Antropoceen
Een luidruchtige groep geologen en antropologen bepleiten een nieuw geologische tijdperk dat gedefinieerd wordt door klimatologische- en milieu- veranderingen veroorzaakt door de mens: Anthropocene (Ned.: Antropoceen). Het tijdperk van de mens. (Science 19 april:)
Amerikaanse archeologen menen dat het hoog tijd wordt dat hun vakgebied, dat menselijke activiteiten over geologische tijd onderzoekt, inspraak krijgt in de al langer lopende discussie over de definitie van het nieuwe tijdperk. De archeologen waren het er over eens dat de impact van de mens op de aarde dramatische genoeg is om een nieuw tijdperk toe te voegen aan de reeds bestaande geologische tijdperken. Maar zij vinden dat het duizend jaren eerder moet beginnen dan de industriële revolutie (plm. 1750). Met de industriële revolutie begon de mens de chemische samenstelling van de atmosfeer en de oceanen te veranderen (CO2), de loop van de rivieren te veranderen, ontbossing, etc. Het nieuwe voorstel is dat het Antropoceen al 60.000 jaar geleden begon toen de mens uit Afrika emigreerde en andere continenten begon te koloniseren,grootschalige jacht gingen bedrijven, de natuurlijke vegetatie in brand staken, bossen vernietigden. Wel of niet toevallig stierven toen veel grote zoogdieren zoals de Euro-Aziatische steppe bison en het wilde paard uit. Het vrijwel gelijktijdig ontstaan van landbouw 11.500 jaar geleden in het Midden Oosten, Azië en Amerika is een beter startpunt van het Antropoceen. Landbouw transformeert het aardse landschap ingrijpend. Tot zover Science.
 |
| Composite map of the world assembled from data from Suomi NPP satellite 2012 ©NASA |
Er bestaat geen plaatje dat symbool kan staan voor het Antropoceen, maar ik stel voor: de aarde bij nacht gezien vanuit de ruimte, omdat er geen enkele planeet bestaat die aan de schaduwzijde licht uitzendt en dan ook nog in zeer specifieke niet-random patronen. Dat zijn de steden. Dat is het effect van de menselijke soort. Er is geen enkele andere diersoort op geen enkele andere planeet die dat doet. De aarde: een planeet die licht uit zendt! In het artikel in Science wordt niet gesproken over 'Big History'.
 |
| Earthrise, 24 December 1968 |
Big History
Niemand lijkt opgemerkt te hebben dat het Antropoceen perfect past in het Big History plaatje (zie mijn blog van 26 maart). Big History plaatst de menselijke geschiedenis immers in zijn kosmologische context, een geïntegreerde geschiedenis van de kosmos, het leven en de mens. Big History lijkt te suggereren dat de mens passief in de kosmologische context staat. Dat is natuurlijk ook zo als je het universum als context beschouwt. Immers, we kunnen het universum niet beïnvloeden. Maar als je de aarde als context beschouwt, is de mens wel degelijk actief bezig met het veranderen van die context. Vanaf andere planeten is te zien dat de aarde aan de schaduwzijde licht uitzendt! Dat idee van het effect van de mens op de planeet Aarde is precies wat het Antropoceen wil uitdrukken.In de twee Big History boeken die ik in bezit heb (Fred Spier en Cynthia Stokes Brown) komt het woord Antropoceen niet voor. Ook in het wikipedia artikel Big History komt het niet voor. Dat hoort er wel in thuis vind ik. Het is wel zo dat Big History de tijdschaal van het hele universum omvat, dus het Antropoceen is een klein maar belangrijk en karakteristiek onderdeel van Big History.
Later vond ik een vimeo die ook de aarde bij nacht als symbool nam voor het Antropoceen: Welcome to the Anthropocene, een vimeo film van Globaïa (een organisatie met een zeer interessante website waar veel te ontdekken valt). Het filmpje laat het Antropoceen beginnen bij 250 jaar geleden toen de Industriële Revolutie begon. Dat is dus al weer achterhaald volgens het nieuwe voorstel dat ik hierboven besprak. Deze vimeo is korter, maar zeker zo fraai. Hier is een website Welcome to the Anthropocene waar je het Antropoceen vooral visueel kunt exploreren.
