Ieder land ter wereld (waarvan gegevens bekend zijn) is in de afgelopen 200 jaar rijker en vooral gezonder geworden. Dat wil zeggen: alle landen zijn van een levensverwachting van onder de 40 jaar in 1800 tot boven de 40 jaar gestegen in 2010. Zie dit samengesteld plaatje:
In het algemeen: hoe rijker, hoe gezonder. Waarom is er een positieve relatie tussen inkomen en levensverwachting? Geld op zich maakt niet gezonder! De verklaring is: méér inkomen betekent geen honger meer, meer en beter voedsel, meer en betere ziekenhuizen, meer en betere medicijnen, vaccinaties, schoon drinkwater, riolering, betere huisvesting. (bron: Teacher Guide: 200 years that changed the world). Waar komt die kennis vandaan?
De toename in levensverwachting is te danken aan wetenschap en techniek.
Disclaimer 1: de gezondheidszorg is niet overal even efficiënt, ziekten als malaria zelf zijn ongelijk verdeeld over de wereld (klimaat!). AIDS en malaria hebben Afrika zwaar getroffen. Het helpt niet als je gelooft dat AIDS niet door HIV veroorzaakt wordt. Wetenschappelijke kennis negeren helpt niet echt.
Disclaimer 2: Het is absoluut waar dat wetenschappers zonder politici en regeringen nooit deze toename in levensverwachting hebben kunnen bewerkstelligen. Maar regeringen zouden dit zeker niet zonder wetenschap kunnen doen. Het is eerder zo dat de toepassing van wetenschappelijke inzichten vaak tegengehouden worden door de politiek. Wetenschappers wisten allang dat er verband was tussen roken en kanker, tussen CO2 en klimaatopwarming, ongezond eten en obesitas, etc. Regeringen moeten deze inzichten omzetten in wetgeving. Regeringen kunnen oorlog voeren of zorgen dat hun bevolking voedsel en medische hulp krijgt. Wetenschappers hebben de kennis, regeringsleiders de macht.
Disclaimer 3: het is absoluut waar dat vele mondiale problemen zijn toegenomen zoals milieu, klimaat, (drink-)water, biodiversiteit, visstand, energie, grondstoffen, etc. Ik heb daar ook vaak over geblogd. En we hebben welvaartsziektes: kanker, overgewicht, hart- en vaatziektes. En we zitten nu midden in een economische crisis. Het kapitalisme en het vrije markt principe zijn slecht. En de geneesmiddelen industrie streeft winst na en niet onze gezondheid. En vergeet niet de Medische Missers! En vergeet niet wetenschappelijke fraude (Marc Hauser, Diederik Stapel)! Allemaal waar!
Disclaimer 4 (ook nuttig voor mijzelf!): ik heb geblogd over mutatie accumulatie in de mens en de daarmee samenhangende medicalisering van het menselijk leven. We zijn steeds meer afhankelijk van ziekenhuizen en medicijnen geworden. Allemaal waar! Ik heb op mijn website een Hamilton pagina waarin ik een kaartje laat zien (uit andere bron) van de verschillen in levensverwachting, mij niet realiserend dat alle landen vooruit gegaan zijn!
Disclaimer 5: de 'uitvinding' van landbouw en veeteelt en het koken van voedsel dateren lang voor de ontwikkeling van de wetenschap. Waar. Maar, de claim van Rosling gaat over de laatste 200 jaar.
MAAR het aardige van de interactieve grafieken van Hans Rosling is nu juist dat hij overtuigend laat zien dat ondanks alles de levensverwachting omhoog is gegaan voor ieder land. We leven langer. We worden ouder.
