 |
| Kolibrievlinder Macroglossum stellatarum |
De Kolibrievlinder heet niet voor niets een kolibrie-vlinder! In
plaats van dat hij gewoon op een bloem gaat zitten, zoals normale vlinders
doen, blijft hij er voor zweven en zoekt met zijn zeer lange tong naar
nectar.
In bovenstaande foto is de zeer lange tong te zien. Tevens zie je onder zijn buik opmerkelijk grote poten. Tenminste, groot voor een vlinder die zijn poten niet gebruikt tijdens zijn bezoek aan een bloem.
 |
| Half opgerolde roltong |
De Kolibrievlinder is een uitzonderlijke maar onopvallende verschijning: vrij kleine vleugels (je ziet
de oranje kleur van de achtervleugels meestal alleen op een foto), opvallende
grote dikke voelsprieten, en voor een vlinder uitzonderlijk gedrag. Hij fladdert niet
rond zoals een gewone vlinder, maar beweegt als een kolibrie
met schokkende maar doelgerichte bewegingen van bloem naar bloem. Op een afstandje is het een onopvallende
donkere, vrij klein insect. Je ziet hem makkelijk over het hoofd. En als je hem niet eerder hebt gezien, zie je hem makkelijk aan voor een bij of hommel of zo.
 |
| sluitertijd t=1/125 sec (telelens) |
Zijn vleugels bewegen zo snel op en neer dat sluitertijden van 1/125 sec, 1/640 sec en zelfs 1/1250 sec nog te lang zijn om zijn vleugels scherp vast te leggen (met gebruik van telelens). Hij heeft een opvallend oog dat je aan lijkt te kijken.
 |
| De staart lijkt een soort vogelveren te hebben |
Al met al een uitzonderlijke vlinder. Een soort vogelbekdier onder de vlinders!
Evolutionaire vragen
Waarom heeft de Kolibrievlinder dit foerageergedrag ontwikkeld? Je hebt een lange tong nodig als je niet op de bloemen gaat zitten. Dus het vlieg gedrag en de lange tong horen bij elkaar. Wat is het evolutionaire voordeel? Is het een aanpassing? Een aanpassing aan wat? Het kost aardig wat energie lijkt me. Het geslacht Macroglossum (letterlijk: grote tong!) is een zeer soortenrijk genus: 114 soorten wereldwijd. De familie pijlstaarten (Sphingidae) staat bekend om haar goede vliegers. Bij nectar drinkende dieren is dit helicopter vermogen ook ontstaan in kolibries, bepaalde vleermuizen en zweefvliegen (zeer goede helicopter vliegers!).
Bronnen
- wikipedia: Kolibrievlinder met veel wetenswaardigheden.
Nieuws
- Ik heb blogvakantie gedurende de maand augustus
- Dramatisch jaar voor vlinders: nog nooit zo weinig gezien bij telling, NOS 5 aug 2024
Gert, leuke foto's van de kolibrievlinder.
ReplyDeleteEven een vraagje: je hebt het over een roltong en de vlinder behoort tot het geslacht Macroglossum. Voor zover ik weet is het geen tong maar een soort oprolbaar rietje, proboscis genaamd.
In ieder geval is dat zo bij de honing-zuigende Monarchvlinder. De proboscis is een dun buisje waardoor de honing wordt opgezogen. Om te kunnen zuigen zit er een soort knijppompje in de kop van de vlinder.
Ik vermoed dat dit ook zo is bij de kolibrievlinder.
Rolie, dank je. fotograferen is een soort hobby van mij. Het is inderdaad geen tong zoals bij zoogdieren. Bij insecten zijn het monddelen die aangepast zijn voor de zuig functie. Alle bloembezoekende insecten (vlinders, bijen,hommels,zweefvliegen) hebben een proboscis. Het is een holle buis. Soms heel lang. Zoogdierenmond is niet te vergelijken met insecten 'mond'.
ReplyDeletePS: Zuigen is een fysisch trucje (iets voor jou: onderdruk maken? ). De proboscis bevat ook spieren, want de vlinders kunnen hun 'tong' heel precies manipuleren.
PS: aardigheidje: de meeste mensen kunnen hun tong rond maken, sommigen niet, dat is nogal erfelijk.
PS: de olifantenslurf is ook een 'proboscis' maar anatomisch een verlengde neus.
Hoi Gert, dus ook de kolibrievlinder heeft een zuigbuisje. Er is onderzoek gedaan naar de werking van het pompje.
ReplyDeleteDit lijkt me een interessante publicatie:
2017 - Structural and physical determinants of the proboscis–sucking pump complex in the evolution of fluid-feeding insects. Met beelden van een micro-CT-scans. De pompjes die hier onderzocht zijn, zijn een soort ballonnetjes die in de orde van 0,35 tot 2 mm groot zijn. Met spieren worden ze open en dicht getrokken.