Alice Roberts: het SRGAP2C gen maakt ons tot mens.

Prof. Alice Roberts in Horizon documentaire (NTR, 2013, 2016)

Naar aanleiding van een aflevering van Focus Hoe maak je een mens? met de Britse anatoom Prof. Alice Roberts [1], waarin ze de vraag probeerde te beantwoorden 'What makes us truly human?', heb ik uitgezocht wat er waar is van haar claim dat het SRGAP2C gen ons tot mensen maakt. Over het thema wat uniek is aan de mens heb ik eerder geblogd [2]. Ik ontdekte méér dan ik in dit blog kan behandelen.

Het grappige is dat Alice Roberts die vraag niet alleen embryologisch opvat (ze was zwanger op dat moment!), maar ook evolutionair. Eerst vanuit:

embryologisch perspectief

"I think the point at which he really starts becoming human is the point ... and that starts at birth" (46:27 - 46:45) [1]

De verbindingen in de hersenen worden gemaakt tijdens de zwangerschap
en na de geboorte begint het kind te leren en wordt het pas echt mens volgens prof. Roberts. Trouwens, pas na de geboorte kan een baby zijn ouders zien en horen, en beginnen met het leren van taal. De gesproken en vooral geschreven en taal onderscheid mensen van dieren. Dat wil ik wel toegeven. Dus dát 'menselijke' kan pas beginnen na de geboorte. Dat komt globaal overeen met wat ik eerder betoogde [2].

evolutionair oogpunt

Wat maakt ons tot mens vanuit evolutionair oogpunt gezien? Prof. Roberts is zelf géén geneticus, maar ze gaat te rade bij genetici die een gen SRGAP2C ontdekt hebben. Hun antwoord op de vraag 'what makes us truly human?' is het SRGAP2 genen complex. Het gen is actief in de hersenen. Het gen komt ook voor bij onze naaste verwanten Chimpansee en Orang-oetan, maar bij de mens zijn er delen van het gen meerdere malen in de evolutie gedupliceerd. Je kunt dat met een test aantonen op de overeenkomstige chromosomen:

chromosoom 1 en overeenkomstige chromosomen van 2 mensapen

Menselijke SRGAP2 varianten vergeleken met chimpansee en orangutan [4].
De bovenste foto A laat zien dat bij de mens een bepaald deel van SRGAP2
gedupliceerd is en de onderste foto laat een ander gedupliceerd deel zien. In beide gevallen missen chimpansee en orang-oetan deze duplicaties.

Deze foto's tonen een zeer elegant experiment. Ze tonen op overtuigende wijze dat mensen genen hebben die andere mensapen missen.  De gekleurde puntjes op chromosomen tonen genen. Het blijkt overigens dat die genen bij onze naaste verwanten op overeenkomstige plaatsen op het chromosoom liggen. Zeer fraai in beeld gebracht! Andere experimenten tonen dat die genen in de hersenen actief zijn.

Eigenlijk hebben we enorm geluk gehad dat onze voorouders (inclusief Neanderthalers!) toevallige duplicaties van het oorspronkelijk SRGAP2 gen hebben gehad, terwijl andere mensapen dat niet hebben meegemaakt [3]. Uit een analyse van een groot aantal mensen wereldwijd bleek dat ze allemaal dezelfde genduplicaties hadden. Het is dus universeel menselijk. Tot nu toe. Interessant is dat het gen niet intact is bij twee patiënten met mentale achterstand. Dat is extra bewijs dat het voor ons cognitief vermogen belangrijk is. Verder is het gen na zijn ontstaan onveranderd gebleven in de loop van de menselijke evolutie. Er is geen variatie. Dat is een bewijs dat de preciese structuur belangrijk is.

Nature: Human brain shaped by duplicate genes [5]

Wat is de functie van het gen? Wat doet het? In een ingenieus vervolgexperiment transplanteerden onderzoekers het menselijk gen SRGAP2C naar muizen embryo's en vonden dat zenuwcellen méér vertakkingen maakten dan controles. Dit is een belangrijke aanwijzing dat het iets nuttigs doet in de hersenen. Wat het precies doet in mensen is nog niet duidelijk. Dat experiment kan niet op dezelfde wijze bij mensen gedaan worden, om ethische redenen [7]. Dus we zijn op indirecte gegevens aangewezen. Wachten op spelingen van de natuur.

Conclusie

Het gen SRGAP2C is in de menselijke evolutie ontstaan nádat we van de andere mensapen waren afgesplitst, maar nog vóórdat we afsplitsten van de Neanderthalers; het is evolutionair zeer constant; is in de hersenen actief; is bij alle (gezonde) mensen aanwezig en actief; het lijkt niet goed te functioneren bij sommige verstandelijk gehandicapten; en heeft wanneer ingebracht bij muizen een gunstige effect op zenuwvertakkingen. Tot nu toe is niet gebleken dat het invloed heeft op hersenomvang, daar zijn andere genen voor. Het is nog niet uitgezocht wat het effect is op intelligentie, leren, geheugen, etc is bij de mens. Als ieder mens exact hetzelfde gen SRGAP2C heeft valt er geen relatie te leggen met eventuele afwijkingen in hersenfunctie. Zeldzame afwijkingen in het functioneren van het gen SRGAP2C bij gezonde mensen én mensen met bijvoorbeeld leermoeilijkheden zouden kostbare informatie kunnen verschaffen. Wat er ook uit toekomstig onderzoek moge voortkomen, SRGAP2C is tot nu toe één van de meest geschikte kandidaten voor de titel 'behorend tot de groep genen die de mens tot mens maken'. Want op z'n eentje kan geen enkel gen dat voor elkaar krijgen.

