Alfred Russel Wallace krijgt ereplaats naast Charles Darwin in National History Museum London

Portret Wallace'naast' standbeeld Charles Darwin

In de BBC documentaire 'Bill Baily's jungle hero' deel 2, die gisteravond 28 april 2013 werd uitgezonden, waren opnames te zien van de onthulling van een portret van Alfred Russel Wallace, de medeontdekker van evolutie, in het Natural History Museum te Londen [1,2]. 

Het portret werd onthuld door Bill Baily, de presentator van de documentaire en erelid van het Wallace Fund, in aanwezigheid van genodigden waaronder familie van Wallace. Het portret hangt in de centrale hal in de buurt van het standbeeld van Charles Darwin (links op de foto). Het was de bedoeling dat er een standbeeld van Wallace zou komen, maar er waren nog niet genoeg fondsen binnen gehaald.

Alfred Russel Wallace (Scientific American [2])

Het portret van Alfred Russel Wallace

presentator Bill Baily

Verder bleek uit deel 2 van Bill Baily's jungle hero dat de documentairemakers de 'Tree of Life' (zie vorig blog) zelf in elkaar gezet hebben ter illustratie van het idee Tree of Life. Dat idee was wel aanwezig bij Wallace. De afbeelding van de boom bleek zonder vogels ook voor te komen. Deze werd gewoon als achtergrond gebruikt voor de animatie. De eventuele originele afbeelding van een Tree of Life van Wallace zou in theorie in de publicaties van Wallace kunnen staan, maar deze werd niet getoond in de uitzending. Dus vooralsnog bestaat die alleen in de documentaire en is niet door Wallace zelf gemaakt. Het was wel zo correct geweest als de makers dat er bij gezegd hadden.

Het belang van Wallace is dat hij laat zien hoe onafhankelijk van Darwin gedachten over de oorsprong der soorten zich stap voor stap ontwikkelden tot een volwaardige theorie. De evolutietheorie wordt traditioneel Darwinisme genoemd, maar werd dus door twee personen onafhankelijk van elkaar ontwikkeld. Je mag dus met grote zekerheid concluderen dat als Darwin er niet geweest was, de evolutietheorie er toch zou zijn. De feiten zelf gaven aanleiding tot de theorie. 

Het is dit jaar 100 jaar geleden dat Alfred Russel Wallace stierf. 

Hier is de Wallace100 pagina van het Natural History Museum Londen (de onthulling van het portret is niet te vinden!).

Postscript 

2 mei

Professor T. W. Pietsch, de auteur van Trees of Life: A Visual History of Evolution,  mailde mij dat volgens een stafmedewerkster van het Natural History Museum London, Lisa Di Tommaso, de Tree of Life die in de BBC documentaire te zien was, niet van Wallace afkomstig is, maar een fantasievolle creatie van de documentaire makers. Wat het meest in de buurt komt van een Tree of Life in de geschriften van Wallace is een schema met vertakkingen dat de verwantschappen van verschillende groepen vogels aangeeft:

Diagram of the affinities  of Fissirostres, uit:
A. R. Wallace, Attempts at a Natural Arrangement of Birds,
The Annals and Magazine of Natural History, Sept 1856

 

Dit wordt ook wel een 'unrooted tree' genoemd: er is geen stam van de boom, dus geen 'oervogel' waar de huidige vogels van af stammen. Dit schema is als een voorloper van een Tree of Life te beschouwen. Het is nog geen echte evolutionaire stamboom. En zeker geen stamboom van al het leven. Let op het jaartal 1856. Dat is 3 jaar vóór de Origin of Species van Darwin!
NB: Darwin heeft zich niet aan dit soort Trees of Life gewaagd. In The Origin of Species (1859) staat als enige illustratie een zeer abstract schema zonder namen van soorten. 

Mijn conclusie: de BBC documentaire had erbij moeten zeggen dat de fraaie Tree of Life die ze toonden niet van Wallace was, maar hoogstens door Wallace gemaakt had kunnen worden (of zoiets). De motivatie was misschien om te laten zien dat Wallace niet onderdeed voor Darwin. Maar vervalsen helpt daar niet bij. De geschriften van Wallace op zich zijn interessant genoeg.



Postscript 

15 mei

Professor T. W. Pietsch, de auteur van Trees of Life: A Visual History of Evolution, mailde mij de volgende opname van het portret van Wallace [3]:

Alfred Russel Wallace
Natural History Museum Londen
©T. Pietsch

Noten

1. Volgens dit artikel Alfred Russel Wallace, the forgotten man of evolution, gets his moment, in de Guardian van 20 Jan 2013, is het portret op 24 januari onthuld. (toegevoegd 1 mei)
2. Scientific American, Letters of Alfred Russel Wallace Go Online 24 Jan 2013  
3. De blauwe kleurzweem van de museumverlichting heb ik uitgefilterd.