Is dit toeval of niet:
22 april 2013 (dus afgelopen maandag) International Mother Earth Day:
"International Mother Earth Day is a chance to reaffirm our collective responsibility to promote harmony with nature at a time when our planet is under threat from climate change, unsustainable exploitation of natural resources and other man-made problems. When we threaten the planet, we undermine our only home – and our future survival. On this International Day, let us renew our pledges to honour and respect Mother Earth."
Message for the International Mother Earth Day 2013
Bronnen
Michael Balter Archaeologists Say the ‘Anthropocene’ Is Here—But It Began Long Ago, Science 19 April 2013
Earth at Night (NASA) met meer plaatjes en prachtige videos!
Globaïa organisatie met een zeer interessante website. Bijvoorbeeld: Anthropocene Cartography.
Vorige blogs
- Big History: een synthese van kosmologie, evolutie, en cultuurgeschiedenis.
- Evolutiehandboeken beoordeeld vanuit het Big History perspectief.
G. Church doet in zijn boek Regenesis een poging om de Big History, nou ja Big, vanaf pakweg zo'n 3.9 miljard jaar BP, te verbinden met het idee van het anthropoceen en komt tot de volgende indeling:
ReplyDelete• -3,800 Myr, Late Hadan
• -3,500 Myr, Archean
• -500 Myr, Cambrian
• -360 Myr, Carboniferous
• -60 Myr, Paleocene
• -30,000 YR, Pleistocene Park
• -10,000 YR, Neolithic
• -100 Yr, Anthropocene
• -1 Yr, Holocene
• +1 Yr, The End of the Beginning, Transhumanis, and the Panspermia Era
die behandeld wordt in de gelijnamige hoofdstukken. Zoals je ziet laat hij de eerste industriele revolutie in het neolithicum beginnen (landbouw). En het anthropoceen begint bij hem pas zo'n 100 jaar geleden. Dat is bij hem overiegns ook het begin van de derde industriele revolutie.
Ach, historici weten al lang hoe lastig het is tijdperken in te delen en af te bakenen. Dus niet doen, zou ik zeggen:
Begon gisteren, 25 april, 60 jaar geleden, een nieuw tijdperk met de publicatie van Crick en Watson? Of 'some 3,900 million years ago' met 'the appearance of DNA'... 'the most ancient text of all ancient texts'(Church). Mooi gezegd overigens, maar we moeten die metafoor niet te letterlijk nemen natuurlijk, want dan loop je het risico dat je die tijdperken al door mekaar haalt voor je begonnen bent!
Enfin, je begrijpt wat ik bedoel: we denken met je mee Gert! ;-)
Harry, "we denken met je mee Gert!": volgens mij is dat ook een klein beetje de oorspronkelijke bedoeling van een blog... Dus prima!
ReplyDeleteChurch: ik had niet verwacht dat hij zich met geologische tijdperken zou bezighouden.. Het antropoceen bij 100 jr geleden laten beginnen is echt te kort geleden.
de vaststelling van wanneer begint het Antropoceen is subjectief, maar ondertussen leer je wel een aantal feiten over de invloed van de mens. Ik voel wel voor het terugschroeven van de begintijd antropoceen. Met het begin van de landbouw is de mens per definitie begonnen het oppervlakte van de aarde te veranderen, in tegenstelling tot jagers-verz. En natuurlijk is het geleidelijk gegaan.
AL met al ik vond dat de thematiek van het antropoceen prima past in Big History! zeker in de boeken die zich zo noemen!
@ Gert
ReplyDeleteJe zegt:“Ik voel wel voor het terugschroeven van de begintijd antropoceen. Met het begin van de landbouw is de mens per definitie begonnen het oppervlakte van de aarde te veranderen, in tegenstelling tot jagers-verz.”
Dat sluit dan aan bij de opvattingen van Louise Fresco in haar boek “Hamburgers in het paradijs”. Zij spreekt o.a. over de ingrijpende veranderingen en de risico’s die de landbouw veroorzaakt heeft.
Je citeert met instemming:“De biologische evolutie is slechts een onderdeel van de evolutie van het heelal, en kan vanuit een theologisch-filosofisch perspectief pas worden begrepen wanneer de evolutie van het geheel ter sprake komt.”
Dan gaat het neem ik aan niet alleen om terugkijken maar ook om vooruitkijken?