Postscript

zondag 24 jul 16

Ik zie net dat er een boek is uitgekomen van Alice Roberts: 'The Incredible Unlikeliness of Being: Evolution and the Making of Us', paperback Quercus Publishing. Handig als je de uitzending niet gezien hebt of dingen wil opzoeken:
 

The Incredible Unlikeliness of Being: Evolution and the Making of Us

 



 

Noten

1. Hoe maak je een mens? Focus, NTR vrijdag 17 juni 2016. De Britse Horizon uitzending is uit 2013. Ik zie dat de uitzending niet beschikbaar is zonder account aan te maken.
2. Christelijke maatstaven voor menselijkheid sluiten menselijk embryo uit, 15 juni 2016
3. "An analysis of the segmental duplication content of 11 additional mammalian genomes (see Supplemental Experimental Procedures) showed no evidence of recent duplication in any lineage other than human" (publicatie). Uiteindelijk bleken er 4 duplicaten aanwezig op chromosoom 1. De auteurs wijzen er op dat deze ontbraken in de definitieve versie van het Human Genome! (wat ontbreekt er nog meer?!). De duplicaties zijn waarschijnlijk veroorzaakt door ALU repeats! Een eiwit SRGAP2C van 458 aminozuren wordt geproduceerd. NB: Neanderthalers hadden dezelfde duplicaties als wij! alle gezonde mensen hebben 2 copies van SRGAP2C, terwijl alleen mentaal geretardeerden ze niet hebben.
4. Human-specific evolution of novel SRGAP2 genes by incomplete segmental duplication Cell 2012 (compleet en gratis)
5. Human brain shaped by duplicate genes, Nature, 3 mei 2012 (gratis) geeft populaire samenvatting van het onderzoek. De volgende publicatie geeft een uitgebreider verslag waarbij ook andere genen betrokken worden:
6. Scientific American: A Missing Genetic Link in Human Evolution, 6 Jan 2014.
7. Iedere onderzoeker is tegen proeven op mensen, maar er zijn maar zeer weinig onderzoekers tegen proeven op dieren.

Wat het Zika virus ons leert over de potenties van het embryo (met Postscript 26 juli 2024)

Is een embryo een mens of een potentieel mens? Wat het Zika virus ons leert is dat het vreselijk mis kan gaan met de ontwikkeling van het embryo. Zelfs bij een baby die genetisch niets mankeert. Een baby wordt geboren die een groot deel van zijn hersenen mist. Dat zijn de hersendelen met de hogere functies (bewustzijn, geheugen, taal, etc) die een mens tot mens maken [1].

normaal (links) en twee vormen van microcefalie ©CDC

 

Bij zika baby's is er niets mis met de gezondheid en erfelijke aanleg van de baby en de ouders. Die is normaal. En toch treden na infectie van een mug die het zikavirus bij zich draagt vreselijke misvormingen op die de menselijkheid van de baby op ernstige wijze aantasten. Het virus wordt via de placenta van de moeder overgedragen naar het embryo. Wat het mechanisme precies is, is nog niet helemaal duidelijk, maar de aanwijzingen stapelen zich op dat het Zika virus de normale ontwikkeling en groei van de hersenen van de foetus verstoort met als gevolg dat de hersenen veel te klein blijven. Dat heet microcefalie (micro = klein, cefalie = hersenen). Dat is uitwendig zichtbaar.

baby met een ernstige vorm van microcefalie
(opvallend dat de rest van het gezicht normaal is)

 

Er staan vele foto's op het internet, ze zijn niet prettig om naar te kijken. Is dit een mens? Wat komt er terecht van deze baby's? Kunnen ze zelfstandig eten en drinken? Praten? Kruipen? Lopen? Wat voelen ze? Hebben ze pijn? Hebben ze bewustzijn? Hoe lang leven ze? Men vermoedt dat alle hogere functies van de hersenen ontbreken [1]. Dat kan ook haast niet anders gezien de hersendelen die ontbreken.

Het Zika virus is niet het enige virus dat dit kan. Er is een groep van virussen die de normale ontwikkeling van het embryo verstoort:

"Microcephaly has many causes, such as a group of infections known as STORCH (Syphilis, Toxoplasmosis, other infections, Rubella, Cytomegalovirus infection and Herpes Simplex), or exposure to chemical toxins." bron: 'Zika and birth defects: what we know and what we don’t', Nature, 21 March 2016

Zeer recentelijk werd ontdekt dat het West Nile virus geheugen verlies kan veroorzaken in mensen [3]. Berucht is de softenon affaire waarbij eveneens ernstige ontwikkelngstoornissen optraden.
Nogmaals: het embryo heeft zelf geen mutaties. Het is de ontwikkeling. Ook de ouders van zika-babies zijn normaal (geen mutaties). Dit is dus een volledig externe invloed. Er zijn vele andere externe invloeden en er kunnen vele dingen misgaan. De potentie ligt in het DNA versleuteld, maar om die potentie tot realiteit te maken mogen er tijdens de ontwikkeling geen verstorende factoren optreden. Het ontwikkelingsproces is in bescheiden mate fault tolerant, maar niet voldoende voor alle virussen [2].
  
Conclusie: een menselijk embryo is potentieel een mens. De zika-babies maken op dramatische wijze duidelijk wat 'potentieel' betekent.

God experimenteert met embryo's

Als je gelooft dat God de Schepper is van hemel en aarde, dan moet je je afvragen:  

Waarom heeft God het zika virus geschapen?
Waarom heeft Hij de mug die het virus overbrengt geschapen?
Waarom heeft God het menselijk immuunsysteem zo gemaakt dat het zikavirus niet onschadelijk wordt gemaakt? [4]

Waarom heeft God de ontwikkeling van het menselijke embryo niet ongevoelig gemaakt voor verstoringen?

