Een prettig en duurzaam 2018 !

(klik op foto voor vergroting)

Seks, voortplanting en de vooruitgang van de wetenschap. Edward Dolnick, The Seeds of Life.

Edward Dolnick (2017) The Seeds of Life

Er valt ontzettend veel te leren uit Edward Dolnick (2017) The Seeds of Life. In het vorige blog heb ik al 3 punten genoemd. Het vierde punt: als wetenschappers tegen conceptuele of technische barrières aanlopen en er niet in slagen een belangrijk wetenschappelijk probleem op te lossen, kunnen er twee kampen ontstaan met ieder een eigen theorie. Ten tijde van Antoni van Leeuwenhoek (eind 17e eeuw) ontstonden er twee elkaar bestrijdende partijen om voortplanting te verklaren: 'ovisten' en 'spermisten'. 

Beide theorieën zijn een vorm van 'Preformationism'.

Het Droste effect is een goede metafoor
voor het Preformatisme (©Wikimedia)

Bij de toenmalige stand van de wetenschap had men ovaria  bij de vrouw gezien, en had men het vermoeden dat er 'eicellen' (men kende toen het begrip 'cel' nog niet) waren en onze eigen Antonie van Leeuwenhoek had levende spermatozoa in het zaadvocht onder de microscoop gezien. Maar de vraag was toen: wat is de rol (functie) van die twee precies? (aub: vergeet onze huidige kennis van cellen en DNA!).

De ovisten meenden dat alle mensen in miniatuurvorm in de ovaria van de eerste vrouw, Eva, aanwezig waren. De spermisten geloofden dat de hele wereldbevolking in Adams sperma in miniatuurvorm aanwezig was.
(In die tijd was schepping de standaard opvatting niet alleen bij de bevolking maar ook bij de geleerden). Dus tegelijk met Adam en Eva werden alle mensen die ooit op aarde zouden leven in miniatuurvorm geschapen in sperma of eicel. Dit stelden ze zich voor zoals Matroesjka-poppen. En dat zou voor alle levende wezens gelden.

Matroesjka poppen set (©matroesjka.info)

De miniatuurmens zelf had eicellen (of spermacellen) met daarin weer miniatuurmensjes met daarin weer miniatuurmensjes tot in het oneindige. Genoeg voorraad tot 'het einde der tijden'. Want: op is op.

Voor ovisten lijkt seks minder belangrijk omdat embryo's al aanwezig zijn in de vrouw. Ze moeten alleen nog groeien. Maar wat veroorzaakt die groei? Seks! Zo dacht men. Het sperma zet het embryo in de baarmoeder aan tot groei. Seks was nodig als startmoment anders zou een vrouw spontaan zwanger moeten worden zonder bemoeienis van een man. En dat is een beetje te vreemd. Dat seks nodig was om zwanger te worden, was sowieso een ervaringsfeit.

Blendel/Quest SPL/GETTY
Deze tekening is onvermijdelijk een anachronisme!

Spermisten konden niet buiten seks omdat het embryo in het sperma getransporteerd moest worden naar de vrouw. Voor hen is de baarmoeder slechts een voedingsbodem. De vrouw leverde geen –wat we nu noemen– genetisch bijdrage. Men tastte wat betreft die erfelijke bijdrage in het duister.

Waarom twee kampen?

Waarom twee kampen? Het samenvoegen van beide standpunten was niet zo makkelijk, zo niet onmogelijk. En wel hierom. Als je eenmaal hebt aangenomen dat ieder mens ontstaat uit een miniatuurmens, dan is het moeilijk voorstelbaar dat man en vrouw ieder een half embryo zouden bijdragen. Bijvoorbeeld: de man levert de linker helft en de vrouw de rechter helft [1]. Dat was dus een patstelling. De reden dat men koos voor het minimens idee en preformatie was naar analogie met de dode natuur. De aarde, de planeten en de sterren waren 6000 jaar geleden geschapen, dus waarom zou dat ook niet gelden voor de levende natuur? [2]. God gaat toch niet bij iedere zwangerschap een nieuw mens scheppen? was kennelijk de gedachte. De schepping is voorbij en was eenmalig. Klaar. Perfect. Niets meer aan doen.

Waarom stelden ze zich niet tevreden met het mannelijk zaad analoog aan tarwekorrels? rijstkorrels?  Daaruit ontstaat toch ook steeds een nieuw organisme? In zekere zin deden de spermisten dat. Misschien was het de analogie met planten waarvan je het zaad gewoon in de grond kan stoppen en waaruit een nieuwe plant groeide. De vrouwelijke baarmoeder was de voedingsbodem voor het mannelijk zaad. Niet ieder zaadje groeit uit tot een plant, en niet alle seks leidt tot zwangerschap. Zo zouden ze gedacht kunnen hebben.

Implicaties

Dolnick gaat niet uitgebreid in op alle implicaties van het Preformatisme. Maar, als je er over nadenkt dan ontdek je een aantal fundamentele logische problemen. Die problemen had men volgens mij ook toen al kunnen zien. Die argumenten zijn dus geen voorbeelden van anachronisme, d.w.z. met onze moderne kennis kijken naar problemen van eeuwen geleden.

Oneindige regressie

Als eerste het probleem van oneindige regressie van de Matroesjka pop theorie. Zelfs bij een 6000 jaar oude aarde zouden er duizenden miniatuurmensjes als Matroesjka poppen in elkaar gepropt moeten zitten. Als je uitsluitend naar het verleden kijkt. Is er een grens aan hoe klein een miniatuurmens kan zijn? [3] Daar moeten de geleerden van toen, zowel de spermisten als de ovisten toch tegen aan gelopen zijn? Dolnick geeft een interessante vergelijking: de huidige string theory (snaar theorie), een zeer speculatieve theorie, die niet op waarneming gebaseerd is en die werkt met een stuk of 11 dimensies. De theorie is principieel niet verifieerbaar en toch wordt hij door vakmensen serieus genomen.

Familierelaties

Het moet ook toen opgevallen zijn dat kinderen soms sprekend op hun vader of hun moeder lijken en meestal kenmerken van beide ouders in zich verenigen. Hoe kan dat als er maar één van de geslachten het 'embryo' levert?  Wat betekent verwantschap eigenlijk als je in de Matroesjka-pop-theorie gelooft? Waarom lijken kinderen van één ouderpaar meer op elkaar dan van een willekeurig ander ouderpaar? Als alle menselijke diversiteit (en ik heb het niet over evolutionaire verwantschappen) al in Adam of Eva aanwezig was, dan zouden willekeurig verschillende kinderen geboren kunnen worden en zou er niets overblijven van karakteristieke overeenkomsten binnen gezinnen en families.

diepvries donor embryo baby:
beide ouders zijn niet haar
biologische ouders [6]

Bij gepreformeerde embryo's zouden vader en moeder hun eigenschappen niet kunnen doorgeven. Is het dan nog wel hun kind? Ze zijn een soort doorgeefluiken geworden voor kinderen. Natuurlijk blijft er zwangerschap, geboorte en het zogen van de baby [6], en dat schept natuurlijk een band met het kind. Misschien voelt het als je eigen kind door de seks enzovoort. Maar volgens hun eigen preformatietheorie is het niet echt je eigen kind. Eigenlijk is iedereen letterlijk een kind van Adam en Eva. Misschien tolereerde men een zekere discrepantie tussen de theorie en de alledaagse realiteit van het ouderschap.

Ik vraag me af: maakt het nog uit met wie je trouwt, en hoe je partner er uit ziet als de embryo's al in miniatuurvorm aanwezig zijn? Vreemdgaan betekent dan ook niets meer volgens de theorie. Er zou geen verschil meer zijn tussen een pleegvader, adoptievader en een biologische vader. Het hele begrip vader, moeder, kind verliest zijn betekenis. De spermisten kunnen hun kinderen als de hunne beschouwen, maar volgens hun eigen theorie is het een kind van Adam en Eva.