Dit is de meest overtuigende en spectaculaire video: Hans Rosling's 200 Countries, 200 Years, 4 Minutes (in 4 minuten weet je alles!). Heb je die gezien, dan weet je de essentie. Rosling zelf is een uniek voorbeeld van een wetenschapper die het nut van data combineert met het nut van een begrijpelijke presentatie van diezelfde data.
 |
| Boven de streep: toestand in 2010 beneden: toestand 1800 verticaal: leeftijd van 15 - 85 jaar. horizontaal: inkomen per hoofd v.d. bevolking. (Gapminder World) |
Dat is een verbazingwekkend maar weinig bekend gegeven. Het is wel zo dat er grote verschillen blijven. Vooral de spreiding in inkomen is veel groter geworden. De ontwikkeling in levensverwachting en inkomen heb ik hieronder met het interactieve programma Gapminder World weergegeven voor drie landen: een extreem arm land (Congo), een extreem rijk land (Qatar) en Amerika.
 |
| De verschillende paden die Congo, Qatar, Amerika hebben afgelegd. Ontwikkeling van levensverwachting en inkomen van 1800 tot 2010. (Gapminder World) |
Zelfs Congo is uiteindelijk na veel omzwervingen boven de 40 jaar uitgekomen ondanks het feit dat het inkomen per hoofd van de bevolking (na enige toename en afname) na 200 jaar weer op hetzelfde is uitgekomen als in 1800. Qatar is rijk geworden door olie en gas, maar het duurde wat langer voordat het gezonder werd. In Amerika is de stijging van levensverwachting sneller gegaan. In Japan worden ze het oudst (83 jaar): volg het pad dat Japan heeft afgelegd zelf interactief in Gapminder (spectaculair effect van WOII!).
 |
| Nederland en Engeland waren in 1800 koplopers! (Gapminder World) interactief |
 |
| De ontwikkeling die Nederland heeft gemaakt in gezondheid en inkomen (Gapminder World) |
In het algemeen: hoe rijker, hoe gezonder. Waarom is er een positieve relatie tussen inkomen en levensverwachting? Geld op zich maakt niet gezonder! De verklaring is: méér inkomen betekent geen honger meer, meer en beter voedsel, meer en betere ziekenhuizen, meer en betere medicijnen, vaccinaties, schoon drinkwater, riolering, betere huisvesting. (bron: Teacher Guide: 200 years that changed the world). Waar komt die kennis vandaan?
De toename in levensverwachting is te danken aan wetenschap en techniek.
Disclaimer 1: de gezondheidszorg is niet overal even efficiënt, ziekten als malaria zelf zijn ongelijk verdeeld over de wereld (klimaat!). AIDS en malaria hebben Afrika zwaar getroffen. Het helpt niet als je gelooft dat AIDS niet door HIV veroorzaakt wordt. Wetenschappelijke kennis negeren helpt niet echt.
Disclaimer 2: Het is absoluut waar dat wetenschappers zonder politici en regeringen nooit deze toename in levensverwachting hebben kunnen bewerkstelligen. Maar regeringen zouden dit zeker niet zonder wetenschap kunnen doen. Het is eerder zo dat de toepassing van wetenschappelijke inzichten vaak tegengehouden worden door de politiek. Wetenschappers wisten allang dat er verband was tussen roken en kanker, tussen CO2 en klimaatopwarming, ongezond eten en obesitas, etc. Regeringen moeten deze inzichten omzetten in wetgeving. Regeringen kunnen oorlog voeren of zorgen dat hun bevolking voedsel en medische hulp krijgt. Wetenschappers hebben de kennis, regeringsleiders de macht.
Disclaimer 3: het is absoluut waar dat vele mondiale problemen zijn toegenomen zoals milieu, klimaat, (drink-)water, biodiversiteit, visstand, energie, grondstoffen, etc. Ik heb daar ook vaak over geblogd. En we hebben welvaartsziektes: kanker, overgewicht, hart- en vaatziektes. En we zitten nu midden in een economische crisis. Het kapitalisme en het vrije markt principe zijn slecht. En de geneesmiddelen industrie streeft winst na en niet onze gezondheid. En vergeet niet de Medische Missers! En vergeet niet wetenschappelijke fraude (Marc Hauser, Diederik Stapel)! Allemaal waar!
Disclaimer 4 (ook nuttig voor mijzelf!): ik heb geblogd over mutatie accumulatie in de mens en de daarmee samenhangende medicalisering van het menselijk leven. We zijn steeds meer afhankelijk van ziekenhuizen en medicijnen geworden. Allemaal waar! Ik heb op mijn website een Hamilton pagina waarin ik een kaartje laat zien (uit andere bron) van de verschillen in levensverwachting, mij niet realiserend dat alle landen vooruit gegaan zijn!