Terugkijkend naar mijn vorige blog Embryo's zijn mensen, die kweek je niet, moeten gelovigen tegen God roepen: "Embryo's zijn mensen! Daar experimenteer je niet mee! Stop daar mee!" De conclusie uit mijn blog Russische roulette baby's of Designer baby's? er bij betrekkend, moeten we concluderen dat God Russische roulette speelt met embryo's. Hij heeft het ontwikkelproces niet voldoende fault tolerant gemaakt.
Als jouw moraal van God komt, dan is experimenteren met menselijke embryo's ethisch goed, want God geeft het voorbeeld: zika. Voor God zijn embryo's kennelijk niet heilig. Voor God zijn embryo's materiaal om mee te experimenteren. Tel daar bij de conclusie op van mijn blog Christelijke maatstaven voor menselijkheid sluiten menselijk embryo uit, dan hebben gelovigen twee redenen om embryo's niet heilig te verklaren: embryo's voldoen niet aan criteria voor menselijkheid, en God zelf experimenteert met embryo's. Dat zijn twee argumenten die de anti-abortus houding ondermijnen. Ik zie niet hoe iemand die gelooft dat God de wereld heeft geschapen tegen abortus kan zijn. En als gelovigen daar nog andere argumenten voor menen te hebben, dan kunnen die niet van God komen. Nee, die eventuele argumenten zijn zelfs strijdig met Gods moraal, voor zover we Gods moraal uit zijn schepping kunnen aflezen [5],[6].

Noten

1. Volgens deze menselijkheidscriteria: creativiteit, bewustzijn, personaliteit, abstract denken, ziel, geest, moraal, sociale vaardigheden en leervermogen, is niet alleen het embryo, maar ook de zika-baby geen mens (zie mijn blog Christelijke maatstaven voor menselijkheid sluiten menselijk embryo uit ). Iedere andere set van criteria die de mens van het dier moet onderscheiden zal tot hetzelfde resultaat leiden. Je zou daarom een nieuw criterium kunnen of moeten opstellen: 'geboren uit een mens op een natuurlijke manier'. Dit is een compromis, alle inherente superioriteit ten opzichte van dieren is verdwenen! [ 23 juni 2016 ]
2. "Women might have evolved a particularly fast and strong immune response to protect developing fetuses and newborn babies, says Marcus Altfeld, an immunologist at the Heinrich Pette Institute in Hamburg, Germany. But it comes at a cost: the immune system can overreact and attack the body." (Nature, 23 juni). Dat kan een verklaring zijn waarom niet ieder (nieuw) virus adekwaat aangevallen wordt. [ 23 juni 2016 ]
3. Nature 23 juni 2016: "People infected with West Nile virus often experience cognitive side effects including memory loss through unknown mechanisms; mice and humans infected with the virus experience a loss in hippocampal presynaptic terminals...". Dit gaat niet over embryo's, maar is bestudeerd bij volwassenen. [ 23 juni 2016 ]
4. Waarom heeft God Naegleria fowleri (Eng. brain-eating amoeba) Naegleria fowleri (Ned. hersenetende amoebe) geschapen? [ 24 juni 2016 ]
5. Ik heb nog iets over het hoofd gezien: het kan zijn dat gelovigen alles wat natuurlijk gebeurt gelijkstellen aan Gods wil en daardom zelf niet willen ingrijpen in natuurlijke processen. Daardoor is het theoretisch mogelijk om vol te houden dat een spontane abortus Gods wil is en dat een door de mens (arts) uitgevoerde abortus na prenatale diagnostiek van een genetische afwijking bij de foetus (tot 24 weken) niet Gods wil is en tegen Gods wil is. Dit is echter geen consistente theorie. Hoe kan God een spontane abortus willen en de mens een abortus verbieden? En: als je tegen abortus bent omdat het 'ingrijpen' is, dan moet je tegen alle medische ingrepen zijn, want die zijn tegen Gods wil. Immers: God wil dat je ziek wordt. Dus: waarom wel operatief verwijderen van een tumor, vaccinatie tegen infectieziektes (rubella, kinkhoest, etc), corrigeren van aangeboren afwijkingen, etc en geen aboruts (tot 24 weken)? [ 25 juni 2016 ]
6. Jan Riemersma blogde vandaag over 'Coherentie als grondslag voor het handelen'. In Johannes 9 staat een incoherent verhaal over Jezus die een blinde genas. Er zitten veel incoherenties in dat verhaal. De meest opvallende is dat Jezus een zieke geneest, terwijl je moet aannemen dat die persoon niet blind geboren was zonder medeweten of toestemming of ingrijpen van God. Jezus, Zoon van God, geneest een ziekte die God zelf gewild moet hebben. Er zitten veel meer curieuze en bizarre wendingen in dit verhaal. [ 26 Juni 2016 ] 
7. Thalidomide, wikipedia. [ 21 Jan 2022 ].

Postscript 26 Juli 2024

Op 12 Juli 2024 rapporteerde het Braziliaanse Ministerie van Volksgezondheid 4 gevallen van microcefalie en 1 doodgeboren baby die door het Oropouche virus veroorzaakt zou kunnen zijn. Er zijn aanwijzingen dat het virus de oorzaak is, maar het is nog niet bewezen. Het virus wordt van moeder op baby overgedragen. Het doet denken aan het Zika virus epidemie die in 2015 en 2016 3500 microcefalie babies tot gevolg had. Tegen het Oropouche virus bestaan nog geen vaccins of therapieën.

bron: Virus spreading in Latin America may cause stillbirths and birth defects, Science 26 July 2024.

