete
  10. Harry, ik schrik van je commentaar. Zo'n totale afwijzing had ik niet verwacht. Je bent in ieder geval weer helemaal de oude! Zo ken ik je weer. Ik krijg het gevoel dat ik je mijn excuses moet aanbieden omdat ik zo'n rotboek heb aanbevolen. ... maar dat doe ik niet! Wat ik vooral goed vind is zijn nauwgezette analyse van wat finetuning is (tautologie? empirisch feit? doelmatig? verklaarbaar? verrassend? onwaarschijnlijk? etc). Dat is zijn terrein, dat doet hij goed, gezaghebbend. Daarin is hij origineel volgens mij. Wat voor vergelijkbaar boek in de Nederlandse taal is er te vinden? En voor een prijs van niks. Origineel op het gebied van biologie en evolutie is hij niet. Hoef je ook niet te verwachten. Daar ging het vorig blog over. Maar voor mij is het boek stimulerend wat betreft finetuning en ik ben oudere boeken weer gaan herlezen. Met name de relatie tussen finetuning en de tweede hoofdwet van de thermodynamica. Daar ga ik ook nog over bloggen. 4 blogs naar aanleiding van zijn boek! Dus...

    ReplyDelete
  11. gert


    Finetuning zeg je? 'wat we van finetuning hebben geleerd - en niet meer dan dat (crs Klaas)- ...: heel kleine veranderingen hebben zeer grote gevolgen.

    Dat is een enorm belangrijke lering, zou ik zeggen. Maar als het echt interessant begint te worden, houdt Klaas er mee op. Is dit echt alles wat er over te zeggen valt?

    En dat is de algemene teneur. Je leest iets, denkt nu wordt het interessant, maar dan houdt Klaas er mee op.

    Nog een voorbeeld: 'Het proces van overerving is daarmee zelf verantwoordelijk voor de variaties waar evolutie (...) op berust, een welhaast ironische conclusie die Darwin vermoedelijk zeer zou hebben verbaasd. En bovendien in verlegenheid gebracht, omdat variatie en overerving zo juist in strijd lijken te zijn, terwijl ze beide nodig zijn voor evolutie'. p 11

    Ha, denk ik dan als ik zoiets lees, dat klinkt goed, zeer goed! Klaas pikt het gelukkig weer op in de paragraaf 'Hoeveel toeval kan de evolutie verdragen?' , waar hij begint met de opmerking:

    'alles draait om de balans tussen...
    -variatie
    -replicatie
    (van het DNA)

    maar dan komen daar die dooddoeners waarvan ik er boven een paar gegeven heb.

    Het lukt jou steeds - al jaren- om niet inhoudelijk op mijn punten in te gaan. Deze keer omdat ik mijn antwoord indiende bij het verkeerde blog.

    Gert, zoals je weet ben ik er een tijdje tussenuit geweest, dus dacht ik laat ik maar in één keer reageren, op heel het boek- zover ik het gelezen heb. Niet goed dus.

    Tot slot: ook al valt een boek tegen, dan kan het nog wel leerzaam zijn. Ik vind het zeker geen weggegooid geld, en zal er echt nog wel eens op teruggrijpen om te kijken hoe Klaas zich van iets ook al weer zo mooi afmaakte ;-)

    Maar dat laatste plaatje van hem (texas sharpshooter fallacy) kende ik al, en ik wist ook al dat 'toeval een onderdeel is van het mysterie'.. 'omdat het uiteindelijk ongrijpbaar blijft'.

    Ik blijf het vreemd vinden dat in zo'n boek als dit Maxwell alleen even in een noot wordt genoemd, Laplace al helemaal niet, Poincaré evenmin en nog zo wat van die tegenvallers-

    Dus ik durf gerust te wedden dat ik jouw blog dat je hier aankondigde, stukken interessanter zal vinden!


    ReplyDelete
  12. Harry zei "Het lukt jou steeds - al jaren- om niet inhoudelijk op mijn punten in te gaan. Deze keer omdat ik mijn antwoord indiende bij het verkeerde blog."...
    dat is een erg lelijke gedachte van je! Krijf ik niet het voordeel van de twijfel? Feitelijk heb je meestal gelijk met je opmerkingen. Echter, ik zit in een fundamenteel andere positie als blog auteur en vooral als boekbespreker. Ik wil een gebalanceerde review schrijven, dus niet alleen kritiek en het benadrukken van wat er ontbreekt en wat wat allemaal al wisten. Jij zit als blogbezoeker in de benijdenswaardige positie dat je alleen kritiek kunt te uiten. Ik hoop inderdaad dat mijn blog Klaas Landsman (3) nog iets nieuws voor je bevat of dat je er tenminste plezier aan zult beleven. En: het gaat verder waar Klaas Landsman is gestopt. Mocht je kritiek hebben, of er ontbreekt iets, laat het aub toch horen!

    ReplyDelete
  13. gert,

    je hebt gelijk, ik heb makkelijk praten
    (je moet ook zeker doorgaan met bloggen, dan kan ik blijven roepen!)

    je wijst iedere keer weer op interessante issues en ik was het ook al met je eens dat het boek van Klaas weliswaar tegenvalt, maar toch de moeite waard is, leerzaam. en daar gaat het om, toch?

    Ik hoop dat ik vtt ook op interessante punten wijs, al zijn ze off topic(blog)

    enfin, goed ik me uitgedaagd voel om zelf verder op onderzoek uit te gaan- je hoort nog van me! ;-)






    ReplyDelete
  14. "Daarom is het beter finetuning te vervangen door een neutrale beschrijving."
    Het is nogal kort door de bocht, maar daarom nog niet fout: finetuning is het antropisch principe plus teleologie. Het prettige hiervan is dat meteen duidelijk is wat er mankeert aan finetuning. Het argument vooronderstelt (een doel) wat het wil concluderen (een doel).
    Het begrip antropisch principe (of het nou sterk of zwak is) impliceert dat slechts bepaalde waarden van natuurconstanten bewust leven mogelijk maken. Welke waarden dat zijn is dan nog open voor discussie en onderzoek. Een uitgebreide discussie:

    https://plato.stanford.edu/entries/fine-tuning/

    ReplyDelete
  15. Frank, bedankt voor de link. die pagina kende ik nog niet.

    ReplyDelete

Comments to posts >30 days old are being moderated.
Safari causes problems, please use Firefox or Chrome for adding comments.