Vorige blogs:

Heeft Wallace een Tree of Life getekend?
Het lied van de dodo: groots en meeslepend, gastbijdrage Andantinaa, 31 Aug 2009 (gaat over eilandbewoners en ook over het leven van Wallace)

Big History en Antropoceen: perfect match

Antropoceen

 
Een luidruchtige groep geologen en antropologen bepleiten een nieuw geologische tijdperk dat gedefinieerd wordt door klimatologische- en milieu- veranderingen veroorzaakt door de mens: Anthropocene (Ned.: Antropoceen). Het tijdperk van de mens. (Science 19 april:)

Amerikaanse archeologen menen dat het hoog tijd wordt dat hun vakgebied, dat menselijke activiteiten over geologische tijd onderzoekt, inspraak krijgt in de al langer lopende discussie over de definitie van het nieuwe tijdperk. De archeologen waren het er over eens dat de impact van de mens op de aarde dramatische genoeg is om een nieuw tijdperk toe te voegen aan de reeds bestaande geologische tijdperken. Maar zij vinden dat het duizend jaren eerder moet beginnen dan de industriële revolutie (plm. 1750). Met de industriële revolutie begon de mens de chemische samenstelling van de atmosfeer en de oceanen te veranderen (CO2), de loop van de rivieren te veranderen, ontbossing, etc. Het nieuwe voorstel is dat het Antropoceen al 60.000 jaar geleden begon toen de mens uit Afrika emigreerde en andere continenten begon te koloniseren,grootschalige jacht gingen bedrijven, de natuurlijke vegetatie in brand staken, bossen vernietigden. Wel of niet toevallig stierven toen veel grote zoogdieren zoals de Euro-Aziatische steppe bison en het wilde paard uit. Het vrijwel gelijktijdig ontstaan van landbouw 11.500 jaar geleden in het Midden Oosten, Azië en Amerika is een beter startpunt van het Antropoceen. Landbouw transformeert het aardse landschap ingrijpend. Tot zover Science.

Composite map of the world assembled from data from Suomi NPP satellite 2012 ©NASA

Er bestaat geen plaatje dat symbool kan staan voor het Antropoceen, maar ik stel voor: de aarde bij nacht gezien vanuit de ruimte, omdat er geen enkele planeet bestaat die aan de schaduwzijde licht uitzendt en dan ook nog in zeer specifieke niet-random patronen. Dat zijn de steden. Dat is het effect van de menselijke soort. Er is geen enkele andere diersoort op geen enkele andere planeet die dat doet. De aarde: een planeet die licht uit zendt! In het artikel in Science wordt niet gesproken over 'Big History'.

Earthrise, 24 December 1968

Big History

Niemand lijkt opgemerkt te hebben dat het Antropoceen perfect past in het Big History plaatje (zie mijn blog van 26 maart). Big History plaatst de menselijke geschiedenis immers in zijn kosmologische context, een geïntegreerde geschiedenis van de kosmos, het leven en de mens. Big History lijkt te suggereren dat de mens passief in de kosmologische context staat. Dat is natuurlijk ook zo als je het universum als context beschouwt. Immers, we kunnen het universum niet beïnvloeden. Maar als je de aarde als context beschouwt, is de mens wel degelijk actief bezig met het veranderen van die context. Vanaf andere planeten is te zien dat de aarde aan de schaduwzijde licht uitzendt! Dat idee van het effect van de mens op de planeet Aarde is precies wat het Antropoceen wil uitdrukken. 

In de twee Big History boeken die ik in bezit heb (Fred Spier en Cynthia Stokes Brown) komt het woord Antropoceen niet voor. Ook in het wikipedia artikel Big History komt het niet voor. Dat hoort er wel in thuis vind ik. Het is wel zo dat Big History de tijdschaal van het hele universum omvat, dus het Antropoceen is een klein maar belangrijk en karakteristiek onderdeel van Big History.

Later vond ik een vimeo die ook de aarde bij nacht als symbool nam voor het Antropoceen: Welcome to the Anthropocene, een vimeo film van Globaïa (een organisatie met een zeer interessante website waar veel te ontdekken valt). Het filmpje laat het Antropoceen beginnen bij 250 jaar geleden toen de Industriële Revolutie begon. Dat is dus al weer achterhaald volgens het nieuwe voorstel dat ik hierboven besprak. Deze vimeo is korter, maar zeker zo fraai. Hier is een website Welcome to the Anthropocene waar je het Antropoceen vooral visueel kunt exploreren.

Is dit toeval of niet:

22 april 2013 (dus afgelopen maandag) International Mother Earth Day:

"International Mother Earth Day is a chance to reaffirm our collective responsibility to promote harmony with nature at a time when our planet is under threat from climate change, unsustainable exploitation of natural resources and other man-made problems. When we threaten the planet, we undermine our only home – and our future survival. On this International Day, let us renew our pledges to honour and respect Mother Earth."