Bronnen

• Wikipedia: Zika virus (Ned), Zika virus (Eng)
• Zika highlights role of controversial fetal-tissue research, Nature 30 March 2016
• Zika and birth defects: what we know and what we don’t, Nature 21 March 2016

 

Vorige blogs

• Christelijke maatstaven voor menselijkheid sluiten menselijk embryo uit
• Embryo's zijn mensen, die kweek je niet
• Er worden in Nederland geen kinderen met Down geaborteerd
• Russische roulette baby's of Designer baby's? Introductie van een nieuwe term

 

 

Christelijke maatstaven voor menselijkheid sluiten menselijk embryo uit

Op de website God and Science staat een artikel "The Human Difference: How Humans are Unique Compared to All Other Animals". Mensen en alleen mensen zijn geschapen in 'het beeld van God' ('in the image of God') [7]. Dieren zijn wel door God geschapen, maar niet in Zijn beeld [5]. Mensen hebben eigenschappen die dieren niet hebben:

1. Creativity (creativiteit)
2. Consciousness (bewustzijn)
3. Personality (personaliteit)
4. Abstract thinking (abstract denken)
5. Body, soul, spirit (lichaam, ziel, geest)
6. Moral judgments (moraal)
7. Social skills and learning (sociale vaardigheden en leervermogen)

Zijn dat goddelijke eigenschappen? In een leerzame tabel leren we hoe de Schepper lichaam, ziel en geest over zijn schepping verdeeld heeft:

Creature:	Examples:
Body only	Lower life forms, including reptiles, amphibians, fish, and invertebrates
Body and soul	From the Hebrew nephesh, or soulish creatures, including birds and mammals
Body, soul and spirit	Humans and angels [8]

Het artikel concludeert:

"In conclusion, it seems likely that "in the image of God" refers to the characteristics of the human spirit and the ability to make moral judgments - things that are not found in any animal species, even those to whom we are said to be closely related."

Het gaat me hier ook niet om de vraag of het wetenschappelijk houdbaar is dat de mens in 7 (of 6, of 8) eigenschappen verschilt van alle dieren, of welke eigenschappen dat precies zijn (taal, intelligentie, gereedschapsgebruik, opponeerbare duim, empathie, etc. ontbreken). Ook niet of het hele idee van unieke eigenschappen wel zinnig is, aangezien ieder dier of plant unieke eigenschappen heeft [1]. Ook niet of een ruim 2000 jaar oud boek (de Bijbel) een stevige basis biedt voor deze mening, maar het gaat me om een logische consequentie van dit standpunt. En die consequentie is: 

embryo's hebben geen creativiteit, bewustzijn, personaliteit, abstract denken, ziel, geest, moraal, sociale vaardigheden en leervermogen. 

of een variatie op de woorden van de auteur:

"...to make moral judgments - things that are not found in any animal species and embryo's, babies and children."

Zeker een embryo jonger dan 24 weken en al helemaal niet een ééncellig embryo (de bevruchte eicel) [4]. Als je die zeven criteria serieus zou nemen, en je redeneert consequent, dan moet je concluderen dat een menselijk embryo géén mens is. Zelfs een zwangere vrouw zou hier niets tegenin kunnen brengen.

Er zijn grofweg twee mogelijkheden om aan deze conclusie te ontsnappen:
1) het menselijk embryo upgraden: claimen dat de criteria waarmee de mens zich onderscheidt van het dier niet actueel maar in potentie van toepassing zijn op het menselijk embryo
2) de mens downgraden tot eigenschappen die een volwassen mens en een menselijk embryo gemeenschappelijk hebben.

De eerste oplossing maakt in feite een uitzondering voor menselijke embryo's en berust niet op de eigenschappen die een menselijk embryo actueel in een bepaald ontwikkelingsstadium heeft. Het menselijk embryo krijgt a.h.w. volwassen eigenschappen. Dit heet special pleading. De mens is een speciaal geval. Dat heeft de mens zo bepaald. Dan gelden die 7 uniek menselijke eigenschappen waarin de mens zich onderscheidt van het dier alleen potentieel. Hetzelfde geldt voor baby's of kinderen. Je kunt niet zeggen dat baby's een moreel oordeel kunnen vellen, of abstract kunnen denken, of sociale vaardigheden bezitten [2].

Bij de tweede oplossing blijft er niets over van die zeven uniek-menselijke eigenschappen, want die heeft een embryo niet. Evenmin baby's en kinderen. Evenmin vele volwassenen. Het gemeenschappelijke van embryo en volwassene dat je overhoudt is hun DNA. Hoe vroeger het menselijke ontwikkelingsstadium, hoe minder van die zeven eigenschappen het stadium bezit. Dat is inherent dan ontwikkeling.

Het dilemma is dus: óf je maakt van een embryo een mens, of je maakt van een mens een embryo. Beide oplossingen hebben onoverkomelijke problemen.

Als je onbevooroordeeld en consequent denkt en je accepteert criteria zoals bovenstaande zeven kenmerken, dan moet je concluderen dat menselijke embryo's op zich géén van deze zeven kenmerken bezitten. En dus dat menselijke embryo's zich niet wat betreft deze unieke kenmerken onderscheiden van dieren. Menselijke embryo's missen die unieke eigenschappen die een mens tot mens zouden maken. Logisch gevolg: ze hebben meer gemeen met dieren dan met mensen [3]. Het zijn zoogdieren en primaten totdat ze in bezit komen van die zeven begerenswaardige eigenschappen.