Disclaimer 5: de 'uitvinding' van landbouw en veeteelt en het koken van voedsel dateren lang voor de ontwikkeling van de wetenschap. Waar. Maar, de claim van Rosling gaat over de laatste 200 jaar.
MAAR het aardige van de interactieve grafieken van Hans Rosling is nu juist dat hij overtuigend laat zien dat ondanks alles de levensverwachting omhoog is gegaan voor ieder land. We leven langer. We worden ouder.
Dit is de meest overtuigende en spectaculaire video: Hans Rosling's 200 Countries, 200 Years, 4 Minutes (in 4 minuten weet je alles!). Heb je die gezien, dan weet je de essentie. Rosling zelf is een uniek voorbeeld van een wetenschapper die het nut van data combineert met het nut van een begrijpelijke presentatie van diezelfde data.
Vorige blogs over dit onderwerp
- Een argument voor het nut van de wetenschap 12 april 2011
- Ionica Smeets geniale verdediging van de zuivere wiskunde 29 maart 2011
@Gert We leven langer. We worden ouder.
ReplyDeleteUit je enthousiasme maak ik op dat je dat een voordeel vindt. Kun je eens uitleggen waarom?
Ja, ik ben enthousiast, beter: verrast door de data. Omdat ze ingaan tegen veel wat ik zelf eerder heb gedacht en geblogd. De data van Rosling zijn dus een belangrijke correctie op universeel pessimisme. We leven gemiddeld o.a. ook langer door bestrijding van kindersterfte. Heb je daar bezwaar tegen?
ReplyDeleteInteressante, maar pijnlijke vraag, de hamvraag eigenlijk: heeft Darwins evolutietheorie aan die onmiskenbare vooruitgang ook ook maar iets tastbaars bijgedragen?
ReplyDelete@ Gert
ReplyDeleteWees niet te lyrisch over deze cijfers. Een goede levensverwachting kan plotseling drastisch verslechteren.
“De belangrijkste uitzondering op dit algemene patroon van verbetering is in die landen geweest die het meest door aids zijn getroffen, hoofdzakelijk in zuidelijk Afrika. Daar zijn significante dalingen van de levensverwachting toe te schrijven aan de ziekten die de laatste jaren hun intrede hebben gedaan.
Een andere uitzondering is Rusland en andere vroegere republieken van de USSR na de instorting van de Sovjet-Unie. Verwachting van het leven van mannen daalde naar 59,9 jaar (onder de officiële pensioenleeftijd), van vrouwen naar 72,43 jaar (1999).”
Grote bedreigingen zijn, volgens mij, nu de uitputting van de aarde, omdat er geen duurzaam beleid wordt gevoerd op het gebied van grondstoffen en energie, de opwarming van de aarde, maar toch ook nog altijd het grote kernwapenarsenaal. Wat dit laatste betreft, niet alleen terroristen kunnen fatale dingen doen met kernwapens (als ze die in bezit krijgen), maar ook reguliere staten, denk b.v. aan Israël, Pakistan en Iran (als het een kernmacht wordt)..
We kennen de getallen niet, maar ik neem aan dat na de ineenstoring van het Romeinse Rijk en de daaropvolgende landverhuizingen, de levensverwachting ook tijdelijk gedaald is.
@Henk Rijkers,
ReplyDeleteEen van de belangrijke effecten van de ontwikkeling van de evolutietheorie is dat terwijl mensen anno 1850 nog overvloedig gingen bidden om genezing ze nu naar een dokter gaan.
Het werk van Darwin en tijdgenoten heeft er in hoge mate toe bijgedragen dat mensen hun verstand zijn gaan vertrouwen en gebruiken.
Henk: pijnlijk hoor: een hamvraag stellen aan een vegetariër! Het was de theorie van Alfred Russel Wallace.
ReplyDeleteNand, er zijn genoeg redenen om pessimistisch te zijn. ik ken ze. ik weet het. Ik mag toch ook wel eens een keer data-driven evidence-based optimist zijn? Je kijkt naar de toekomst. Deze blog ging over het verleden (200 jaar) en de rol van de wetenschap.