Secretary-General Ban Ki-moon
Message for the International Mother Earth Day 2013

 

Bronnen

Michael Balter Archaeologists Say the ‘Anthropocene’ Is Here—But It Began Long Ago, Science 19 April 2013

Earth at Night (NASA) met meer plaatjes en prachtige videos!

Globaïa organisatie met een zeer interessante website. Bijvoorbeeld: Anthropocene Cartography.

Vorige blogs

• Big History: een synthese van kosmologie, evolutie, en cultuurgeschiedenis.
• Evolutiehandboeken beoordeeld vanuit het Big History perspectief.

Heeft Wallace een Tree of Life getekend?

Tree of Life
zoals te zien in BBC documentaire
'Bill Bailey's jungle hero'

In de BBC documentaire Bill Bailey's jungle hero die gisteravond 21 april werd uitgezonden, werd bovenstaande 'Tree of Life' getoond met de sterke suggestie dat die afkomstig was van Alfred Russel Wallace, samen met Chares Darwin de mede-ontdekker van evolutie door natuurlijke selectie. Het vergeelde papier, de achtergrond van de tekening (Wallace's notebook?) en het commentaar suggereren dat het een originele tekening van Wallace is.

Dit komt mij hoogst onwaarschijnlijk voor. Het is waar dat volgens Theodore W. Pietsch, de expert op het gebied van alle Trees of Life die ooit gepubliceerd zijn, dat Wallace in 1855 al de Tree of Life metafoor gebruikte (in woorden!), maar in zijn encyclopedisch werk 'Trees of Life. A visual history of Evolution' van Pietsch komt er géén tekening voor die ook maar enigszins lijkt op bovenstaande afbeelding. Daarom komt het mij hoogst onwaarschijnlijk voor dat die Tree of Life in de documentaire authentiek is. En dan nóg staan er maar een dozijn vogels in de tekening. En dat is nog wel wat anders dan het idee dat al het leven verbonden is door gemeenschappelijke afstamming. Het zal een 'dichterlijke vrijheid' zijn die dient om het idee op een visueel aantrekkelijke, maar anachronistische manier te illustreren. Ik heb professor Pietsch gevraagd naar zijn mening. Zodra ik antwoord heb, zal ik hierover berichten op dit blog. 

Theodore Pietsch (2012)
Trees of Life

Het zou uiterst fascinerend zijn als de tekening en de redenering er achter, écht van Wallace zou zijn. Wallace zou dan niet alleen de mede-ontdekker van natuurlijke selectie zijn, maar ook van de gemeenschappelijke afstamming van het leven!

De BBC documentaire is zeer de moeite waard. Deel 2 zal waarschijnlijk zondag 28 april uitgezonden worden.

Blog van de producer van de documentaire.

Vorige blogs

Darwin heeft de evolutietheorie van Wallace gestolen, 15 maart 2010 
Tree of Life ouder dan die van Darwin ontdekt, 10 okt 2009
Dit lag bij de post vanochtend, 26 juni 2008
Darwin fanclub contra Wallace fanclub, 1 maart 2008
Darwin of Lamarck? 5 feb 2007

Enige kanttekeningen bij De Bonobo en de Tien Geboden van Frans de Waal

De Bonobo en de Tien Geboden

Wat mij opviel in het nieuwe boek De Bonobo en de Tien Geboden van Frans de Waal is dat hij de wereld opdeelt in helden en schurken. Ik beperk me in dit blog tot wat Frans de Waal in hoofdstuk twee schrijft over de bekende genoom onderzoeker Francis Collins. Dat levert al méér dan genoeg stof ter discussie op voor één blogpost. 

Een tweede reden is dat ik mij indertijd grondig verdiept heb in het boek van Francis Collins The Language of God (2006). Om te beginnen dit citaat van Frans de Waal:

"De enige wetenschapper die tot een geheel logische conclusie kwam - ook al ben ik het grondig met hem oneens - was Francis Collins. Nadat Collins al die boeken had gelezen die twijfelden aan de evolutie van de moraal en had geconstateerd dat de mensheid er desondanks in zekere mate over beschikt, kon hij niet om een bovennatuurlijke oorsprong heen: 'De morele wet toon zich aan mij duidelijk als de belangrijkste wegwijzer naar God' ." (p.50 Ned. vert. De Bonobo en de Tien Geboden.)

De enige wetenschapper die tot een geheel logische conclusie kwam? Een logische conclusie? Frans de Waal noemt een conclusie waarmee hij het grondig mee oneens is logisch? Dat kan ik niet volgen. Is de opvatting van Frans de Waal zelf dan onlogisch? Bovendien: een wetenschapper die zijn toevlucht neemt tot het bovennatuurlijke: is dat wetenschappelijk? Is Frans de Waal daar een voorstander van? Als we voor die stap respect moeten hebben, waarom dan niet voor creationisme en Intelligent Design? Die nemen immers ook hun toevlucht tot het bovennatuurlijke? Wat is hier aan de hand? Waarom zegt hij dit soort dingen?