Gezinsgrootte

gezin met 10 kinderen ©bron

Wordt de gezinsgrootte bepaald door het aantal keren seks of is die van te voren vastgelegd door de 'voorraad' die man en vrouw meegekregen hebben?

Nog iets: alle rassen moeten ook in Adam of Eva aanwezig zijn geweest. Maar als Adam en Eva blank waren dan moeten een blanke vader en moeder ook donkergetinte kinderen hebben voortgebracht. Kende men in de 17e en 18e eeuw al andere rassen?

muilezel ©wikimedia

Neem bijvoorbeeld incest. Waarom is incest (seks tussen vader en dochter, moeder en zoon, broer en zus) door alle culturen heen verboden? Waarom zou incest leiden tot inferieure kinderen als het preformatisme waar is? Immers het hele idee van biologische verwantschap staat op de helling. Maar dan verliest incest zijn betekenis. Zonder moderne inzichten op die tijd te projecteren, hadden ze wel kunnen concluderen dat erfelijkheid volgens het preformatisme onvoorspelbaar zou kunnen zijn.
Een muildier of muilezel combineert eigenschappen van paard en ezel. Hoe kan dat als slechts één geslacht bepalend is? En hoe kun je onvruchtbaarheid verklaren als er eindeloos veel embryo's aanwezig zijn? 

Nicolaas Hartsoeker (1695)

Miljoenen mini-mensjes

Een groot bezwaar van het spermisme: als mannelijk sperma miljoenen spermatozoa bevat (zoals van Leeuwenhoek zag in zijn microscoop) en er maar één kind ontstaat, dan gaan er tegelijkertijd miljoenen miniatuurmensen verloren bij iedere keer dat man en vrouw seks hebben! Dan is er geen verschil met zondige onanie! Dit werd een theologisch probleem [4]. Een vrouw kan per definitie nooit miljoenen kinderen krijgen. Bij iedere keer seks zou één spermatozoum (= 1 mini-mens) toch voldoende moeten zijn? Dat moet Antoni van Leeuwenhoek zich afgevraagd kunnen hebben. Want, als iedere spermacel een mini-mens bevat, dan vallen er miljoenen doden bij seks ...

Preformatie Downs

Als ieder mens vanaf den beginne voorgevormd is, dan geldt dat ook voor Down kinderen, Siamese tweelingen, mensen met een hazenlip en open rug.

Preformatie sluit evolutie uit

Als er iets evolutie uitsluit dan is het wel Preformatie. Er kan nl. niets veranderen. Ieder mens, iedere plant en ieder dier zijn vanaf den beginne geschapen en onveranderbaar. Maar dat is een heel ander verhaal.

Tot slot

Wat moeten we leren van deze hele ovisten-spermisten periode in de geschiedenis van de biologie? Een dieptepunt in de toenmalige wetenschap? Bedenk: men had géén celtheorie, géén erfelijkheidswetten van Mendel, géén chromosomen, géén X- en Y-chromosoom, géén Watson en Crick DNA, géén meiose en mitose. Je kunt dan niet bedenken dat man en vrouw evenveel bijdragen aan het embryo. Ze hadden domweg niet de concepten. Maar ze hadden op de klompen kunnen aanvoelen dat er iets niet klopt. Bovenstaande logische bezwaren zijn niet afhankelijk van 'onze' huidige kennis. We kunnen daarvan leren dat we altijd de dominante wetenschappelijke theorie moeten doordenken op logische implicaties ongeacht of er een alternatief is [5]. Inventariseer anomalieën, schrijf ze op! Zou dit verhaal zich lenen voor een beschrijving met de paradigma theorie van Thomas Kuhn?

Ten tweede: de geschiedenis van Preformationisme leert ons bij uitstek de vooruitgang van de wetenschap. Het is nu uiterst moeilijk om je te verplaatsen in de gedachtegang van wetenschappers in de 17e eeuw ten aanzien van seks en voortplanting, omdat 'we' sindsdien zoveel bijgeleerd hebben. Nog verder terug in de tijd: in Bijbelse tijden wist men dat seks nodig was om zwanger te worden, en kende men het begrip vreemdgaan en onanie. Maar verder had men geen flauwe notie hoe seks en voortplanting werkte.

Ten derde: net als democratie en vrede is wetenschappelijke kennis een hard bevochten verworvenheid waar we zuinig op moeten zijn.

Noten

1. Linker en rechter helft klinkt absurd, maar is het echt onmogelijk? Denk even aan het moderne idee dat man en vrouw werkelijk voor de helft genetisch bijdragen aan het kind. En dat de erfelijke informatie van het kind dus werkelijk voor 50%  van vader en 50% van de moeder afkomstig is. Dat is best bijzonder. Maar dat krijg je alleen voor elkaar als je het over genetische aanleg hebt, dat kan niet als je denkt in termen van lichaamsdelen! 
2. Verschil levende en dode dingen: het leven wordt steeds opnieuw 'geschapen' (omdat het leven ook steeds dood gaat) in tegenstelling tot de dode natuur.
3. Benedengrens: Men had toen geen benul van de afmetingen van cellen en atomen. Die stellen de ondergrens van afmetingen van levende wezens.
4. Theologisch probleem: "Why would so many little animals be wasted with each ejaculation of semen? Pierre Lyonet said the wastage proved that sperm could not be the seeds of life." wikipedia artikel Preformationism
5. Alternatief: dat heb ik altijd geprobeerd wat betreft Darwinisme en evolutietheorie. (zie mijn WDW website )
6. Behalve in vitro fertilisatie van eigen sperma en eicel, en spermadonoren heb je ook embryo donatie. Dat laatste kan met overcomplete ingevroren IVF embryo's, die ingeplant worden in de vrouw. Ze wordt dan zwanger van een kind dat genetisch niet van haar en niet van haar man is. Toch zal het enigszins aanvoelen als hun eigen kind vanwege de zwangerschap en het zogen. Hoop ik. Ik vraag me af waarom het kind niet wordt afgestoten! (nrc 21 dec 17)

Een onverwacht fascinerende en leerzame wetenschappelijke geschiedenis van sex en voortplanting. The Seeds of Life van Edward Dolnick

Volken van alle tijden en culturen kennen het verband tussen sex en zwangerschap. Een uitzondering is het volk Trobianders, een volk dat op de Kiriwina eilanden ten Oosten van Nieuw Guinea woont. Ze geloven dat een vrouw zwanger wordt door de geest van een voorouder en hebben -gezien vanuit hun visie- een kloppende verklaringen voor sex en de rol van de man. 

Een andere uitzondering zou je het christelijke geloof kunnen noemen: "Behold, a virgin shall conceive and bear a Son" [Bijbel]. De overbekende tekst over de 'maagd' Maria die een zoon baarde. Dit is om biologisch redenen onmogelijk omdat een maagd niet zwanger kan worden en al helemaal niet van een zoon. Omdat Maria 'bevrucht' is door de 'Heilige Geest' is dit wonderlijk verhaal vergelijkbaar met dat van de Trobianders. Hopelijk zagen toenmalige gelovigen en zien hedendaagse christenen deze gebeurtenis als een 'eenmalige uitzondering' [1].

Onan and Tamar painting by Alexandre Cabanel (1892)

De ervaringsregel was: geen zwangerschap zonder seks. Dat bewijst bijvoorbeeld het verhaal van Onan in Genesis. Over Onan werd geschreven dat hij coitus interruptus of masturbatie ('onanie'!) [2] toepaste met de bedoeling zwangerschap te voorkomen. Dus, het moest toen algemeen bekend zijn dat vaginale seks nodig is om zwangerschap te veroorzaken, anders zou de Onan-methode onbegrijpelijk zijn geweest. Het positieve verband tussen sex en zwangerschap blijkt uit het verhaal van koning David en Betseba. Men begreep toen dat een zwangere vrouw binnen 9 maanden daarvoor tenminste één keer sex gehad moet hebben met een man, en als haar man een jaar of meer van huis was, moet ze dus vreemd gegaan zijn.