Komt er nog een tijdperk na het antropoceen, Gert? Wat denk je? Als het antwoord ja is, hoe zal dat tijdperk er dan uitzien respectievelijk genoemd worden, denk je? Als het antwoord nee is, betekent dat voor jou dan a. dat de mens een einde maakt aan het leven op aarde door zijn domme beleid? b. dat er door de toename van de entropie vanzelf een einde komt aan het universum? Of c. anderszins?
Nand, OK, inderdaad, je hebt het boek van Fresco gekocht, gelezen en besproken hier op dit blog. In BioNieuws 13 april staat een gedeeltelijk kritische recensie van het boek Hamburgers...:
ReplyDelete"Een belangrijk probleem is dat Fresco soms maar moeizaam de problemen in de gangbare landbouw erkent. We noemen drie voorbeelden. Zo zouden bij de veehouderij niet grootschaligheid en intensivering het probleem zijn, eerder onzorgvuldigheid. Dat is een aanvechtbaar standpunt.
2. Verder zou de gangbare landbouw niet veel onderdoen voor de biologische landbouw bij het beperken van het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Dat geldt hooguit voor delen van de glastuinbouw.
3. Fresco bagatelliseert ook de schadelijke effecten van neonicotinoïden op de bijenstand.
4. Tenslotte suggereert ze voor de pijn die dieren in de intensieve veehouderij lijden als mogelijke oplossing genetische modificatie van de dieren met het doel dat ze meer endorfinen gaan aanmaken en daardoor minder pijn voelen. Ethisch gezien een dubieus standpunt.
5. Critici van de huidige landbouw zet Fresco weg als schaduwdenkers. Daarmee verspeelt ze een belangrijk deel van haar beoogde lezerspubliek.
...
6. Fresco is een voorvechster van genetische modificatie. ... "
[nummering van mij]
Dit zijn allemaal redenen voor mij om het boek niet te kopen, ondanks het feit dat ze ook goede zegt.
je citeert een citaat van
Blog Taede Smedes 12 feb 2013.
dat ik citeerde in mijn eerste blog over Big History. Ik heb ook op het blog van Taede gemeld dat ik het een mooi citaat vond. Taede heeft hier niet op gereageertd tot op heden. Ook niet op dit blog.
Ik vond het bijzonder dat een theoloog geinteresseerd was een een cosmologische context. Dat zie ik JR nog niet doen! Daarom.
Nand: "Komt er nog een tijdperk na het antropoceen,"
Absoluut. Kosmologen weten dat onze zon zal sterven en daarmee het leven op aarde. de zon zit op ongeveer de helft van haar leeftijd. Maar dat is echt niet het einde van het unviversum! Dat blijft bestaan!
Een boek dat daar over schrijft:
Five Ages of the Universe, geschreven door Fred Adams en Gregory Laughlin.
Op wiki kun je zien dat er nog 3 (levenloze) tijdperken van het universum volgen, en de namen.
Nand: dat de mens een einde maakt aan het leven op aarde door zijn domme beleid?
Uiteindelijk zal de aarde levenloos ten onder gaan.
Al voordat dat geberut is de mens in staat al het andere leven, de biodiversiteit, tot een minimum te reduceren geholpen door filosofen als Bas Haring.
Maar de mensheid kan ook kiezen voor biodiversiteitsvriendelijk beleid.
De keuze is aan nationale regeringen beïnvloed door kiezers. De meeste kracht zal uitgaan van supra-nationale 'regeringen', zoals voorlopers Europees parlement en Verenigde Naties. Hopen maar dat die krachtiger worden.
Ik zie nu pas dat Paul Delfgauw geblogd heeft over Big History op 5 april.
ReplyDeleteBig History: wetenschappelijke scheppingsgeschiedenis.
gert,
ReplyDeletemooi dat je het prima vindt dat ik met je meedenk, doe je het dan ook een beetje met mij? ;-)
Maar ik suggererde dus, dat het weinig uitmaakt wanneer je het anthropoceen laat beginnen. De vraag hoe het ueberhaupt kon beginnen en wat het eigenlijk inhoudt is veel interessanter- zoals ook geimpliceerd in de vraag (van Nand) wat er daarna komt.