Dit is allemaal geen spelletje met woorden. De dieperliggende achtergrond is het onmiskenbare feit dat het menselijk individu vanaf het ééncellig stadium geleidelijk nieuwe eigenschappen krijgt. Als alles goed gaat tenminste. Het hele idee van uniek-menselijke eigenschappen is bedacht met een gezond, volwassen persoon in gedachte. Daar zit o.a. het probleem [2].

donderdag 16 en 30 juni: kleine tekst aanpassingen

Postscript 14 Juli

Het probleem is dat wanneer men unieke eigenschappen van de mens wil definiëren, dus eigenschappen waardoor de mens zich onderscheid van alle dieren, men naar mensen verwijst die uitblinken in bepaalde vaardigheden. Is het nu de kunsten of de wetenschap of de sport. Maar dat brengt automatisch met zich mee dat veel mensen niet aan die hoge normen voldoen. We zijn niet allemaal een Einstein of een Johan Cruijff. Wát je ook definieert als uniek-menselijks, er zijn altijd massa's mensen die er niet aan voldoen.

Noten

1. Vogels, insecten, vleermuizen kunnen vliegen, mensen niet. Planten kunnen zonne-energie benutten voor hun energie en voedsel; mensen niet, etc. etc. etc.
2. Je moet sowieso een uitzonderingen maken voor moordenaars, verkrachters, terroristen en andere mensen in en buiten de gevangenis (falend moreel oordeel), autisten en mensen in en buiten psychiatrische inrichting en (falende sociale vaardigheden). Tenzij je claimt dat misdadigers, dictators in potentie een moreel oordeelsvermogen hebben. Bovendien is ontzettend veel afhankelijk van je ouders, het sociale milieu, de maatschappij en de tijd waarin je geboren wordt. M.a.w.: opvoeding [6].
3. Op basis van het gebrek aan die zeven eigenschappen mag je ze eten, net als dieren.
4. United States pro-life movement : zelfs de zygote mag je niet doden: een zygote is één cel! Dat is een extreem standpunt dat de wetenschappelijke feiten negeert en in schril contrast staat met de meerderheid in de VS die vindt dat het land veiliger wordt als iedere burger een wapen mag bezitten en gebruiken 'om zichzelf te verdedigen'. [ 17 juni ]
5. Ik lees zojuist: "In tegenstelling tot de dieren kan de mens zich verwonderen over zichzelf, ..." als eerste zin in een aanprijzing van een cursus filosofie. In hemelsnaam, waarom moet er altijd naar beneden getrapt worden, en dan speciaal naar dieren? Het is net zo discriminerend als dit: ...in tegenstelling tot mentaal gehandicapten, baby's, mensen op de vlucht voor oorlogsgeweld, terminale kankerpatiënten, voetbalsupporters,  gevangenen, en leden van de NRA. [ 17 juni ]
6. Filosoof Kant zou gezegd hebben: "Een mens wordt pas mens door zijn opvoeding". Dit hoorde ik in de uitzending Dus ik ben (19 juni NPO2). Er werd aan toegevoegd: "Opvoeding is het belangrijkste in de menswording. Anders blijf je toch een aangeklede aap."! Mijn commentaar: 1) Dieren hebben uiteraard geen kleren nodig, de mens wel omdat hij naakt is; 2) een embryo en een pasgeboren baby zijn dus niet echt mens. 3) Dieren (zoogdieren, vogels) voeden hun jongen op tot zelfstandig levende individuen; alleen ze eten niet met vork en mes; gaan niet naar de wc; en slapen niet in bedden; maakt ze dat minder dan mensen?  [20 juni]
7. De mens is geschapen in het beeld van God, maar dieren zijn ook geschapen door God! Dus God heeft bewust dieren 'minderwaardig', inferieur geschapen?! Dus: God discrimineert en mensen, d.w.z. gelovigen, doen hem na. Die 7 eigenschappen zijn zeer discriminerend in theorie en praktijk. Zijn lichamelijk en geestelijk gehandicapten ook in 'Gods beeld' geschapen? Moet je dan niet respect hebben voor alles wat God geschapen heeft? 'De mens': nog een geluk dat negers, vrouwen en homo's niet gediscrimineerd worden door deze 7 criteria! [ 30 juni 2016 ]  Nog een meevaller: 'heteroseksualiteit' behoort kennelijk niet tot de 7 definiërende menselijke eigenschappen [11-11-2024]
8. Het is een meevaller dat vogels (kip) en zoogdieren (koe, varken, geit, schaap) een ziel hebben. Dat zijn dus dieren die mensen fokken, doden en met groot plezier opeten. Deze is ook leuk: 'Humans and angels' : engelen, je ziet ze zo weinig tegenwoordig, maar dat ze ook lichaam, ziel en geest hebben is leuk om te weten. [ 30 juni 2016 ]

Vorige blogs over dit onderwerp

• Embryo's zijn mensen, die kweek je niet
• Volendammer mutatie tast de kern van de genetische codering van de mens aan
• Een paradoxale filosofische vraag van de laatste Downer
• Er worden in Nederland geen kinderen met Down geaborteerd

Professor Martijn Katan over vegetariërs, veganisten en vitamine B12

Prof. Martijn Katan
voedingswetenschapper

Eén van de belangrijkste voedingsstoffen die vegetariërs en vooral veganisten missen is vitamine B12 omdat dit voornamelijk in dierlijke producten voorkomt. Ze worden geacht dat te weten en ze moeten B12 dus uit andere bronnen halen. In dat geval hebben vegetariërs en veganisten een volwaardige voeding. Omdat B12 in vlees zit heb ik altijd aangenomen dat B12 door die dieren aangemaakt wordt. 

Zo lees je op de website van het Voedingscentrum:

"Vitamine B12 zit alleen in dierlijke producten, zoals melk, melkproducten, vlees, vleeswaren, vis en eieren."