Waarom deze verhalen? De aanleiding is het voortreffelijke boek van Edward Dolnick (2017) The Seeds of Life: From Aristotle to da Vinci, from Sharks' Teeth to Frogs' Pants, the Long and Strange Quest to Discover Where Babies Come From.

Edward Dolnick (2017) The Seeds of Life
website van de auteur

Het boek staat boordevol verrassende inzichten over hoe men in de loop der eeuwen heeft 'geworsteld' met verklaringen over voortplanting. Er is zoveel over te vertellen dat ik het niet in één blog gestopt krijg. Er komt dus nog een tweede deel. 

Enige lessen die we kunnen leren uit het boek: de grootste wetenschappers zoals Hippocrates, Aristoteles, Leonardo da Vinci konden het raadsel niet oplossen. Da Vinci is bekend om zijn zeer gedetailleerde anatomische tekeningen van bijv. een vrouwenlichaam, maar niet algemeen bekend is dat het ovarium ontbrak (!) en hij tekende hij een niet bestaande verbinding (!) tussen de baarmoeder en de tepels. Ook achteraf lijkt mij dat onvergefelijk. Hij werd op dit punt beïnvloed door het medisch dogma van zijn tijd en tekende het zonder het gezien te hebben. Ondanks zijn genialiteit had hij ook niet door dat het hart een pomp was.

De beroemde anatoom Andreas Vesalius kon het onderzoek naar voortplanting ook niet verder brengen. William Harvey (ontdekker van de bloedsomloop) volgde Aristoteles (!) die meende dat mannelijke zaad equivalent was met vrouwelijk menstruatiebloed. Maar waar menstruatiebloed goed voor was, was onduidelijk. Allemaal fascinerende redeneringen! Harvey deed veel anatomisch onderzoek, en is de auteur van de beroemde stelling Ex ovo ominia (All life comes from an egg), maar hij had nog nooit een eicel gezien (dat is ook lastig!), en miskende de rol van ovariums en geloofde dat eicellen in de uterus ontstonden. Je verwacht het gewoon niet van zijn groot wetenschapper.

Harvey faalde op het eind, hij gaf het eerlijk toe, hoewel hij enige vooruitgang had geboekt. De Nederlandse anatoom Reinier de Graaf beschreef de vrouwelijke follikels als het orgaan dat eicellen produceerde. Maar een eicel is nauwelijks met het blote oog te zien, hij postuleerde dat daar eicellen in moesten zitten. Hij was de eerste die dat claimde. Hij moest vele vooroordelen overwinnen. Maar de exacte rol van mannelijk zaad bleef onduidelijk. Hij kon geen zaad terugvinden in het lichaam van pas bevruchte dieren. Wat gebeurde er met het zaad? Waar bleef het? [4]

Les 1 is dus: vooruitgang in kennis is keihard werken en vele mislukkingen en doodlopende straten incasseren! [5].
Waarom konden topwetenschappers in de 17e eeuw het raadsel van de voortplanting niet oplossen? Mannelijke voortplantingsorganen zijn makkelijk zichtbaar aan de buitenkant van het lichaam, penis en zaadballen hangen buiten het lichaam, vrouwelijk reproductieve organen ovarium en baarmoeder zijn verstopt in het lichaam, onzichtbaar. En als je moeilijk aan lijken kan komen vanwege het verbod menselijke lijken open te snijden, schiet het ook niet echt op. In in die tijd waren er nog geen microscopen. Dus eicellen en sperma waren niet te zien. Vandaar onbewijsbare theorieën en mythes.

Les 2:
Wat me opvalt is hoe veel tijd geleerden inruimden voor kritiek, zeg maar uitschelden, van concurrenten en hun opvattingen. In plaats van helder feiten vast te stellen en onzekerheden, en een programma opstellen wat er nog onderzocht moest worden. Dit geldt ook voor Leeuwenhoek.

Les 3:
Antonie van Leeuwenhoek (wiki pagina bevat geen afbeelding van sperma!) zag als eerste bewegende, levende spermatozoa in zijn microscoop, MAAR: interpreteerde ze als microscopisch kleine diertjes. Hij had die hij ook in allerlei lichaamsvloeistoffen gezien. En dat ze géén rol speelden in de voortplanting! Op de een of andere manier doet de 'zaadvloeistof' al het werk. Later gaf hij ze een beslissende rol in de voortplanting. Toen 'zag' hij zelfs hoofdjes, etc. in de spermatozoa (dus kleine mensjes!). En hij ging nog verder: een mens ontstaat uitsluitend uit spermatozoa. Een eicel heeft er niets mee te maken! [4]

Salpingoeca rosetta (simpelste eukaryoot)

Dat van Leeuwenhoek spermatozoa voor diertjes aanzag is niet zo verwonderlijk als je bovenstaande foto van een simpele eukaryoot ziet. Lijkt sprekend op spermatozoa! Het woord spermato-zoa betekent letterlijk sperma diertjes!

Noten

1. Maar christenen zijn ook goed in inconsistent denken: een uitzondering maken op een fundamentele biologische wetmatigheid? Dan snap je uiteindelijk toch niet hoe biologie werkt.
2. Natuurlijk niet meer te achterhalen wat hij het precies deed!
3. Edward Dolnick (2017) The Seeds of Life: From Aristotle to da Vinci, from Sharks' Teeth to Frogs' Pants, the Long and Strange Quest to Discover Where Babies Come From. Basic Books. (ebook); website van de auteur
4. Het woord zaad (Engels semen) is misleidend. Want het is niet vergelijkbaar met zaad van een plant of boom die je in de grond stopt en er komt een nieuwe plant of boom uit. Dat 'zaad' is een embryo. Die vergelijking met mannelijke zaad gaat mank omdat de vrouw geen akker is, ze voedt het embryo weliswaar, dat is de enige overeenkomst. Zoals we nu weten draagt ze genetisch 50% bij aan het kind. Ook is het gebruik van het woord 'sperma' (Engels: sperm) vóór de ontdekking van van Leeuwenhoek onjuist omdat dat woord een spermacel impliceert en dat er cellen in de zaadvloeistof zaten kon men toen niet weten!
5. Daarom is het nonsense om dingen te beweren als "Ben Hobrink betoogt dat de Bijbel z’n tijd 3500 jaar vooruit was." (blog René Franzen) . Tevens weerlegt de vooruitgang van de wetenschap bekende uitspraken als: "Er is niets nieuws onder de zon." (Prediker) die te pas en te onpas en onnadenkend door gelovigen geciteerd wordt. [toegevoegd 15 dec 17]

Robbert Dijkgraaf: alles wat je wilde weten over symmetrie binnen 50 minuten. DWDD University.

Robbert dijkgraaf: normaal (midden),
zijn Rechter kant dubbel (Links), zijn L-kant dubbel (R)
vooral de asymmetrische mond veroorzaakte verschil!

 

Vrijdagavond 24 november 2017 direct na het 8 uur journaal gaf Robbert Dijkgraaf al weer zijn 7e DWDD University college, dit keer over symmetrie. In een hoog tempo kwam werkelijk (bijna) alles voorbij: symmetrisch tuin, binnenhuis, en steden ontwerpen, Kepler-sneeuwvlok, zeester, radiolaria, griepvirus, appel, kaki, bijenraat, kippengaas, piramides, Griekse veelhoeken, voetbal, buckyball, Laatste Avondmaal, gulden snede, zonnebloem, Nautilus schelp, rubik cube, behangpatronen, muziek, Chladni-patronen, gezichtspiegelingen (zie foto), "Links-Rechts is een afspraak, in tegenstelling onder-boven" [1], Rorschach test, kurketrekker, asymmetrische ligging inwendige organen zoals hart, lever en milt; DNA, suikers, eiwitten, aminozuren, zoetstof, softenon, zwakke kernkrachten, elementaire deeltjes van Emmy Noether.