Nadat Collins al die boeken had gelezen die twijfelden aan de evolutie van de moraal? Heeft Collins echt een serieus literatuuronderzoek gedaan? Het blijkt in ieder geval niet uit zijn boek The Language of God. Het ironische is dat Collins de boeken van Frans de Waal niet heeft gelezen! Al in 2001, dus 5 jaar vóór het verschijnen van Collins' eigen boek, schreef de Waal in The Ape and the Sushi Master:

"Moraal is een integraal bestanddeel van de menselijke natuur" (p. 242).
"In plaats van moraal te zien als een radicaal nieuwe uitvinding, zie ik die toch eerder als een natuurlijke ontwikkeling die voortbouwt op oeroude sociale neigingen." (p.243) [1]

(aan te vullen met veel meer soortgelijke citaten uit hetzelfde hoofdstuk). En in 1996 verscheen zijn boek 'Good Natured: The Origins of Right and Wrong in Humans and Other Animals' [9]. Dus Frans de Waal zelf had zelf al 10 jaar eerder betoogd dat moraal in dieren kan voorkomen en niet uniek menselijk is! Conclusie: Frans de Waal neemt Francis Collins niet kwalijk dat hij de boeken van Frans de Waal niet gelezen heeft...

Waarom is Francis Collins toch de held in het verhaal van Frans de Waal? Nota bene: alles wat Collins beweerde over de oorsprong van de moraal en het vermogen van de evolutietheorie om moraal te verklaren staat lijnrecht tegenover alles wat Frans de Waal de afgelopen decennia heeft geschreven! Er is geen grotere tegenstelling denkbaar over de oorsprong van de moraal in de mens dan die tussen Collins en de Waal. En Frans de Waal noemt het een 'logische conclusie'! Daar begrijp ik niets van.

Als U het boek The Language of God van Francis Collins niet kent, dan verwijs ik naar mijn review [3]. In het kort: Collins concludeert op basis van een zeer oppervlakkige lezing van een handvol boeken, dat het Darwinisme er niet in geslaagd is 'de morele wet' ('Moral Law') te verklaren. En omdat het Darwinisme daar niet in geslaagd is, moet de Moral Law wel een bovennatuurlijke oorsprong hebben. Dat is de conclusie van de zeer gerespecteerde wetenschapper Francis Collins, die tegenwoordig hoofd is van het Amerikaanse National Institutes of Health, een zeer belangrijke baan.

Collins heeft zich niet verdiept in mogelijke evolutionaire verklaringen (4 boeken die Richard Dawkins [2] noemt dateren van 2000 - 2006 en komen niet voor in Collins zijn boek), en dat is een ernstige fout voor een wetenschapper. Dawkins [2] noemt 4 mogelijke verklaringen en Mark Ridley How to Read Darwin (2005) noemt er ook 4.
Waarom heeft Collins de wetenschappelijke literatuur niet goed bestudeerd? Collins' redenering is als volgt: als moraal een evolutionaire oorsprong heeft, dan kan de moraal geen bewijs zijn voor het bestaan van God ("If this argument could be shown to hold up, the interpretation of many of the requirements of the Moral Law as a signpost to God would potentially be in trouble" p.24). Dat zou dus zijn geloof in God ondermijnen [6]. Dat is de reden waarom Collins zéér sterk gemotiveerd is om alle evolutionaire verklaringen te verwerpen. Collins' conclusie is net zo sterk beïnvloed door Dawkins, etc. als door zijn overheersende wens om christelijk geloof te bevestigen [4].

De agenda van de Waal wordt duidelijk uit het volgende citaat: 

"Vanzelfsprekend werd de hooggewaardeerde geneticus de risee van de ontluikende atheïstische beweging" (p.50) ("Naturally, the esteemed geneticist became the laughingstock of the nascent atheist movement", p.40). 