"Bij mensen die helemaal geen dierlijke producten gebruiken, zoals veganisten, is er een grote kans op een tekort aan vitamine B12." (Voedingscentrum)

Ook dit lijkt te bevestigen dat B12 door dieren wordt geproduceerd. Maar niets is minder waar. Geen enkele schimmel, plant of dier kan B12 synthetiseren lees ik in dit wikipedia artikel. Dat was nogal een schokkende ontdekking. En het is nogal verbazingwekkend. Alleen bacteriëen kunnen het. Hoe komt B12 dan in vlees terecht? Dit moet ik nog verder uitzoeken [3]. Maar zo veel is nu al duidelijk: dat je vlees zou moeten eten om aan je B12 behoefte te voldoen is dus klinkklare nonsense. Waarom de nodige B12 via een omweg van het dier als het ook rechtstreeks uit bacteriële bron verkregen kan worden? Vegetariërs en veganisten kunnen dus met een goed geweten B12 pilletjes slikken want het is niet van dierlijke oorsprong [1].

Evolutionair gezien is het voor mij een raadsel waarom wijzelf geen gen voor B12 synthese hebben of darmbacteria die voldoende B12 produceren zodat we niet van B12 in ons voedsel afhankelijk zijn. Vermoedelijk is het een verliesmutatie die geen nadeel heeft omdat B12 toch in ons voedsel zit. Dus we komen er mee weg. Doordat vleeseten gangbaar werd in de menselijk evolutie was deze mutatie niet nadelig. Maar zou dat voor alle dieren gelden? En wat hebben bacteriën zelf voor voordeel aan het produceren van B12? Dit zijn nog openstaande vragen.

Volgens Prof Martijn Katan (audio fragment) krijgen vleeseters en melkdrinkers voldoende B12 binnen. Alleen sommige ouderen kunnen problemen hebben met het opnemen van B12. Die zouden B12 pillen moeten slikken omdat B12 daar in zuivere vorm aanwezig is. Baat het niet dan schaadt het niet. Dus voor de zekerheid.

Prof Katan hield een lezing in de boekhandel naar aanleiding van het verschijnen van zijn boek Voedingsmythes. De lezing ging over voeding en voedingswetenschap. Ik sprak hem voorafgaand aan de lezing. Hij is een open, eerlijk, nuchter, sympathiek, bescheiden, enthousiast en gedreven man en heeft een enorme feitenkennis. En hij beantwoordt graag vragen van lezers. Voor zijn lezing in de boekhandel vroeg hij mensen vragen in te sturen, die zet hij op een dia en beantwoordt ze stuk voor stuk. Zeer sympathiek. De lezersvragen liet hij vooraf gaan door een korte uiteenzetting van wat voedingswetenschap eigenlijk is en vooral de beperkingen. Geweldig: hoe vaak zie je dat gebeuren dat een wetenschapper de beperkingen van zijn eigen vakgebied aan het publiek vertelt? Deze werkwijze was ik nog niet eerder tegengekomen. Een goede methode om toehoorders bij je verhaal te betrekken en je verhaal af te stemmen op wat gebruikers willen weten. Een succesvolle en slimme methode.

De vraag of vegetariërs en veganisten een volwaardige voeding hebben als ze vleesvervangers en B12 gebruiken, beantwoorde hij met Ja, maar met kinderen is het oppassen geblazen. Ouders moeten goed opletten dat kinderen voldoende B12, etc binnen krijgen [2].
Voorafgaand aan de lezing sprak ik hem en ik moet zeggen, het is een goede luisteraar die je vragen serieus neemt. Er kwamen nog bekenden binnen die hij graag wilde spreken, maar hij maakte eerst zijn antwoord af. Zeer sympathiek.
Als Katan in uw buurt een lezing komt geven zou ik er zeker naar toe gaan.

Bronnen

homesite Prof Katan
(bevat een kleine 200 audio fragmenten! en zijn Volkskrant en NRC columns)

Vitamine B12 voor de zekerheid (gesproken column).

PS:

Er bestaat zelfs een Stichting vitamine B12 tekort. Uit discussie's op het internet blijkt de hele B12 problematiek uiterst ingewikkeld is en slaan mensen elkaar met mythes en misverstanden om de oren. De wetenschappelijke literatuur is vooralsnog zo specialistisch dat ik me daar niet aan waag (14 juni)

Er bestaat een website met een online boek B12 VOOR VEGANISTEN (14 juni)

Postscript

In een alarmerend artikel in Nature 16 juni wordt er voor gewaarschuwd dat bevolkingen die voor hun viatamines afhankelijk zijn van visvangst in de toekomst een tekort aan o.a. ... B12 zullen krijgen omdat visvangsten daar teruglopen! Voor Westerse veganisten een luxe probleem dat opgelost kan worden met B12-tabletten, maar voor arme mensen in de derde wereld een groot gezondheidsprobleem. [4] 16 juni 2016

Noten

1. Vroeger werd B12 nogal wel eens uit dierlijke bronnen vervaardigd zoals  koeienlevers. [ update 14 jun ]
2. In de boeken van filosoof en veganist Floris van de Berg komt het hele woord B12 niet voor. Ik maak me zorgen of hij en zijn kinderen wel een volwaardig dieet hebben. Hij kan dan wel filosoof zijn, maar hij zal zich zoals iedere vegetarier en veganist in zijn voeding moeten verdiepen.
3. Een bron meldt: "In de bio-industrie wordt B12 namelijk kunstmatig toegevoegd aan het voer". Mogelijk wordt B12 door bacteriën in de darm geproduceerd. zie: https://en.wikipedia.org/wiki/Vitamin_B12#Sources
4.  "Considering nutrients found only in foods derived from animals, such as vitamin B₁₂, and DHA omega-3 fatty acids (almost exclusively derived from meat consumption, see Supplementary Information), we calculate that 1.39 billion people worldwide (19% of the global population) are vulnerable to deficiencies because fish make up more than 20% of their intake of these foods by weight."