De uitzending was live en alles verliep vlekkeloos, zonder versprekingen of mislukte experimenten en alles in een hoog tempo. De toeschouwers kregen niet de kans om zich te vervelen. Zo'n perfecte voorstelling moet een enorme voorbereiding gekost hebben van een heel team van adviseurs en technici. Soms lag het tempo zo hoog dat cameramensen er niet in slaagden een experiment goed in beeld te krijgen. Ik had graag links of verwijzingen naar literatuur of internet gehad over de onderwerpen. Dat gaat helaas niet in zo'n uitzending.

Links-draaiend DNA dat U in de spiegel ziet,
komt in geen enkel levend wezen op aarde voor

 

Behalve mijn behoefte naar meer details en wetenschappelijke achtergronden, kon ik hem op één onjuistheid / onvolledigheid betrappen: "Links-draaiend (left-handed) DNA zit in geen enkel levend wezen op aarde". Dijkgraaf acht het onwaarschijnlijk dat er ergens in het heelal een planeet bestaat waar het DNA naar links draait. Maar: volgens wikipedia: "At least three DNA conformations are believed to be found in nature, A-DNA, B-DNA, and Z-DNA." Rechtsdraaiend B-DNA is het meest voorkomend standaard Watson-Crick model van DNA. Z-DNA is left-handed DNA. Dit left-handed DNA is aangetoond in het menselijk chromosoom 22. Daarnaast komen er vele alternatieve synthetische DNA vormen voor. Maar goed, bij benadering had Dijkgraaf gelijk.

Wat ik verder nog moet navragen / uitzoeken: het toxische effect van softenon  zou veroorzaakt zijn door een mengsel van L- en R-draaiende moleculen. Volgens Dijkgraaf zouden alle farmaceutisch werkzame stoffen één kant uitdraaien. Maar volgens wikipedia (softenon): " in het lichaam gaat de ene enantiomeer heel snel over in de andere en ontstaat het mengsel van de S- en de R-vorm.". Maar als dat geldt voor softenon, zou het dan niet gelden voor alle geneesmiddelen?

Tenslotte, nog een leuk effect van symmetrie wat Dijkgraaf noemde en wat mooi aansluit bij mijn vorig blog over het meten van bewustzijnsgraden: perfecte symmetrie geeft informatie redundantie. Als bijvoorbeeld een bloem volledig symmetrisch is, heb je in principe veel minder informatie nodig om de bloem te specificeren dan wanneer het een onregelmatige bloemvorm zou zijn. etc. Dat moet ik verder uitdiepen. 
Is de genetische instructie van je Linker en Rechter hand (voet) hetzelfde? Maar ze zijn niet hetzelfde! Of toch wel? Ze zijn elkaars spiegelbeeld. Het is maar net hoe je ze op elkaar legt. Hoe doet het embryo dat? Eén ding is zeker: de hand zelf is niet symmetrisch. Idem: de ogen.

meisje met identieke ogen.
Deze foto is niet van Dijkgraaf, ik heb het rechter oog
(op de foto!) vervangen door kopie van het linker oog.

Het embryo hoeft niet te 'weten' wat links en rechts is, maar moet wel weten dat het spiegelbeeldige handen, voeten en ogen moet maken. Het is mogelijk dat de genetische instructies voor linker en rechter hand en oog hetzelfde zijn, maar dat de context, de omliggende cellen, bepalen of het een linker of rechter exemplaar wordt. Op die manier verklaar je waarom de oogkleur van beide ogen bijna altijd hetzelfde is en waarom handen in alle andere opzichten zo veel op elkaar lijken.

Noten

1. Robbert Dijkgraaf: "Stel je moet iemand aan de telefoon uitleggen wat Links en Rechts is als je niet ergens aan kunt refereren. Hoe doe je dat?" Dat kan niet. Gaaf voorbeeld! Rechts is de hand waarmee je schrijft werkt niet als je niet weet met welke hand die persoon schrijft. Misschien de plaats van je hart? Maar er zijn zeldzame gevallen waar het hart rechts zit. Wat dacht U hiervan:
2. Postscript 29 Nov 2021.  Kijk in de richting van de zon. De richting die de zon beweegt noemen we rechts. Is daar iets mis mee?
   

Evolutionair psycholoog Mark van Vugt: Met wapens werd de democratie gevestigd.

Mark van Vugt

Een kort blogje over een column getiteld 'Met wapens werd de democratie gevestigd' [1] van evolutionair psycholoog Mark van Vugt (VU).

"De VS is wereld recordhouder met een gemiddelde van 100 vuurwapens per 100 inwoners. Ter vergelijking bezitten ongeveer 4 op de 100 Nederlanders een vuurwapen. De kans om het slachtoffer te worden van vuurwapengeweld ligt in de VS ongeveer 20 keer zo hoog als in Europa."

Tot zover niets nieuws. Nu begint het interessant te worden: "Zo is ook het wapenbezit voor veel Amerikanen een heilige waarde waar geen rationele argumenten tegen opgewassen zijn.".

Nu wordt evolutie geïntroduceerd in het verhaal:

"Misschien hebben ze [mijn collega's in Oxford] wel gelijk. Evolutionaire wetenschappers betoogden onlangs in het tijdschrift Current Anthropology dat er een historische relatie tussen wapens en democratie. Dat zit zo. De meeste apensoorten leven in dominantie-hierarchieën, waar de fysiek sterkte de baas is over de rest. De mens is een uitzondering, want wij kiezen onze leiders. Vanwaar dit verschil?
De theorie is dat de mens om te overleven op de savanne moest gaan jagen op voedsel. Daarvoor waren wapens nodig zoals speren en steenslingers. Toen bedacht de oermens dat deze wapens niet alleen op dieren, maar ook op elkaar  gebruikt konden worden. Het werd riskant om dominant te zijn, omdat de bewapende groep zich tegen je kon keren. Als je de baas wilde spelen, dan moest je de groep zien te overtuigen met woorden en daden. Zo veranderde dominantie in leiderschp en despotisme in democratie. Democratie werd niet geboren in Athene of Rome, maar op de Afrikaanse savanne en werd mogelijk gemaakt door wapens."

Sommigen zullen onmiddellijk tegensputteren bij het onfalsifieerbare savanne verhaal. Ik hoop dat er goede data zijn om dit savanne verhaal te ondersteunen! Wapens kun je nog aantreffen in opgravingen, maar hoe stelt een evolutionair psycholoog democratie op de savanne vast? Afgezien daarvan vraag ik me af hoe dat enorme 20-voudige (!) verschil om slachtoffer te worden van vuurwapengeweld tussen Amerika en Europa verklaard kan worden door het savanne verhaal. De VS en Europa hebben beide een democratie, beiden hebben de beschikking over wapens, en beide stammen af van die savanne bewoners. Waarom heeft VS dan vele malen meer wapens dan Europa? Amerikanen stammen grotendeels af van Europese migranten. Hoe gaat de evolutionaire psychologie dat verschil verklaren? Als dat verschil zit in de geschiedenis van de afgelopen eeuwen, hoe relevant is dat savanne verhaal?

En als het riskant is voor een leider om dominant te zijn vanwege wapens, waarom bestaan er dan succesvolle dictators? Dictators gebruiken toch juist wapens om hun positie veilig te stellen? Het is maar net wie de wapens ter hand neemt.

Een verontrustend aspect van het verhaal van Mark van Vugt is dat het verhaal het recht op wapens lijkt te legitimeren. Het is wetenschappelijk vastgesteld dat met wapens de democratie gevestigd werd, dus wapens zijn en blijven nodig de democratie te handhaven. Zo lijkt het. Maar, als wapens niet meer nodig zijn nadat democratie gevestigd is, waarom heeft Amerika ze nog steeds?  

Hoe dan ook, wapenfabrikanten zullen erg blij zijn met dit verhaal. Als voor Amerikanen wapenbezit ook nog een heilige waarde is, dan kunnen weldenkende mensen de hoop opgeven dat dat het aantal van meer dan 8000 doden per jaar door wapens ooit zal verminderen. Is dat de prijs die Amerikanen moeten betalen voor democratie? Een zeer pessimistische kijk op de toekomst die kennelijk gelegitimeerd wordt door de evolutionaire psychologie.