De Waal neemt Collins in bescherming omdat Collins aangevallen wordt door de 'nieuwe atheïsten'. Maar wat zegt de Waal  verder op: "Het had allemaal voorkomen kunnen worden als Collins kennis had genomen van een veel inzichtelijker literatuur over de evolutie ..." (p. 50). Precies! Laat dat nu nèt ook het bezwaar zijn van de zgn. 'nieuwe atheïsten'! Collins had immers zijn huiswerk niet gedaan. Maar die mogen dat niet zeggen! Verdorie, Francis Collins is geen buitenstaander, hij is bioloog! Hij hoort de wetenschappelijke literatuur te kennen! Inclusief Charles Darwin! Inclusief Frans de Waal! Maar in plaats daarvan citeert Collins keer op keer C.S. Lewis [4], die hij kennelijk veel gezaghebbender vindt als het over altruïsme gaat. Het is niet zo dat Collins een serieus onderzoek heeft gedaan, maar helaas op het verkeerde been was gezet door Darwinisten die altruïsme hadden wegverklaard. Nee, Collins heeft actief de verklaring van altruïsme van bv. E. O. Wilson met één 'tegenvoorbeeld' verworpen [5]. Maar, volgens de Waal het is allemaal de schuld van de nieuwe atheïsten. De nieuwe agenda van Frans de Waal: pleasen van religieuzen door middel van onzinnige aanvallen op de 'nieuwe' atheïsten en het in bescherming nemen van de christenwetenschapper Francis Collins. Snapt U nu waarom de twee Nederlandse bloggende theologen [7,8] het nieuwe boek van Frans de Waal zo geweldig vinden? 

Deze achtergrond informatie bij enige schijnbaar achteloos opgeschreven zinnetjes van Frans de Waal lijkt mij wel nuttig bij het lezen van zijn boek.

Genoeg voor vandaag!



Noten

1. Ned. vert.: 'De aap en de sushimeester. Over cultuur bij dieren'. Deze citaten komen uit hoofdstuk 11: 'Weg met het dualisme. Tweeduizend jaar debat over het goede in de mens'. De titel van het hoofdstuk zegt genoeg!
2. Richard Dawkins (2006) The God Delusion, hoofdstuk 6: 'The roots of morality: why are we good?' paragraaf: 'Does our moral sense have a Darwinian origin?' p. 214.
3. Mijn review van Collins boek 23 aug 2006: "It is puzzling that a professional scientist bases his most important conclusions and decisions on a self-thought theologian."
4. Collins had in zijn studententijd Mere Christianity van C. S. Lewis gelezen, en was diep onder de indruk. Lewis, een self-made, leken-theoloog en sprookjesverteller, wordt door Collins aangeduid als "this legendary Oxford scholar" (p.21), wordt op één lijn gesteld met "great thinkers from Saint Paul to Saint Augustine" en wordt maar liefst 9 keer geciteerd uit 5 boeken en met complete vermelding van publicatie details. Terwijl de Darwinisten en sociobiologen in krap anderhalve pagina (p.27-28) 'weerlegd' worden (dwz hun verklaring voor altruïsme) zonder enig citaat of bronvermelding. Darwin wordt 2x geciteerd: 1x The Origin en 1x een citaat in een ander boek... het houdt niet over!  Het vreemde is dat Collins schrijft "examination of the potential harmony between the scientific and spiritual worldviews" (p.281), terwijl hij de Darwinistische verklaring van altruïsme zo hard aanvalt. Niet echt harmony! (update 19 april)
5. Zie p. 27 en verder in Collins boek. (pdf is gratis op internet te vinden). Ghiselin, de schurk in de Waal's boek, en andere Darwinisten zijn helemaal geen bron voor Collins!
6. Collins: "After my conversion to belief in God ..." (p. 219). En anders spreekt de subtitel van zijn boek voor zich: "A Scientist Presents Evidence For Belief.". 
7. Jan Riemersma: Frans de Waal, De Bonobo (en de tien geboden) 31 maart 2013: "Dit is een wonderbaarlijk goed boek. Volgens mij is dit zelfs (...) een belangrijk boek"; "je weet dat je een volmaakt boek in handen hebt"
8. Taede Smedes: Frans de Waal: De Bonobo en de Tien Geboden (boekbespreking) 30 maart 2013
9. "Good Natured" ( Van nature goed. Over de oorsprong van goed en kwaad in mensen en andere dieren): dit is het tegenovergestelde van de Christelijke mensopvatting: de mens is van nature geneigd tot al het kwade! (zonde, zondeval). De inconsistentie van Frans de Waal is dus dat hij in algemene termen religie verdedigt maar negeert dat de christelijke doctrines de essentie van zijn betoog op vele manieren radicaal tegenspreken. [11 Oct 2013 ]

Vorige blogs

Frans de Waal houdt lezing in een uitverkocht Paradiso 25 maart 2013

Duizenden muizen voor niets opgeofferd voor de medische wetenschap?

Een groot opgezet 10 jaar durende onderzoek concludeert dat voor drie medische aandoeningen de muis géén voorspellende waarde voor de mens heeft. Het onderzoek verscheen 26 feb in PNAS, een gezaghebbende wetenschappelijk tijdschrift. Ik hoorde voor het eerst van het onderzoek op een college van prof. Berent Prakken (UMC Utrecht). Een blogbericht over een verontrustend en opzienbarend onderzoek.