Embryo's zijn mensen, die kweek je niet

Embryo’s zijn mensen. Die 'kweek' je niet (NOS, 29 mei)

De NOS kopte met het item Embryo's zijn mensen, die kweek je niet (vrijdag 29 mei):

Van der Staaij (SGP): “Embryo’s zijn mensen. Die 'kweek' je niet, en al helemaal niet om er experimenten mee uit te voeren."
Van der Staaij noemt de onderzoeken naar vruchtbaarheid met gekweekte embryo's "knutselen". Het maakt voor hem geen verschil dat de bedoelingen van de wetenschappers goed zijn.
Segers (ChristenUnie): "Het gaat voor ons verder dan een technische kwestie." Segers vindt dat embryo's kweken voor onderzoek niet getuigt van respect voor het leven. Hij vraagt om een "grondige ethische bezinning".

De uitspraak "Embryo’s zijn mensen" is een misleidende, ongearticuleerde, reflexmatige simplificatie die heel dapper en hoogstaand klinkt. Helaas: die uitspraak vertroebelt de discussie, in plaats van haar te verhelderen. Het is in feite een herdefinitie van het begrip 'mens' die tot vreemde paradoxen leidt. Tevens suggereert het een goed uitgewerkte ethische visie. Ik heb een bevriend filosoof gevraagd om een filosofische analyse, maar nog geen antwoord. Hier volgt mijn analyse met nadruk op de biologische aspecten.

De vaagheid van de uitdrukking: de uitdrukking "Embryo’s zijn mensen" is vaag. De christelijke woordvoerders bedoelen waarschijnlijk: "Menselijke embryo’s zijn mensen"! Immers, alle dieren en planten ontstaan uit embryo's. Zo heb je kippen embryo's. Als embryo's heilig zijn mag je geen kippe-eieren eten. Tenzij uitsluitend menselijke embryo's heilig zijn. Dit lijkt een kleine slordigheid, maar brengt de uitzonderingspositie van mensen weer eens in de schijnwerpers.

Nu mijn belangrijkste bezwaar: de uitspraak 'Embryo’s zijn mensen' gaat voorbij aan het meest kenmerkende van de ontwikkeling van bevruchte eicel naar volwassen mens: er ontstaat iets nieuws. Iets nieuws dat er niet was in vorige stadia van de ontwikkeling. Er zit geen mini-mensje met mini-handjes en mini-voetjes en mini-hersentjes in een bevruchte eicel. Dat dacht Aristoteles ruim 2000 jaar geleden. De essentie van de ontwikkeling van alle meercellige planten en dieren op aarde is het ontstaan van weefsels en organen die niet aanwezig waren in het begin. Hoe dat kan heeft biologen de afgelopen eeuwen in toenemende mate beziggehouden. Feit is en blijft dat er nieuwe 'onderdelen' ontstaan die er te voren niet waren. Als je dat over het hoofd ziet, maak je een grove fout, een giga blunder. Dan ben je gezakt voor je tentamen biologie.

ontwikkeling van een embryo is niet hetzelfde
als montage van een IKEA kast.

 

Het grote verschil van de embryologische ontwikkeling is dat het géén montage is van kant-en-klare onderdelen zoals bij een IKEA boekenkast. Nee, de onderdelen ontstaan ter plekke en groeien in de loop van de tijd. Geen enkel door mensen geproduceerd voorwerp groeit en ontwikkelt zich zoals een embryo. Een embryo wordt niet gemonteerd met een kant-en-klaar hoofd, armen, handen, voeten, hart, longen, hersenen, nieren, lever, vagina, penis. Extreem uitgedrukt: een bevruchte eicel is een speciale verzameling moleculen.

Wat maakt een willekeurig embryo tot een menselijk embryo?

1. een embryo dat ontstaat uit de samensmelting van de geslachtscellen van een man en een vrouw van de menselijke soort is een menselijke embryo
2. een embryo dat zich bevindt in de baarmoeder van een vrouw van de menselijke soort is een menselijk embryo
3. maar dit zijn uitwendige omstandigheden. Als je alleen een onbekend embryo voor je hebt liggen, dan kun je alleen aan de hand van het DNA bepalen of je met een menselijk embryo te maken hebt
4. een bevruchte eicel bevat niet méér genetische informatie (DNA) dan de optelsom van sperma en eicel. De DNA-inhoud van sperma en eicel samen bepaalt dat die ene cel een mens gaat worden.
5. De bevruchte menselijke eicel, het embryo, is een recept om een mens te maken, niet een mens. (bereidingstijd: plm. negen maanden).

Een embryo een mens noemen miskent het bijzondere en wonderlijke nl. dat de mens ontstaat in een proces vanuit een enkele cel met moleculen en die zich ontwikkelt zich tot een mens. Dat is het bijzondere van ieder meercellig wezen. En juist vanwege dat proces kunnen er onderweg dingen fout gaan.

Foutje bij de aanmaak van het embryo

Er gaan dingen fout omdat de onderdelen zelf gevormd moeten worden in tegenstelling tot een IKEA boekenkast. Een groot deel van de embryo's gaat in een vroeg stadium dood omdat ze niet levensvatbaar zijn (is natuurlijke selectie; spontane abortus of in het Engels: miscarriage). Oorzaken: vaak chromosomale afwijkingen (mijn eigen vakgebied). Als menselijke embryo's zo heilig zijn dat je ze niet mag 'kweken', waarom laat de Schepper ze zo vaak verloren gaan? Waarom experimenteert de Schepper met chromosoom variaties en andere mutaties met de dood van het embryo als gevolg? De mannen van de SGP en de CU willen niet dat wetenschappers experimenteren met menselijke embryo's? Ze zouden de Schepper moeten kritiseren vanwege zijn respectloze wijze van omgaan met het ongeboren menselijk leven. Afgezien van de theologie: een embryo is een voorstadium van een mens zonder enige garantie om tot een gezonde of zelfs maar levensvatbare baby uit te groeien.