Ik vrees dat de toch al niet zo goede reputatie van evolutionaire psychologie al weer een deuk heeft gekregen door deze column.

Postscript woensdag 22 november 2017

Mark van Vugt geeft blijk van grote naïviteit met zijn "Met wapens werd de democratie gevestigd". De NRA (National Rifle Association) in Amerika heeft de absolute macht in politiek, publieke meningsvorming en wetgeving. Ze is in staat om iedere wetgeving die de dodelijke impact van wapens in handen van burgers moet inperken te frustreren. Zelfs wetenschappelijk onderzoek (!) door overheids instanties (!) naar preventie van dodelijke ongelukken, en zelfs het bijhouden van statistieken van dodelijke ongelukken door wapens wordt door de wapen lobby (NRA) gefrustreerd. (zie: The power of the NRA — in two charts, The Washington Post). Geen enkele Amerikaanse president of politicus kan de NRA negeren. Over democratie gesproken! 
In Nederland bestaat zoiets niet, maar het is enigszins vergelijkbaar als bijvoorbeeld de ANWB succesvol zou frustreren dat er statistieken worden bijgehouden van dodelijke verkeersongelukken, of het verhinderen dat er in grote steden milieuzones worden ingesteld of dat er ook maar iets ten nadele van de heilige koe (de auto) werd ondernemen. Dat Mark van Vugt uitgerekend Amerika ten tonele voert en zelfs lijkt te verdedigen is wel zijn grootste blunder.

Noten

1. Mark van Vugt: 'Met wapens werd de democratie gevestigd', Trouw za 18 nov 17 
2. het woord 'heilig' doet me aan religie denken. Amerika kun je nog gerust een christelijk land noemen.

Een nieuwe betrouwbare maatstaf voor de mate van bewustzijn bij mensen? 0,31 is de drempel voor bewustzijn?

Scientific American (Nov 2017)
How to Make a Consciousness Meter

In de Scientific American (Nov 2017) verscheen een lezenswaardig artikel How to Make a Consciousness Meter. Christof Koch beschrijft een verbeterde methode om de mate van bewustzijn vast te stellen. 

De motivatie om dit te doen is om vast te stellen of patiënten die niet of nauwelijks meer reageren op hun omgeving of er nog enige mate van bewustzijn in de hersenen aanwezig is. Denk aan patiënten met een locked-in syndroom of comapatiënten. De onderzoekers meten de reactie van het brein op een magnetische puls van buiten af toegediend op de hersenen (dus niet de spontaan aanwezige activiteit). De totale reactie van het brein wordt geregistreerd. De complexe reacties worden 'samengevat' door middel van het ZIP algoritme (Lempel-Ziv compression) [6], dat is compressietechniek uit de informatica. De onderzoekers willen hiermee de complexiteit van de reactie van het brein in één getal vastleggen (PCI: Perturbational Complexity Index). Hoe complexer het beeld, hoe groter het databestand. Hoe meer regelmaat en voorspelbaarheid, hoe makkelijker de data gecomprimeerd kunnen worden zonder informatieverlies. De complexiteit wordt uitgedrukt in een getal tussen 0 (laagste) en 1 (hoogste complexiteit). (Je zou het makkelijk kunnen vertalen in percentages van 0 tot 100%).

De test hebben ze op een zeer divers panel van gezonde mensen, slapende mensen (met en zonder REM activiteit), mensen onder algehele verdoving, en mensen met hersenbeschadiging getest. Ze stelden een drempelwaarde van 0,31 vast. Proefpersonen met bewustzijn hadden alle een waarde groter dan 0,31 en patiënten die niet of nauwelijks reageren op externe stimuli zaten onder 0,31.

Alle uitkomsten. Linker helft: 'behavioral responsiveness',
rechts: 'behavioral unresponsiveness'.
horizontale lijn is 0,31. daarboven: bewustzijn, daaronder geen.
paarse punten: Vegetative State patients met bewustzijn (rechtsboven).
uit publicatie [1]

zelfde figuur maar nu heb ik de open dots ingekleurd:
de spreiding gaat ruim over de 0,31 grens heen! (17-11-17)

Christof Koch, die niet bij het onderzoek betrokken was, is enthousiast over de resultaten, maar is verontrust over de 9 vegetative state patiënten (paarse stippen op grafiek) omdat zij volgens de test bewustzijn hebben. En dat vind hij verontrustend omdat ze totaal niet kunnen communiceren. Dat zijn 9 van de in totaal 43 patiënten in een vegetatieve staat (VS), die dus niet reageren op de omgeving, maar toch een test resultaat hadden groter dan 0,31. Dat is vergelijkbaar met proefpersonen bij bewustzijn. Dat is een opmerkelijke uitkomst. De onderzoekers zelf noemen dat geen false positives, maar juist een voordeel, een winstpunt van hun methode.

Ik heb mijn twijfels bij het gebruikte algoritme. Als ik zie dat hun bewustzijnsindex is gebaseerd op een 40 jaar oud compressie algoritme [6] om beelden te comprimeren, dan begin ik me ongerust te maken. Het kan dan wel zo zijn dat de auteurs tevreden zijn over de goede correlatie van het ZIP getal met de mate van bewustzijn in diverse groepen van patiënten [5], maar de ZIP techniek lijkt mij niet geschikt om betekenisvolle complexiteit te meten. De zip techniek wordt nog steeds gebruikt in o.a. het GIF bestandsformaat (plaatjes). Het doel van de techniek is om plaatjes zoveel mogelijk te comprimeren zonder informatieverlies (data compression). En niets meer dan dat. Voor de huidige toepassing echter is het een nadeel van de zip techniek dat behalve complexe data ook random data slecht te comprimeren zijn [3]. Dus een hoge score geven. Gooi een dobbelsteen een groot aantal malen en noteer de uitkomsten. Deze reeks van random getallen is niet (of nauwelijks) korter samen te vatten, dan een letterlijke opsomming van de reeks zelf. Kleiner kan niet, want dan verlies je informatie. En betekenisvolle complexiteit is iets anders dan comprimeerbaarheid (compressibility) [2]. De onderzoekers kunnen geen onderscheid maken tussen random data en betekenisvolle complexiteit [6].

Dat impliceert dat de onderzoekers in principe random data voor (betekenisvolle) complexiteit aangezien kunnen hebben. En dat wil je niet. Maar vervolgens hebben ze die score geïnterpreteerd als maatstaf voor (de mogelijkheid van) bewustzijn. De onderzoekers hanteren de ZIP techniek als een black box. Ze menen dat de techniek goed kan onderscheiden tussen patiënten met en zonder bewustzijn. En dat ze daarmee de techniek hebben gevalideerd.

Maar wat ik mis is bijvoorbeeld een validatie van de ZIP techniek met test data sets waar de mate van randomness variabel is. Zodat je kan interpreteren wat 0,31 betekent en wat het maximum score van 0,70 betekent. Ze hebben zeker geen pure randomness gescoord want dan zou het getal dichter bij de 1 (100%) moeten uitkomen.De grenswaarde van 0,31 volgt -voor zover ik weet- niet uit een theorie.

Als ik dan zie dat er 9 patiënten in een vegetatieve staat (VS) waren die volgens de meting bewustzijn zouden moeten hebben, dan vraag ik mij af: hebben die patiënten echt bewustzijn of vertonen hun hersenen random activiteit? Of lijkt hun hersenactiviteit op bewustzijn bij gezonde proefpersonen, maar hebben ze geen bewustzijn? Zitten die VS patiënten in een soort droomtoestand? Noem je dat bewustzijn? Kunnen hersenen random activiteit vertonen? [4]. De auteurs van het onderzoek zijn zich kennelijk niet bewust van dit probleem of vinden het helemaal geen probleem.