Ik denk dat je de volgorde ook niet om moet keren: je moet eerst weten wat dat anthropceen eigenlijk inhoudt, zoals je ook eerst moet begrijpen wat leven is, over 'wat voor soort gedrag van materie' je het eigenlijk hebt, dus wat de 'principes' zijn, voor je de vraag naar 'how came it about', een beetje zinnig kunt beantwoorden dat hoorde ik laatst een heel beroemde vakgenoot van je beweren!
- laat staan dat je het dan in tijdperken in gaat delen
enfin, nu maar kijken of je deze keer ook een beetje mee kunt denken - die opmerking over die metafoor, laat ik dan nog maar even zitten...
;-)
Harry, nou moet je eens goed luisteren/lezen: het wiki artikel Anthropocene zegt:
ReplyDeleteThe Anthropocene has no precise start date, but based on atmospheric evidence may be considered to start with the Industrial Revolution (late eighteenth century). Other scientists link the new term to earlier events, such as the rise of agriculture and the Neolithic Revolution (around 12,000 years BP).
Dus de vraag wat Antropoceen inhoudt is onlosmakelijke verbonden met wanneer je het laat beginnen en vice versa: de industriele revolutie laat je niet 12.000 jaar geleden beginnen. Zo simpel ligt dat.
Als G. Church het Antropoceen 100 jaar geleden laat beginnen: prima! maar wat is zijn criterium?
Overigens vindt ik het paradoxaal om een geologische tijdschaal te ijken met een atmosferisch criterium: lucht. Tenzij er natuurlijk een geologische indicator is voor klimaatveranderingen...
Dit noem ik dus meedenken, Harry!
Nand, nu we het toch over antropoceen hebben: zegt Fresco nog iets over de begintijd van het Antropoceen of het begin de landbouw? het lijkt me bijna onvermijdelijk...
ReplyDelete@ Gert
ReplyDeleteZe noemt het zelf natuurlijk geen antropoceen. Ze schrijft: “in die tijd, dus na 3000 vóór de christelijke jaartelling, vijfduizend jaar geleden, hadden landbouwers zich al uitgebreid geïnstalleerd in de vloedvlaktes van de Tigris en de Eufraat en waren de eerste steden al in opkomst”
@ Gert
ReplyDeleteIn aansluiting op mijn eerdere bericht. We gaan verder terug.
Fresco schrijft ook:” Vanaf zo’n 19.000 jaar geleden zijn jagers en verzamelaars begonnen met het verzamelen, beschermen en misschien ook aanplanten van wilde grassen, op plekken dicht bij hun woonplaatsen, waar ze toch al de andere vegetatie verwijderden om ongedierte, zoals slangen te vermijden”
En ook: “Vanaf 12.000 jaar geleden ontstaan dan langzaam de primitieve vormen van tarwe en gerst, waarvan de botanische resten in archeologische vindplaatsen nog nauwelijks verschillen van wilde verwanten en onkruiden. Even oud zijn de vondsten van graansilo’s aan de Dode Zee, die dus dateren van voor de echte landbouw. Op ruim dertig plaatsen in West-Azië zijn sporen gevonden van voorlopers van landbouwkundige soorten en rassen”.
En ook: “Vanaf 8000 tot 7000 jaar geleden gebeurt er nog iets nieuws als gevolg van het smelten van de ijskappen. Ontstaat er een enorme stijging in de Atlantische Oceaan door het instorten van de Laurentide-ijskap in Noord-Amerika. Dat water dringt door in de Middellandse Zee en de Zwarte Zee (die tot dan toe een afgesloten meer was) In zeer korte tijd (enkele decennia) moeten misschien wel meer dan 100.000 boeren die op de kusten landbouw bedrijven zich verplaatsen naar hoger gelegen heuvels. Daar verdrijven ze jagers en verzamelaars en breidt het landbouwareaal zich sterk uit. Deze bijzondere gebeurtenis vindt zijn echo in het bekende verhaal van Noach en de zondvloed. Daarnaast, maar veel minder snel en catastrofaal, stijgt ook de zeespiegel in de Arabische golf en ontstaat de delta van de Tigris en de Eufraat. Door de hogere zeespiegel hebben de rivieren minder verval, stromen ze langzamer en komt er dus meer water beschikbaar voor irrigatie. ZE verlegt de landbouw zich enekele duizenden jaren later naar de vloedvlakte”
Laatste zin, vorige post: Zo verlegt de landbouw zich enkele duizenden jaren later naar de vloedvlakte”
ReplyDeleteharry, jij moet mijn commentaren lezen met een :-)
ReplyDelete(geldt niet voor anderen)
gert, ik doe niks anders dan je lezen met een ! ;-)
ReplyDeletezoals je opmerking: 'Dus de vraag wat Antropoceen inhoudt is onlosmakelijke verbonden met wanneer je het laat beginnen en vice versa'.