Mensen zijn een miljoen maal gevoeliger dan muizen (NYT)

 

Het onderzoek had zich in eerste instantie beperkt tot patienten met ernstige brandwonden, sepsis en heftige ontstekingsreacties. De onderzoekers hadden onderzocht welke genen aan werden gezet in cellen van het immuunsysteem als reactie op het trauma. Ondanks de diversiteit van de patienten kwam er een consistente set geactiveerde genen naar voren. Uit de genactiviteit viel te voorspellen wat het verloop van de ziekte was, wie zou overleven en wie er in de intensive care zou belanden. De onderzoekers hadden een jaar lang tevergeefs hun manuscript ter publicatie aangeboden aan verscheidene wetenschappelijke tijdschriften. Het bezwaar van de reviewers was dat de onderzoekers niet hadden laten zien dat dezelfde genen die in de mens werden geactiveerd ook in de muis geactiveerd werden. Eigenlijk een bizar verwijt, want het was de onderzoekers te doen om mensen te genezen, niet muizen. Toch besloten ze om een grootschalig vergelijkend onderzoek te gaan doen van de reactie van het menselijke en muizen genoom op lichamelijke verwondingen. De resultaten waren totaal onverwachts. Ze vonden géén enkele overeenkomst in gen activiteiten van muis en mens. Dit ondanks het feit dat muis en mens een hoog percentage overeenkomstige genen heeft. Maar ze vonden geen enkele significante correlatie in gen activiteit. Dat resultaat was zo vreemd dat Nature en Science het weigerden te publiceren: "It has to be wrong. I don’t know why it is wrong, but it has to be wrong".

Uiteindelijk accepteerde PNAS het artikel. De reviewers konden geen fouten in het onderzoek vinden. Vooral de verschillen mens-muis waren opvallend. Het bleek dat er 3x zo veel genen in de mens gactiveerd werden en dat die tot 6 maanden lang actief bleven, terwijl die in de muis slechts enkele dagen actief bleven. Het werd nu duidelijk waarom 150 (!) geneesmiddelen die naar aanleiding van muis onderzoek in de afgelopen decennia op de mensen met sepsis werden getest, allemaal faalden. De geneesmiddelen hadden als target  de geactiveerde genen in de muis (logisch!). En omdat die niet overeenkwamen met die van de mens, faalden die geneesmiddelen (logisch!). Echter, men wist al jaren dat muizen niet gauw dood gaan aan een bacteriële infectie. Dat was een hint. Muizen zijn zelfs bestand zijn tegen een miljoen maal meer bacteriën in het bloed dan de mens (zie foto: een factor 10⁶ verschil staat er op het bord).

Evolutie
De verklaring van dit onvoorstelbaar grote verschil tussen muis en mens heeft met evolutie te maken. Muizen komen in hun natuurlijke omgeving in aanraking met voedsel dat onder de bacteriën zit, rottend en bedorven voedsel, etc. Bepaald geen hygiënische omstandigheden. Muizen doen niet aan handen wassen met stromend water en zeep en doen niet aan voedsel expiratie datums. De Keuringsdienst van Waarde zou dat voedsel afkeuren en onmiddellijk uit de handel laten nemen. Mensen zouden er doodziek van worden. Muizen niet. Hun immuunsysteem is daarop aangepast. Onderzoekers in het biomedische onderzoeks wereldje kwamen nooit eerder op dat idee. 

Subsidie
De auteurs van de publicatie zelf hebben grote vraagtekens gezet bij het gebruik van muizen voor het ontwikkelen van geneesmiddelen voor de mens en zijn van mening dat het niet verstandig is dat de overheid nog langer dit soort onderzoek subsidieert. Ook een aantal niet bij het onderzoek betrokken wetenschappers zeiden desgevraagd dat er geen geld meer naar dit soort muisonderzoeken moet gaan. Een alternatief is cellen en weefsels van de patient onderzoeken.

Dierenwelzijn

Ik kon niet het totaal aantal gebruikte muizen vinden in de publicatie. Dat is verdacht. Ik denk dat het aantal muizen dat nutteloze experimenten moesten ondergaan en dus voor niets zijn opgeofferd minimaal in de duizenden, en gezien het aantal van 150 geneesmiddelen, misschien zelfs in de miljoenen loopt. Het experiment zelf liep 10 jaar. De commentaren melden dat het een enorme verspilling van mankracht en geld was (ze noemen geldbedragen), maar vertellen niets over het lot van de muizen. Gezien het soort onderzoek (sepsis, ernstige brandwonden, trauma) zal het geen diervriendelijk onderzoek geweest zijn. Het protocol vermeldt dat de dieren met Isoflurane verdoofd werden en dat de ethische commissie van het instituut waar de experimenten uitgevoerd werden toestemming had gegeven (...). Maar als je bedenkt dat de experimenten inhielden dat de muizen met opzet ernstige (brand)wonden werden toegebracht, zo ernstig dat ze nog net niet dood gingen, dan vraag ik me af of dat ethisch acceptabel is. En hoe zou het voor het laboratorium personeel zijn dat die verwondingen bij honderden of duizenden muizen moest aanbrengen? En achteraf te horen krijgen dat alle experimenten voor niets waren? 