Zouden de onderzoekers niet een maatstaf moeten opstellen die juist wel op neurologische kennis gebaseerd is in plaats van op een black box methode uit de informatica? Of zouden ze als alternatief voor het Lempel-Ziv algoritme, neural networks kunnen loslaten op de hersenscans? [7].

Bert Keizer:
Waar blijft de ziel?

Tenslotte het filosofische aspect: hoe ontstaat uit al die zenuwactiviteit bewustzijn? Maar daar heeft Bert Keizer al een aardig en leesbaar boekje over geschreven: Waar blijft de ziel? (2012). Keizer zou korte metten maken met dit onderzoek. Bewustzijn in een getal uitdrukken? Flauwekul!

Postscript

18 nov 17
Vandaag vond ik dit artikel Anna Tuenter: Bewustzijn meten door het brein te verstoren, Kennislink, 16 augustus 2013. Dit gratis artikel gaat over de Massimini et al (2013) publicatie in Science waarin ze de PCI voor het eerst beschrijven. Zeer nuttig artikel. Tuenter zegt niets over de datacompressie techniek.

Noten

1. Silvia Casarotto et al (2016) Stratification of unresponsive patients by an independently validated index of brain complexity, ANN NEUROL 2016;80:718–729. Het artikel is gratis te downloaden van ResearchGate (pdf)
2. Gert Korthof (2000, 2011) Information Content, Compressibility and Meaning , website Was Darwin Wrong?
3. Zie bijvoorbeeld wikipedia artikel randomness: "random strings are those that cannot be compressed."
4. Ik zelf heb wel eens willekeurige associaties met gebeurtenissen uit het verleden waarbij het verband met waar ik op dat moment mee bezig was mij totaal ontgaat.
5. Christof Koch: "The team verified its basic soundness by correctly discriminating between when six healthy volunteers were conscious but quietly resting with eyes closed and when they were deeply asleep and therefore unconscious." 
6. De auteurs verwijzen in hun 2013 Science artikel naar: A. Lempel J. Ziv 'On the complexity of finite sequences'. IEEE Trans. Inform. Theory 22, 75–81 (1976). Nota bene, de eerste zin is: "A new approach to the problem of evaluating the complexity ("randomness") of finite sequences is presented." Hier wordt 'complexity' gelijkgesteld met 'randomness'. Dat ziet men elders ook. (toegevoegd: 18 nov 17)
7. Neural networks zijn zelflerende computerprogramma's die getraind worden met voorbeelden totdat ze zelfstandig nieuwe input data kunnen classificeren. Train ze op alle vormen van bewustzijn en laat ze daarna Locked-in en Vegetative State patiënten classificeren. Lijkt me interessant. [toegevoegd: 19 nov 2017]

Goudvink regelmatige gast op de vuurdoorn

Goudvink (man) eet vuurdoornbessen ©G.Korthof
26 oct 2017
(Sony α580 met 55-300 SAM telezoom)

De buurman wil al jaren dat ik de vuurdoorn ter hoogte van de dakrand van het schuurtje afzaag en daarbij maakt hij dan zo'n maaiend gebaar van rechts naar links met een virtuele motorzaag. Niets daarvan. Dan had ik toch nooit van die mooie opnames van de goudvink (Pyrrhula pyrrhula) kunnen maken! 

En het is geweldig om zo'n prachtvogel in je tuin te hebben. En belangrijker: de goudvinken zouden niet van de bessen kunnen eten. En ze komen regelmatig terug in dit seizoen.

Goudvink (man) eet vuurdoornbessen ©G.Korthof
26 oct 2017
Sony α580 met 55-300 SAM telezoom

 

Deze fotoserie is een nogal kostbare serie! Het geheugenkaartje van mijn camera was corrupt geraakt, de camera kon ze nog wel lezen, maar een windows7 en een Ubuntu PC niet meer. Met usb-kabel of SD memorycardreader maakte niet uit. Ook met mass storage (default) of PTP methode maakte geen verschil. Om wanhopig van te worden. Heeft me nogal wat tijd gekost. Helaas gaf de PC-shop verkeerd advies (Recuva  installeren) en hielp niet echt; ik ben er twee keer geweest. De plaatselijke fotozaak hielp wel, in windows10 kon het geheugenkaartje snel hersteld worden. Maar thuis had windows7 er nog steeds moeite mee, dus toen moest ik nog een keer terug om ze op een usb-stick te laten zetten. Het geheugenkaartje is geformatteerd zodat fouten definitief verwijderd zijn. Advies: eventueel de camera zelf het kaartje laten formatteren en dat zo nu en dan doen om fouten te voorkomen. Zo besef je dat een digitale camera zonder de mogelijkheid je foto's op de PC te zetten in feite niets waard is! Ik vraag me af of er digitale camera's zijn met blue-tooth zoals smartphones. Maar in dit geval had het ook niet geholpen vrees ik. De blue-tooth transfer methode had ik al eerder moeten toepassen met de fairphone omdat die ook niet meer herkend werd door de PC.

Het vervolg

 
Het hele verhaal is hiermee nog niet verteld. Het formatteren van het SD geheugenkaartje door de camera hielp totaal niet. Want nieuwe opnames konden nog steeds niet naar de PC getransporteerd worden. Een derde bezoek aan de fotoshop bracht uitkomst. Het zou wel eens aan het usb kabeltje kunnen liggen. Het usb-kabeltje paste weliswaar (zij het nauwelijks merkbaar stroever), maar het bleek toch het verkeerde kabeltje te zijn. Het was waarschijnlijk voor het opladen van een apparaat. Welk weet ik nog niet. Na enig zoekwerk thuis, kwam het juiste kabeltje boven water en kon ik mijn plaatjes weer uploaden naar mijn PC. Ik heb direct een labeltje op dat kabeltje geplakt!

Frans de Waal wil stoppen én doorgaan met vlees eten. En hij heeft voor beide argumenten.

Frans de Waal (2013) Zijn vleeseters agressief?

 

Gisteren vond ik een column van Frans de Waal Zijn vleeseters agressief? in Psychologie Magazine, 1 november 2013. Frans de Waal is de auteur van 'Een tijd voor empathie. Wat de natuur ons leert over een betere samenleving' en "is een van 's werelds bekendste deskundigen op het gebied van apengedrag".

Frans de Waal begint zijn column met een pleidooi voor kweekvlees. Waarom? Is er iets mis met dierenvlees? Frans de Waal: "Vlees maken buiten het centrale zenuwstelsel om. Dat is waar we pijn ervaren, waar we lijden, en hetzelfde geldt voor andere dieren. Iedereen zou blij moeten zijn als we dit konden omzeilen."

Frans de Waal heeft kritiek op vegetariërs en veganisten: "Een Australische dierenarts moest onlangs een katje redden omdat de eigenaars, veganisten, het arme beest geen vlees wilden voeren. Het dier was op sterven na dood. "Je kunt je ideologie niet zomaar aan een kat opleggen," zei de dierenarts."

Maar veganisten maken nog een grote fout. De Amerikaanse psychologe Melanie Joy beweert dat dierenvleeseters agressief zijn. Vervolgens gaat de Waal met wetenschappelijk feiten bewijzen dat vleeseters niet agressief zijn.

Nog een fout. Veganisten vergeten ook dat de mens vroeger (en nog steeds) jager-verzamelaars zijn en dat chimpansees net zo veel vlees eten. Vooral mannen. Volgens Frans de Waal. Om geen misverstanden te laten bestaan besluit hij met:

"Dat is nog het meest ironisch aan de morele verwerping door vegetariërs: de evolutie van het menselijk gevoel voor rechtvaardigheid, wederkerigheid en saamhorigheid is waarschijnlijk gedrenkt in het bloed van onze prooien."

Frans de Waal is bioloog en een van 's werelds
bekendste deskundigen op het gebied van apengedrag.

Wat is er mis met dit 'betoog'? In zijn korte column zit een giga tegenstrijdigheid verstopt: hij wil stoppen én doorgaan met dierenvlees eten. En voor beide goede argumenten geven.