ReplyDeleteHeb je de simulatie met Japan gedaan op Gapminder? Dan zie je een heftige reactie op WOII, maar daarna zeer snel herstel. Dat geldt eigenlijk voor alle landen die 2 wereldoorlogen hebben meegemaakt. Infrastructuur kapot, maar wetenschappelijke kennis niet. Mag dat een beetje optimistisch stemmen? alstublieft?
@Gert
ReplyDeleteIk mag toch ook wel eens een keer data-driven evidence-based optimist zijn?
Natuurlijk mag je dat. Maar ik vraag je waarom je als een kind zo blij bent en je antwoord met zo'n sentimentele dooddoener (-)als kindersterfte.
Ook het redden van zwakke kinderen heeft zo zijn keerzijde.
Maar ik vroeg.
Vind jij het goed dat we steeds langer leven? En waarom?
@ Gert
ReplyDeleteIk ben absoluut geen pessimist. Bruikbare wetenschappelijke kennis die er eenmaal is, blijft behouden. En het gezond verstand zal, volgens mij, altijd zegevieren. Ik vond je stuk echter merkwaardig lyrisch.
Lucas; "Vind jij het goed dat we steeds langer leven? En waarom? "
ReplyDeleteOuder worden gaat vanzelf als je door wat voor redenen dan ook niet dood gaat. De meeste mensen willen niet graag dood. Maar degenen die wel willen (euthanasie, zelfmoord) mogen niet omdat dat wettelijk verboden is.
Je kunt slechts tot op zekere hoogte voorkomen dat je dood gaat door gezond te leven, maar een dodelijk ongeluk of moord kun je niet altijd voorkomen.
Oud worden is gewoon een neveneffect van langdurige gezondheid.
Dus: als je niet dood gaat of vermoord wordt wordt je vanzelf ouder (volgens Pinker wordt er minder gemoord dan vroeger).
Kindersterfte is gewoon onderdeel van de definitie van life expectancy! Iedere dood op welke leeftijd dan ook draagt bij tot de life expectancy, dus ook kindersterfte.
Wat je je zou moeten realiseren dat ook zaken als levenslang in coma liggen, levenslang aan de medicijnen of beademingsapparatuur, of levenslang in een rolstoel ook bijdraagt aan een hoge life expectancy...
@Rob. Gut, meen je dat nou? De filosoof Fodor en de bioloog Piattelli-Palmarini - beiden atheisten - vinden juist neodarwinisten "distressingly uncritical". Dat kan toch niet komen doordat dit allemaal van die vrome gelovigen zijn, nietwaar? Nou ja, niet in de gebruikelijke zin van het woord althans.
ReplyDeleteNand "Ik vond je stuk echter merkwaardig lyrisch":
ReplyDeleteje bent betrapt. je hebt je huiswerk niet gedaan, je hebt de video Hans Rosling's 200 Countries.... niet gezien!!!
This comment has been removed by the author.
ReplyDeleteIk noemde zaken als 'levenslang in coma liggen' als hypothetische geval om na te denken over de betekenis van steeds stijgende levensverwachting. Maar het voorbeeld is zo extreem dat het in de krant zou komen. Wel zou je moeten nadenken over een leven lang afhankelijk zijn van medicijnen. Ik zou dat niet gezond vinden, maar ja ik ben niet ziek en heb die medicijnen niet nodig. Maar mensen die wel ziek zijn willen maar al te graag die medicijnen hebben. Dus Roland de vraag was zo gek nog niet.
ReplyDelete@ Gert
ReplyDeleteZou je mij/ons eens willen uitleggen waarom je de reactie van Roland verwijderd hebt?Wat ik me ervan herinner, zei hij helemaal niet zulke vreemde of vreselijke dingen. Laatst heb je ook al een reactie van Lucas Blijdschap verwijderd. Waarom doe je dat? Ik begrijp dat niet. Leg het me uit.
nand, ik heb die reactie niet verwijderd. Het was ook nieuw voor mij, maar er staat "This post has been removed by the author." dat moet hij zelf gedaan hebben. Als ik het had gedaan zou er gestaan hebben ...removed by editor... of zoiets.