Dus? Hoezo dus? Dit is dus precies wat ik beweerde. En die beroemde vakgenoot van je.
De vraag is daarom (dus!): wat houdt dat anthropoceen (ofwel de derde industriele revolutie volgens Curch) dan eigenlijk in?
ja, we komen er wel! ;-)
(tenminste als we ons niet te veel af laten leiden door Fresco ;-)
ik kom langzaam op een leeftijd dat ik me nergens meer over verbaas, maar ik vraag me wel af waar jij - toch een generatiegenoot- in godsnaam geleerd hebt dat 'vind ik' met dt zou moeten. Verbaast me.
@ Gert
ReplyDeletePast de theorie uit “The Five Ages of the Universe” van Fred Adams het beste bij de “big chill” nr.3 van de onderstaande theorieën?
De oerknaltheorie is een theorie over het ontstaan van het heelal. Voor de toekomst van het heelal is er een aantal mogelijkheden:
1. Het heelal zal eeuwig uitdijen en deze uitdijing zal zich in een versneld tempo voortzetten (big rip).
2. De uitdijing van het heelal zal afgeremd worden door de zwaartekracht, en daardoor na verloop van tijd instorten, exact zoals bij de oerknal maar dan achteruit (big crunch).
3. Het heelal zal eeuwig uitdijen, en de warmte-energie in het heelal zal steeds verder verspreid raken, waardoor het steeds kouder en kouder wordt (big chill).
4. Het heelal zal uitdijen, maar er zijn meerdere ruimten die dat ook doen en zo elkaar op den duur kruisen. Dit hangt nauw samen met het idee van een multiversum. Er ontstaan nieuwe centra, waar materie zich opnieuw samenvoegt, en waar zodoende ook nieuwe oerknallen kunnen ontstaan. Zo ontstaat er een soort "superheelal".
Nand schreef [Ze noemt het zelf natuurlijk geen antropoceen.]
ReplyDeletemaar waarom 'natuurlijk'? De Nederlanders Paul Crutzen en Eugene Stoermen publiceerden de term gemeenschappelijk (2000).
Dus een belezen iemand als Fresco mag die term best gebruiken.
"Vanaf 12.000 jaar geleden ontstaan dan langzaam de primitieve vormen van tarwe en gerst ...."
...West-Azië...."
Dat wordt volgens anderen ook als het begin van het antropoceen gezien.
Ik zou ook graag gegevens van andere continenten daarbij betrekken om het mondiale plaatje compleet te krijgen.
...
Nand, [Past de theorie uit “The Five Ages of the Universe” van Fred Adams het beste bij de “big chill” nr.3 van de onderstaande theorieën?]
ReplyDeletedat ziet er wel naar uit. Maar, pas op: dit gaat ver buiten mijn kennisgebied.
Je hebt een leuk vraagstuk aangeroerd! Ik zou bijna zeggen dat Adams en Laughlin met alle 4 rekening gehouden zouden moeten hebben? Als leek zou ik zeggen dat de energie in het heelal op een gegeven moment op raakt en dat hoe dan ook dat niet meer terug gewonnen kan worden en dat hoe dan ook er geen mechanismen kunnen bestaan die energie 'uit het niets' kunnen creëren? Maar dit ligt allemaal ver buiten mijn expertise. Het ligt sowieso ver buiten het antropoceen waar dit blogje even over ging.
Als een kosmoloog of fysicus dit leest: HELP!
vanavond: Wallace deel 2 op de BBC!
Harry: ken je die uitdrukking 'taal is zeg maar niet echt mijn ding'? taal is zeg maar een vervoermiddel, het maakt niet uit welke kleur of vorm, als je maar van A naar B komt. En Harry begrijpt mij best, maar vaak begrijp ik harry niet