1) hij wil stoppen met het eten van dieren omdat dieren pijn kunnen ervaren
2) hij wil doorgaan met dierenvlees eten omdat het natuurlijk is. Jager-verzamelaars eten immers ook vlees. En omdat vleeseters niet agressief zijn. En speciaal mannen houden erg van vlees.

Maar, waarom wil hij overstappen op kweekvlees, als vlees eten zo natuurlijk is? Jager-verzamelaars doen dieren toch ook pijn? En chimpansees! En leeuwen! Alle roofdieren doen hun prooien pijn! Dat is de natuur. Nature red in tooth and claws. Kennelijk moeten we stoppen uit morele overwegingen. Maar dan is dat hele verhaal over jager-verzamelaars toch irrelevant? Hij moet dan zeggen: ik eet kweekvlees op basis van het morele principe dat je dieren geen pijn mag doen. Punt.

Vegetariërs en veganisten hebben al eeuwen geleden ontdekt dat dieren pijn kunnen lijden. En Frans de Waal valt juist die mensen aan! En hoe:

De Australische kat: Frans de waal geeft géén bron voor de anekdote van die bijna-dood Australische kat die geen vlees mocht eten van haar veganistische eigenaren. Daarom kunnen we niets controleren. Slordig. Maar is deze anekdote relevant? Een kat is een obligaat carnivoor. Een mens is een omnivoor. De mens heeft een keuze. Gaat Frans de Waal dood zonder dierenvlees? Die kat heeft een relevantie van nul.

Melanie Joy: The Secret Reason We Eat Meat

Melanie Joy:  volgens Frans de Waal zou Melanie Joy gezegd hebben dat vleeseters agressief zijn. (Ik heb haar gevraagd of het waar is [1],[3],[4]). 
Stel dat vleeseters vriendelijke, vredelievende mensen zijn, wat volgt daaruit? Ik ben niet agressief, dus ik mag vlees eten. Is dit relevant om te bepalen of dieren pijn kunnen lijden? Nee! Is dat relevant om te bepalen of het moreel acceptabel is om dieren pijn te laten lijden? [2]. Nee!
Frans de Waal heeft volkomen gelijk: dierenvleeseters zijn niet agressief. Natuurlijk ben je niet agressief als je in de supermarkt een voorverpakt stukje vlees koopt. Je herkent er niet eens een dier in. Ik zie geen kop met ogen. Natuurlijk ben je niet agressief als je aan het BBQ-en bent. Dierenvleeseters hebben het Nature red in tooth and claws werk uitbesteed aan slagers en abattoirs. Ze hebben nog nooit van hun leven een dier geslacht. Misschien is zelfs het abattoirpersoneel niet agressief. Maar daar volgt niet uit dat het moreel acceptabel is.
 
Maar waarom is dat punt Zijn vleeseters agressief? zo belangrijk voor de Waal? Hij maakt er zelfs de titel van zijn stukje van. Wie wil er nu graag voor agressief uitgemaakt worden? En hij wil doorgaan met dierenvlees eten. Want: er is helemaal nog geen kweekvlees te koop. De Waal zoekt nóg een rechtvaardiging om door te gaan met dierenvleeseten. Tegen beter weten in. Tegen zijn geweten in.

Dus Frans: waarom blijf je vlees eten als je weet dat dieren pijn kunnen lijden? en als je vindt dat het moreel verwerpelijk is om dieren onnodig pijn te laten lijden?

Frans de Waal is de auteur van: 'Een tijd voor empathie. Wat de natuur ons leert over een betere samenleving'.

KennisLink 20 okt 2017: Plantaardige burger heeft toch vleessmaak is één van de vele oplossingen voor mannen die menen vlees te moeten eten. Ook geschikt voor mannen als Frans de Waal, want het is inmiddels al te koop bij de eerste restaurants in de Verenigde Staten.

Noten

1. Melanie Joy is de auteur van Why We Love Dogs, Eat Pigs, and Wear Cows: An Introduction to Carnism. Haar antwoord zal ik invoegen. In haar video The Secret Reason We Eat Meat zegt Melanie Joy: "the goal of the vegan movement is a world based on compassion rather than cruelty, empathy rather than apathy,". 
2. Is dat relevant om te bepalen of het moreel acceptabel is om dieren pijn te laten lijden? deze vraag toegevoegd 27 okt 17.
3. Ik kreeg antwoord via de contactpersoon Brett Thompson van Carnism.org: "Dr. Melanie Joy has never made the claim that meat eaters are aggressive. In fact, in her work she regularly states precisely the opposite." (26 Oct 2017). Ik ben haar nieuwe boek (ebook) aan het lezen en zag dat er 37x het woord 'empathy' in voorkwam. Ik kom er nog op terug.
4. Mogelijk verwart de Waal de carnistische ideologie en het carnistisch systeem met een carnistisch persoon. Melanie Joy zegt dat carnisme wreed is (carnism is atrocity). Dat is niet hetzelfde dat personen wreed zijn. [toegevoegd 31 Okt 2017]

Vorige blogs

• Killing Animals in the Age of Empathy. Frans de Waal, a leading primatologist explains why he eats animals 
• Zijn wij slim genoeg om te begrijpen waarom Frans de Waal nog steeds vlees eet?

Zonsverduistering van 17 oktober 2017

'Zonsverduistering' 17-10-17 13:15:48
Sony α580 met DT 4.5-5.6/55-300 SAM
Let op: vliegtuig! ©Gert Korthof

Het is geen normale zonsverduistering maar een zonsverduistering die volgens het KNMI wordt veroorzaakt door rook van de bosbranden in Portugal en Spanje en door Sahara stof. En deze zonsverduistering duurde de hele dag. Een unieke gebeurtenis die zelfs de weerman Peter Kuipers Munnekein in zijn hele carriëre nog nooit had meegemaakt. En ik ook niet.

Ik heb wel een hele dag moeten wachten voordat er een Boeing-747 voor de zon langs vloog.

Killing Animals in the Age of Empathy. Frans de Waal, a leading primatologist explains why he eats animals

Frans de Waal explains why he eats meat to Janine Abbring
on Dutch television, August 20th 2017

On 20th August 2017 primatologist and author of many popular books on animal behavior Frans de Waal admitted in a 3 hour interview in the Dutch television program Zomergasten that he did eat meat. He admitted it after being confronted with this fact by the interviewer Janine Abbring. He defended it with the argument that eating meat is part of what he called 'the natural life cycle'. At the same time he condemned the meat industry for not being animal friendly [5]. 

He said that we should reduce meat consumption with perhaps 50%, or produce artificial meat from plants, and that we should treat the animals we do eat better. Further he said that one third or a quarter of the public is ready for paying attention to how animals are treated before they are eaten. The meat industry is very recalcitrant and is paying attention to profits only, he added. If you would visit places where meat is produced as often as you visit a zoo, you would be worried. However, those places are no-go areas. We must break that open. We must make people more aware of how chickens are treated before they end up on our plate, he said.

Janine Abbring interviews Frans de Waal (youtube).
28 sec video fragment with English subtitles (my translation).

Janine Abbring: But you do eat meat, isn't it?
Frans de Waal:  Yes, but that is a completely different problem.
Janine Abbring: ???
Frans de Waal:  In that respect I am too much a biologist ...
Janine Abbring: How can you think these two points have nothing to do with each other?
Frans de Waal:  Everything in nature is subject to the cycle of life: animals eat animals, sometimes plants eat animals, when we are dead, we are eaten by animals, ...

I find his meat eating habit completely unexpected and his subsequent defence very disappointing. First, he keeps eating meat in full knowledge of the deplorable situation of the millions and billions of animals in the meat industry. How can this be? If you know something is bad, a morally acting person stops doing it, or at least does everything in his power to stop doing it. His remarks about people being ready to eat less meat contributes even more to the confusion. He himself is not ready?