ReplyDeleteHenk Rijkers,
ReplyDeleteIk schreef dat mensen hun verstand meer zijn gaan vertrouwen en gebruiken.
En inderdaad, de groep mensen die de Bijbel letterlijk als het woord van God zien en de verhalen uit de Bijbel als een beschrijving van de werkelijkheid is kleiner geworden.
Over atheïsme heb ik het niet gehad.
@Rob. Ja, maar ik wel. En mijn vraag blijft dezelfde. Wat heeft Darwins theorie nu concreet bijgedragen aan de technologische en sociale vooruitgang? Dat mensen hun verstand meer zijn gaan 'vertrouwen en gebruiken' is geen objectieve maatstaf. Dat vonden de communisten van hun eigen revolutie ook. Het is een vorm van zelfvleierij volgens de WC Eendformule.
ReplyDeleteVroeger waren boeren afhankelijk van de omstandigheden. Als ze regen nodig hadden, of als het gewas om de een of andere reden niet wilde groeien dan baden ze tot hun god, of goden, en plengden ze offers om het gewas tot een goede oogst te brengen.
ReplyDeleteTegenwoordig kijken ze op internet wanneer het gaat regenen, of roepen ze de hulp in van een of ander agrarisch laboratorium om hun te helpen bij de oogst.
Bidden is zoooo 1500 BC
@Henk Rijkers
Om inzicht te krijgen in je wereld heb je iedere informatie nodig die er te krijgen is. De inzichten van Darwin hebben de inzichten en het technische vernuft van de mens een behoorlijke sprong vooruit gebracht. Dit te ontkennen zullen het technische vernuft van de mens eenzelfde sprong laten maken, maar dan achterwaarts.
@ Anton. Je ontloopt het geven van een antwoord. Geen WC-Eend blabla, maar feiten graag. In het moderne leven kunnen we Newtons wiskunde onmogelijk meer wegdenken. Dat is onmiddellijk evident voor iedereen. Vliegtuigen zouden uit de lucht vallen, bruggen en gebouwen instorten, dijken doorbreken. Hoe zit dat met Darwins theorie?
ReplyDeleteAnton, laat je niet afleiden door het eeuwige stokpaardje van Rijkers van de stelling van dit blog: 'wetenschap en techniek hebben een zeer belangrijke bijdrage geleverd aan de verbetering van welvaart en welzijn van de mensheid' (in tegenstelling tot wat mensen als Jan Riemersma beweren).
ReplyDeleteRijkers is nooit geinteresseerd in het thema dat aan de orde is, maar komt altijd blind met zijn stokpaardje.
Praatjes vullen geen gaatjes, Gert. Wat is jouw antwoord op mijn toch heel redelijke vraag?
ReplyDeleteAls Darwin niet het antwoord geeft op de vragen van Henk Rijkers, dan vraag ik me af wie dan wel het antwoord op zijn vragen heeft.
ReplyDeleteMaar heeft Henk Rijkers wel vragen over de wereld waarin hij leeft?
Jazeker, maar daar krijg ik van jou dus geen antwoord op. Wetenschap is vragen durven stellen en blijven stellen. En ze eerlijk proberen te beantwoorden, zonder uitvluchten, afleidingsmanoeuvres en zonder beroep op autoriteitsgeloof. Zelfs als die Darwin heet.
ReplyDeleteWat is dan de vraag van Henk Rijkers?
ReplyDeleteMijn volgende vraag luidt: als Darwins evolutietheorie kennelijk niet geleid heeft tot enig concreet of technologisch gevolg, noch tot nieuwe theoretische doorbraken, die zelf wel experimenteel testbaar zijn (want de Moderne Synthese was slechts het integreren van de 'harde' bevindingen van de genetica, die echter onafhankelijk van de evolutietheorie zijn ontdekt), zijn er dan nog meer voorbeelden van theorieën die als wetenschappelijke doorbraken gelden, maar waarvan de gevolgen uitsluitend binnen de sfeer van 'verklaringen' blijven?
ReplyDelete