Het trieste is dat er nog wetenschappers bestaan die naar aanleiding van het vernietigende onderzoek doodleuk opmerken dat er vast wel andere muis modellen bestaan die wel een goede voorspellende waarde voor de mens hebben. Ze verzuimen te zeggen welke muismodellen dat zijn. 

De resultaten zeggen niet dat de muis in het algemeen een slecht model is voor menselijke ziektes. Maar wel een slecht model voor de genoemde ziektes en wellicht nog andere ziektes bij de mens. Het toont ook aan dat wetenschappers jarenlang onkritisch doorgaan op een eenmaal ingeslagen pad. En dat zelfs reviewers en editors van topwetenschappelijke tijdschriften 'gewoontedieren' zijn. Dit onderzoek onthult dat onderzoekers nogal gedachtenloos, routinematig omgaan met dierexperimenten. Zelfs als het om zeer dier-onvriendelijke experimenten gaat. 

Eerder blogde ik over het nieuws dat de meeste medische experimenten met chimpansees overbodig waren. Nu dus een soortgelijk verhaal over muizen. En een eerder blog over de mens als ideaal proefdier. Dat lijkt ook op te gaan voor bovengenoemd onderzoek.

Mensen die dierexperimenten verdedigen met het argument dat het ethisch is om dieren te gebruiken voor het nut van de mens, hebben er een probleem bij. Muizen mogen dan wel goedkoop en makkelijk te hanteren zijn, hebben ze echt wel nut voor de mens?

Bronnen:

• Junhee Seok et al (2013) Genomic responses in mouse models poorly mimic human inflammatory diseases, PNAS 26 Feb 2013 (staat nu nr 1 in de meest gelezen articles!)
• Mice Fall Short as Test Subjects for Humans’ Deadly Ills The New York Times 11 Feb 2013
• Do Mice Make Bad Models? The Scientist February 11, 2013
• Mouse Models Fail to Reproduce Inflammatory Genomic Response to Serious Injuries, ScienceDaily, Feb. 11, 2013
• Mice poor models for inflammation, Nature 21 maart 2013
• Isoflurane inhalerings verdovingsmiddel dat bij de muizen gebruikt werd.
• Brandwonden
• Prof. Berent Prakken, UMC Utrecht, Cellular Immunology Lab.
• Over het verschil in gevoeligheid: "Relative to the human response, mice are highly resilient to inflammatory challenge. For example, the lethal dose of endotoxin is 5–25 mg/kg for most strains of mice, whereas a dose that is 1,000,000-fold less (30 ng/kg) has been reported to cause shock in humans."

 

Vorige blogs over dierproeven: 

- Darwin over vivisectie (herziene versie) 27 november 2012
- Het mooiste proefdier dat er bestaat: de mens 22 november 2012
- De meeste medische experimenten met chimpansees waren overbodig 5 november 2012

Evolutiehandboeken beoordeeld vanuit het Big History perspectief. Tien miljard jaar in de prullenbak?

Big History probeert, zoals ik heb laten zien in mijn vorige blog, kosmologische, biologische en culturele evolutie te integreren. Hoe doen de evolutiehandboeken het bezien vanuit dat perspectief? Brengen ze een kosmologisch perspectief aan? Ik bekijk een aantal recente handboeken.

Zimmer, Emlen (2012)

Zimmer, Emlen (2012) heeft een handige horizontale tijdschaal aan de binnenkant van het kaft die begint bij 4,5 miljard jaar geleden, het ontstaan van ons zonnestelsel en doorloopt tot het uitsterven de Neanderthalers. Er wordt verwezen naar de geologische tijdschaal die ook niet verder gaat dan 4 miljard jaar geleden. Op zich is de tijdschaal grafisch fraai uitgevoerd. Hoofdstuk 3 What the Rocks Say behandelt geologisch bewijsmateriaal voor het vroegste leven. Niets van een cosmologische tijdschaal. Jammer.

Bergstrom,Dugatkin, 2012

In Bergstrom, Dugatkin (2012) vinden we in hoofdstuk 11: The Origin and Evolution of Early Life een grafische tijdschaal (fig 11.2) die begint bij de vorming van ons zonnestelsel 4,5 miljard jaar geleden. Dat is beter dan niets, maar waarom nu niet de tijdschaal beginnen bij het begin, het ontstaan van ons heelal 13,7 miljard jaar geleden? Jammer.

Lieberman, Kaesler, 2010

Lieberman, Kaesler (2010) Prehistoric Life, Evolution and the Fossil Record is een enigszins afwijkend evolutie handboek: de nadruk ligt op de fossil record. Vanuit Big History perspectief bezien zijn er twee interessante hoofdstukken: Are We Alone in the Universe? (Ch. 17) en Humanity: Origins and Prospects (Ch. 18). De geologische geschiedenis van de planeet aarde komt aan bod in Hoofdstuk 10 over Plate Tectonics en H.11: Life, Climate and Geology. Gezien het karakter van het boek zou je een kosmologische context verwachten, maar die is er niet.