Second, he gives a naive and since long discredited defence for his meat eating habit. He calls it 'the natural cycle of life': in nature animals eat animals, we are being consumed by worms after our death, etc. But this clearly is a form of the naturalistic fallacy. Nobody denies the existence of carnivores in nature, but we cannot derive moral values from that fact. The argument is equivalent with: "I eat meat because lions eat meat". He could have easily taken his beloved chimps as a moral example, because they are omnivores just like us and are evolutionary closer to us than lions. Chimps and bonobo's do eat meat occasionally [1],[4]. But formulated as "I eat meat because chimps do" makes the naivety of the whole idea perfectly clear, and so is the whole 'natural cycle of life' idea [2]. It amounts to "nature red in tooth and claw", the very principle he  vigorously opposed in his book The Age of Empathy [6].

There is another problem with his argument. If meat eating is natural, then reducing meat consumption is unnatural. How does he derive reducing meat consumption from 'the natural life cycle'?. 

The most intellectually disturbing fact is that he knows the "is/ought distinction" in his book The Bonobo and the Atheist [3]. He knows that the naturalistic fallacy is a fallacy or at least that it is very problematic. 

The age of empathy?
Nature's Lessons for a kinder society?

Third, on Dutch television he told he eats animals, but in his books De Waal never told his readers he does so. Now, one could argue that it is a personal matter and not our business at all. However, his books are not neutral scientific reports about animal behavior. On the contrary. He explains we live in the age of empathy and teaches us 'Lessons For A Kinder Society'. In The Age of Empathy he writes about himself: "Empathy is my bread and butter", describes himself as an animal lover: "I love and respect animals", and: "In my own research, I avoid causing pain or deprivation". In an interview [5] he tells us: "I myself have never done any invasive studies in chimps". In an essay in Nature he writes: "people systematically underestimate animals" [7]. In 'The Bonobo and the Atheist' he teaches: "Everything science has learned in the past few decades argues against this pessimistic view that morality is a thin veneer over a nasty human nature." [8].

Apart form his personal views, his science was never disinterested academic research to be published in scientific journals only. He broke old scientific taboos by attributing traditionally human qualities to animals, such as "empathy", "sympathy", "altruism", "consolation", "fairness", "conflict resolution", "peacemaking" and by giving names to individual animals; he is against emphasis on the nasty side of nature, selfishness, aggression, conflict, competition. Please note all these topics have to do with the social life and morality. Morality shows up in book titles: Good Natured. The Origins of Right and Wrong' and: Primates and Philosophers: How Morality Evolved. In other words: all his books are in fact about morality. And that is not morality in a purely descriptive way. He wants us to learn from animals. Not just anything, but moral lessons.

So, knowing his personal and scientific background, the kind of books he writes, the message he wants to convey to the world, the way he is portrayed by scientific journals (for example by PNAS), it is deeply disturbing that he admits eating animals. How can he be serious about a kinder society? Doesn't he include the animals he eats in his society? He practices a double standard: Chimp Haven, and Hell for the animals he eats. He knows the meat industry is a hell for animals, he blames the meat industry for not being friendly to animals, but he takes no responsibility for his own actions. Here the 'nasty human nature' comes to the surface. His critique of the meat industry is not serious. What did he learn from his lifelong study of animals? He preaches empathy and sympathy for animals, but he practices killing animals. If anybody in the world is expected to be a vegetarian, it would be Frans de Waal. Just like Jane Goodall he should be on the list of famous vegetarians. TIME magazine honored him with the title "the 100 men and women whose power, talent or moral example is transforming the world". Sadly, he is not a moral example. He could be a very influential moral example when he practices what he preaches: admit that his defense of eating meat was wrong and become a vegetarian. He should  condemn the meat industry in certain terms based on knowledge and facts and take action accordingly. Further, as a scientist he should encourage the study of the natural behavior of the animals we eat, including empathy, just as he studied apes, monkeys and elephants [9],[10]. I am suggesting this title for his next book: "Confessions of a leading primatologist".

His remarks in the New York Times about fish and vegans

(added: 25 Oct 2017)

Frans de Waal: "Of course, vegans don’t want to hear that story!"
NewYorkTimes

Kate Murphy interviewed Frans de Waal in the New York Times (July 30, 2016). De Waal succeeded to insult vegans ("Of course, vegans don’t want to hear that story" ); claims to respect fish but at the same time eats them; and "draws the line at primates". ("So I have gained a lot of respect for fish. Yes, I do eat fish. I draw the line at primates"). How can you eat and respect fish at the same time? Explain that!

Especially his jab at vegans is vicious and nonsensical. He bases his attack on the book The Hidden Life of Trees: What they Feel, How they Communicate' and seems to imply that vegans are hypocrites and should stop eating trees (and maybe all plants?). This 'critique' is nonsensical because plants don't have a central nervous system and can't feel pain like animals. In fact he is the real hypocrite because he eats plants and very likely has wooden furniture in his house, which also contains many wooden doors. Additionally, he eats all those animals that can 'feel and communicate'.
Furthermore, since he 'draws the line at primates', he does not exclude eating dolphins, elephants, dogs, cats, octopuses, crows and Grey parrots, to name a few intelligent animals that certainly can feel pain and communicate. Please, explain that. Apparently, de Waal did not even begin to think systematically about 'drawing the line'.

 

26 Oct 2017 small text updates 
10 Nov 2017: note 10 added

Notes

1. "They're far more carnivorous than was once thought. They eat over thirty-five different species of vertebrates." p.137 Our Inner Ape, paperback 2005.
2. In fact any claim that meat is a necessary component in the human diet is refuted by millions of vegetarians world-wide. But this is a different subject.
3. The Bonobo and the Atheist, chapter 6, paragraph 'When "Is" meets "Ought", page 162-165. It is however a somewhat muddled discussion. It should not be confused with the claim that many of the building blocks of morality have an evolutionary origin which is a scientifically sound claim. The expression "morality grounded in biology" is confusing, because it suggest a morality is founded on biology, which is impossible.
4. I wonder whether Frans de Waal gives his chimpanzees in the Yerkes National Primate Research Center in Atlanta occasionally meat. If not, that is a perfect proof that our closest relatives don't need meat to live a healthy life. [added 12 Oct 2017]
5. He made similar remarks at PLOS blogs: "But I do feel there is a general trend in society, in the public, and scientists need to pay attention to that, of taking animals more seriously than we used to. And this may also have an effect in the agricultural industry, on how we treat agricultural animals, which is a much larger number than research animals, actually, and so it may have effects everywhere, effects on the ethics of how we treat animals, and this will probably also affect the biomedical community." Should Chimpanzees Have Moral Standing? An Interview with Frans de Waal, March 27, 2012. (Again not mentioning he eats meat!) [added: 12 Oct 2017]
6. Added 13 Oct 17. See also: Survival of the Kindest: In his new book, The Age of Empathy, Frans de Waal outlines an alternative to “Nature, red in tooth and claw.”, Seed Magazine, originally published September 24, 2009 
7. Frans de Waal (2009) 'Darwin's last laugh', Nature 9 July 2009. Full quote: "The opposite approach of anthropodenial – the a priori rejection of continuity between humans and other animals – has led people to systematically underestimate animals". [added 17 Oct 17]
8. Frans de Waal (2013) The bonobo and the atheist: In search of humanism among the primates. New York: W.W. Norton. [added 26 Oct 2017]
9. This has already been done by others but completely ignored by Frans de Waal. Example: Thinking Pigs: A Comparative Review of Cognition, Emotion, and Personality in Sus domesticus, International Journal of Comparative Psychologie, 2015 [added 21 Oct 2017]
10. Sheep recognize familiar and unfamiliar human faces from two-dimensional images, 8 November 2017. Royal Society Open Science. Conclusion: "Together these data show that sheep have advanced face-recognition abilities, comparable with those of humans and non-human primates." [GK: this shows the intellectual capacities of an animal we kill and eat!]

A previous version of this blog appeared in Dutch on 12 September 2017.