Gedurende de afgelopen vorstperiode van een week hadden we drie unieke vogelsoorten op bezoek die we nooit eerder in onze tuin hebben gezien: koperwiek, zanglijster en zwartkop.
vrouwtje zwartkop is gek op appel
Zwartkop en zanglijster kennen we heel goed, maar die hebben we nog nooit in onze tuin gezien. En dan ook nog in de winter! Normaal trekken alle zwartkoppen in de winter naar het Middellandse Zeegebied. Of verder. Deze niet. Dit vrouwtje behoort tot de kleine groep van klimaatontkenners! Ze negeren gewoon de hele winter en blijven hier. Dat scheelt een paar duizend kilometer heen en weer vliegen! Je moet dan wel bij mensen om voedsel bedelen, maar die vinden dat niet erg. Ik heb eens opgezocht hoeveel zwartkopklimaatontkenners er in Nederland zijn. In januari dit jaar waren dat 171 gevalideerde waarnemingen. Dat zijn waarnemingen op zicht, want in die maanden wordt er niet gezongen. Dat wordt weer gecompenseerd doordat ze in tuinen makkelijker waar te nemen zijn dan in het bos. Context: in april 2020 werd er een record aantal van een kleine 10.000 gevalideerde zwartkop waarnemingen geregistreerd. In april zingt de zwartkop volop. En daardoor is hij (we nemen aan dat het een hij is) op afstand te herkennen. Voorzichtig zou je kunnen stellen dat er een trend is vanaf 2004 dat er meer zwartkoppen in Nederland overwinteren. Maar de data over die termijn bevatten een aantal onzekerheden.
|
|
Aantallen gevalideerde waarnemingen van zwartkoppen per maand in 2020. Maximum in april, maar niet nul in dec, jan, feb. Het gaat om de Waarnemingen en Individuen. waarneming.nl |
Het aantal overwinterende zwartkoppen is dus een relatief klein aantal.
Maar, zou die groep een ondersoort in wording kunnen zijn? Dat is mogelijk als
ze zich niet mengen met de groep van de echte trekvogels. En dat kan
makkelijk, want ze zijn in de winter onder elkaar. Ze kunnen beginnen met
paarvorming en broedterritorium afbakenen in maart zonder last te hebben
van de anderen. Als het gemis aan trekinstinct erfelijk is, overwinteren
de jongen ook in Nederland en -nog belangrijker- paren binnen de groep van niet-trekkers. Je
hebt dan het begin van reproductieve isolatie (reproductive isolation). En dat is een voorwaarde voor soortvorming (speciation). Het begint als ondersoort. Maar, de reproductieve isolatie zal niet
compleet zijn, want ze kunnen later in het seizoen nog een gemengd paar vormen.
Tenminste als er geen uiterlijke kenmerken zijn waaraan de groepen elkaar zouden kunnen herkennen.
Over ondersoorten gesproken. En dit is voor de liefhebbers. In
waarneming.nl tref je twee zwartkoppen aan: Sylvia atricapilla en
de ondersoort
Sylvia atricapilla atricapilla.
Alles wat ik hierboven heb geschreven gaat over
Sylvia atricapilla. Ik heb geen idee wat het verschil is tussen die
twee en hoe mensen die ondersoort menen te herkennen. Waarneming.nl geeft
geen hulp, geen details. Maar er zijn een klein aantal gevalideerde
waarnemingen van de ondersoort. Soms met een foto of geluidsopname.
Willekeur? Foutje? Ambtenarij? Geheimzinnig. Dit vereist nader onderzoek! [1]. Leuke
vraag: kent ObsIdentify het verschil tussen soort en ondersoort?
De dorstige zanglijster: een stevige drinker!
zeer dorstige zanglijster (video 1min 30sec)
|
|
Zanglijster 16 februari 2021 |
Bij mijn youtube filmpje van de zanglijster heb ik al een commentaar geschreven. Ik denk dat het stevige drinken 's ochtends vroeg veroorzaakt wordt door: (1) lage luchtvochtigheid waardoor het beestje 's nachts uitdroogt. Hij kan nu eenmaal niet stoppen met ademhalen. En dat geeft vocht verlies. (2) er is door de aanhoudende vorst nergens stromend water te vinden. (3) water is toch iets gebruikersvriendlelijker dan sneeuw happen, dus drinkt hij in tuinen waar vers water aanwezig is. Ook ik zelf heb 's ochtends bij het wakker worden dorst. Dus ik snap het wel!
Koperwiek: een buitenlandse gast
|
|
Koperwiek 10 februari 2021 |
|
|
Koperwiek eet klimop bessen 11 februari 2021 |
De koperwiek is fraaie wintergast uit Scandinavië.
Hij behoort tot het geslacht Turdus net als onze merel en
zanglijster.
Hij eet bessen van de klimop. Ik heb hem niet gezien bij het voer dat wij
(geheel gratis) neergelegd hebben. Hij laat zich wegjagen door merels:
|
|
Merel man nadert koperwiek... |
|
|
Koperwiek vertrekt geheel vrijwillig. Hij begrijpt de suggestie: opdonderen! Jij hoort hier niet! Dit is mijn tuin! |
Noten
- Individual variability and versatility in an eco-evolutionary model of avian migration is onderzoek naar migratie van de zwartkop Sylvia atricapilla. Zeer interessant!
Als ergens op de wereld een extra ondersoort wordt benoemd, dan heeft meteen de hele wereld ook een ondersoort, de nominaat. Ik denk eigenlijk dat van de zwartkop hier altijd alleen maar de nominaat voorkomt. Omdat je op waarneming.nl wel/niet tot op de ondersoort kan invoeren, zijn er vanzelf mensen die de ondersoort als invoer pakken. Eigenlijk vergissing dus. Hoewel het zou kunnen dat iemand in tadzjikistan (ik noem maar wat) een andere ondersoort heeft gezien en dan thuis nadrukkelijk wil invoeren dat dat niet de tadzjiekse is. ObsI onderscheidt geen ondersoorten dacht ik. Zal ik eens uitproberen.
ReplyDeleteDat was ik, Weia, groeten,
DeleteHoi Weia,
ReplyDeletedank voor je bericht.
Laatste voerde ik een zwarte specht in.
Maar er komen twee soorten zwarte spechten in waarneming.nl voor waarvan niet duidelijk is wat het verschil is,
en die ook door elkaar gebruikt worden, met hun eigen waarnemingen en statistieken...
Zwarte Specht Dryocopus martius: meer dan 100.000 individuen
Zwarte Specht Dryocopus martius martius 115 individuen
Dat is toch niet goed? Zo kun je toch geen betrouwbare statistieken maken van het voorkomen van de zwarte specht? idem voor alle andere soorten. Die willekeur mag niet voorkomen in een goede database.
Als waarneming.nl dit wil blijven toestaan, moet het op z'n minst een goede beschrijving geven op grond waarvan je de twee kunt herkennen/onderschieden. En als ze dat niet kan moeten die twee mergen.