Strickberger 4th ed. (2008)

Strickberger Fourth edition (2008) geeft een historische introductie: hoe mensen vroeger over biologische soorten dachten. Aardig. Part 2 geeft de meest perfecte Big History die maar denkbaar is in een evolutiestudieboek. Hoofdstuk 4: The Origins of Cosmic Structures and Chemical Elements, Ch. 5: Origin of Earth. In Part 6 is Evolution and Society: Past, Present and Future; Society and Religion (met twee hoofdstukken). Dus zowel de cosmologische als culture evolutie van de mens is aanwezig. Uitstekend! Kernachtig citaat:

"Without these [galaxies, stars] there would be no atoms, no molecules, no solar systems, no Earth and thus no life as we know it." (p.62)

 

Freeman, Herron 2007

Freeman, Herron (2007) is een uitstekend evolutie studie boek, maar met planetaire, geologische, klimatologische of kosmologische context van de evolutie van het leven hebben de auteurs niets. Het komt er niet in voor. Jammer. Al zou het maar een paragraaf zijn of een handige time scale. Detail: de omslag van het boek bevat o.a. een foto van de aarde vanuit de ruimte gezien. Dat is een hint! Daar moeten we het mee doen.

Barton, etc 2007

Barton, et al (2007) begin met een mooie grafische tijdschaal die begint bij 4,5 miljard jaar geleden en eindigt bij het nu met enige cultuurhistorische mijlpalen. Opvallend detail: de beroemde Earthrise foto (1968) staat bij de Preface afgebeeld zonder onderschrift, zonder enige toelichting! Evolutiebiologie wordt gedefinieerd als de beschrijving van 'The History of Life' en de verklaring waarom organismes zijn zoals ze zijn. Dat verklaart het ontbreken van een  kosmologische context (?). Methodes om de leeftijd van de aarde te bepalen worden vermeld in hoofdstuk 4: The Origin of Life. Maar dat is alles. Er is wel een hoofdstuk over menselijke evolutie, maar culturele evolutie hoort daar niet bij.

 

Stearns,Hoekstra 2005

In Ch 16 van Stearns, Hoekstra (2005) staat een tabel die begint met de Big Bang 13,5 miljard jaar geleden (p. 377). Dat is het. Verder in het hoofdstuk zien we de geologische geschiedenis van de planeet. Het boek eindigt met menselijke evolutie inclusief moderne medische problemen maar geen culturele mijlpalen.

Zimmer, 2001

Prachtig geillustreerd overzichtswerk over evolutie voor niet-biologen door de bekende wetenschapsjournalist Carl Zimmer. In hoofdstuk 3 dat grappig genoeg 'Deep Time Discovered'  heet, staat een tijdbalk over de breedte van 2 pagina's die begint bij 4,55 miljard jaar geleden en als bijschrift heeft: 'a timeline of life's 4-billion history' (p. 70-71). Als je toch een tijdbalk weergeeft, waarom dan niet de complete tijdbalk? Deep Time! [1]




Voorlopige conclusie: alleen Strickberger Fourth edition (2008) geeft een Big History perspectief. Natuurlijk: het is allemaal begrijpelijk: evolutiebiologie is een waanzinnig uitgebreid vak, en de studenten moeten enorm veel leren over moleculaire en populatie genetica, natuurlijke selectie, adaptatie en de fossil record. En de meeste handboeken doen hun best om menselijke evolutie uit te leggen. Maar het hoeft maar een paar pagina's te kosten om de kosmologische context aan te brengen. Dit zou voor de hand liggen bijvoorbeeld in het hoofdstuk The Origin of Life. Tenslotte: als je het weglaat, gooi je de eerste 10 miljard jaar van de kosmos in de prullenbak! Bovendien zouden de kosmologische context en de menselijke culturele evolutie ook bijzonder nuttig zijn om het zgn. Creation-Evolution debate in historisch perspectief te zetten.

 

Noten

1. Grappig detail: volgens wiki is Deep Time "the concept of geologic time" staat voor de ouderdom van de aarde (4,5 miljard jaar). Het concept is afkomstig van geoloog James Hutton (1726–1797). Het begrip verwijst dus niet naar de ouderdom van het universum, tenminste oorspronkelijk niet!

Vorig blog over Big History

Big History: een synthese van kosmologie, evolutie, en cultuurgeschiedenis 26 maart 2013.

Over de evolutiehandboeken zie: mijn website.

Nota Bene: er zijn boeken met 'World History' of 'Global History' in de titel, maar die boeken gaan alleen over de planeet Aarde!