Voorbeeld: Duchenne Spier Dystrofie

Bij een IKEA kast krijg je complete, onbeschadigde onderdelen van de juiste afmetingen, voorzien van boorgaten en schroefjes. Bij een embryo moeten de onderdelen ter plekke aangemaakt worden. Daarom kan er iets fout gaan. Een mutatie in het DNA kan een fout eiwit opleveren. Dat is het geval bij Duchenne Spier Dystrofie (zie dia). Duchenne patienten overlijden tussen hun 25e en 30e.

Dia uit Paradiso lezing van prof. Niels Geijsen (29 mei 2016)

Als de heren Kees van der Staaij en Gert-Jan Segers een "grondige ethische bezinning" willen, zou ik zeggen: begin eerst eens met de feiten! En kom niet met hersenloze reflexen als: "Embryo’s zijn mensen". Nee heren, een mens ontstaat geleidelijk gedurende een zwangerschap. Als alles goed gaat. Als een embryo in essentie een mens is, dan zijn die 9 maanden zwangerschap overbodig. Er wordt dan immers niets essentieels toegevoegd!


Een embryo is een mens, is dat niet hetzelfde als: een eikel is een eik; een kastanje is een kastanjeboom, een appel is een appelboom, of een kiemplantje is een boom; een kikkervisje is een kikker; een rups is een vlinder?

Postscript 7 juni:

Dit is het antwoord van filosoof Jan Riemersma:

"Gert, zeker: je kunt dat verdedigen (en dan is het een logische fout: want een eikel is geen eik, iedereen kan dat ogenblikkelijk zien).

Maar je kunt ook met essenties werken: een embryo is in essentie al een mens, een eikel is in essentie al een eik, enz.

Als je niet werkt met essenties, maar met een soort ijkpunt (bijvoorbeeld: je bent pas mens als je geboren bent, of: je bent pas mens als je herinneringen kunt opslaan, of: je bent pas mens als je volwassen bent), dan moet je kunnen zeggen op grond waarvan je dit arbitraire 'ogenblik' kiest.

Kortom, het blijft een lastige zaak: het is moeilijk om te zeggen wat de essentie is van de mens, maar het is ook moeilijk om precies een ijkpunt aan te wijzen waarop/in de mens volkomen mens is."

Als je het begrip 'essentie' gebruikt: wat houd je over van de menselijke essentie als zelfs een embryo het heeft? Dan zijn al de eigenschappen waarin mensen zich zouden onderscheiden van dieren (bewustzijn, moraal, denken, taal, gereedschapsgebruik,etc) vervallen als essentie van de mens. 

syllogisme:

1. je mag mensen niet doden
2. embryo's zijn mensen
3. dus: je mag embryo's niet doden  

 

Postscript 3 apr 2020

Zeer relevant is dit blog: 

Wat het Zika virus ons leert over de potenties van het embryo  

Een uniek geval van buiten-rationeel spreken over God

"Our child has had a checkup by his doctor and is still doing well. We continue to praise God for his grace and mercy and to be thankful to the Cincinnati Zoo for their actions taken to protect our child," [1]

Dit is het persbericht van Amerikaanse ouders nadat hun zoontje in een moment van onoplettendheid door de omheining van het gorillaverblijf heen kroop en 6 meter naar beneden viel. Het alfamannetje (silverback) ging nogal niet zachtzinnig met het ventje om (zie video op het internet), maar heeft geen verwondingen toegebracht. Het dier had het kind makkelijk dodelijk kunnen verwonden. Het dierentuin personeel zag zich geplaatst voor een onmogelijk dilemma, maar heeft besloten het gorilla mannetje dood te schieten. Enorm tragisch geval. Geen makkelijke beslissing. Volgens mij een foute beslissing.

Maar goed, waar het mij nu om gaat: de ouders dankten God voor zijn genade en goedertierenheid! Nota bene! God bedanken terwijl Hij alles van te voren wist en de hele tijd alleen maar toekeek. Wat is dat voor een God? Moet je die God bedanken? Gewoon doorgaan met God bedanken terwijl hij iets vreselijks liet gebeuren. En waarvoor moet je Hem precies bedanken? De dierentuin zélf heeft de gorilla doodgeschoten. God had niet ingegrepen. Of was het allemaal Gods plan? Heeft God het kind laten vallen en de gorilla laten doden? Wat is dat voor een bizar plannetje? Hoe dan ook: de onlogica van de ouders is een typisch geval van buiten-rationaliteit [2],[3] van christenen die in God geloven. Er valt geen logisch consistent verhaal over God te vertellen. Krompraterij is het resultaat. Alleen als je ophoudt te spreken over God kun je die krompraterij vermijden.

Deze zaak is uniek, maar gelovigen reageren standaard op deze manier bij iedere ramp.

Noten

1. Dramatic 911 Calls Released From Toddler's Fall Into Gorilla Enclosure 
2. Dit begrip werd door Jan Riemersma ingevoerd in zijn blog: Een addertje vrijdag 3 juni 2016.
3. Comment van Jan Riemersma: (zondag 5 juni 2016) " het begrip buitenrationaliteit ben ik voor het eerst tegengekomen in het boekje van Philipse, Atheïstisch Manifest."