Paradiso lezing Salomon Kroonenberg over Charles Lyell, Charles Darwin. Geologie, Evolutie, Geloof

Een kort blogbericht naar aanleiding van de Paradiso lezing zondag 7 juni door geoloog en auteur Salomon Kroonenberg over Charles Lyell, Charles Darwin, geologie, evolutie, geloof. Zijn verhaal over Lyell zet Darwin's religieuze positie in de context van zijn tijd en geeft daarmee een andere kijk op Darwin dan de historicus Ton Munnich (zie vorige blog).

Vergeleken met Lyell was Darwin minder conservatief.  Lyell was zijn hele leven tegen het idee dat de mens 'van de apen afstamde'. Hij geloofde dat de mens geschapen was op bovennatuurlijke wijze. Hij wilde de mens niet op hetzelfde niveau zetten als andere dieren. Dat zou degradatie zijn. De mens heeft een speciale status vanwege zijn verstand en moraal. Er is een kloof tussen mens en dier. Lyell was in dit opzicht veel conservatiever dan Darwin. Lyell geloofde ook niet dat de fossil record een progressief karakter had (van primitief naar complex). Lyell was in feite anti-evolutie: soorten waren stabiel. En hij was tegen natuurlijke selectie. (zie voor details bijv. The Darwinian Revolution: Science Red in Tooth and Claw van de bekende filosoof Michael Ruse).

Ton Munnich legt nogal de nadruk op het feit dat Darwin slecht was in wiskunde en een hoop andere dingen. Maar uit Kroonenbergs verhaal bleek dat gedurende de Beagle expeditie de delen 1, 2 en 3 van Lyell's Principles of Geology op het moment dat ze uitkwamen naar Darwin opgestuurd werden. De Principles bleken het standaardwerk dat het vak geologie op de kaart zette. Dat werk was zeer belangrijk voor Darwin's wetenschappelijke opleiding. En oneindig veel relevanter voor zijn vorming en zijn toekomstige taak dan wiskunde. Evolutie begint met kennis van aardlagen en de fossil record. Nog vóór de Origin had Darwin meerdere geologische werken geschreven.

Dus: vergeleken met zijn vriend en mentor Lyell was Darwin veel progressiever. Darwin heeft nooit geclaimd dat de mens was geschapen. Hij heeft inderdaad de afstamming van de mens niet in de Origin in 1859 behandeld, maar dat is wat anders dan claimen dat de mens geschapen is!

Alfred Wallace is niet ter sprake gekomen, maar Wallace meende dat er een onoverbrugbare kloof tussen mens en dier was: de mens had een ziel, verstand, moraal, esthetisch vermogen. Die vermogens zijn door een ingreep van boven tot stand gekomen. Zoiets heeft Darwin nooit geloofd.

 
Opmerking over Kroonenberg: 
het is bekend dat hij een klimaat-criticus is. De temperatuur op aarde wordt door veel meer dingen bepaald dan alleen CO2.  Hoe gevoelig is klimaat voor CO2? Wolken zijn ook belangrijk (reflectie van zonlicht). Grappige opmerking van Kroonenberg: fossiele brandstoffen moet je niet verbranden! Dat is zonde! Gebruik ze als grondstof!