Plantenvlees en dierenvlees. Een interview met Jeroen Willemsen

"Je hebt plantenvlees en dierenvlees, en vandaag eten we plantenvlees". Zo vertelde Jeroen Willemsen het aan zijn kinderen. Ik neem aan dat hij er aan toegevoegd heeft dat hijzelf het plantenvlees geproduceerd heeft. Ondertussen zullen zijn kinderen plantenvlees doodnormaal vinden. 

Willemsen is mededirecteur van het bedrijf Ojah dat 'plantaardig vlees' uitgevonden heeft en gaat produceren. Ik blogde er al op 25 oktober over naar aanleiding van mijn bezoek aan de Vegetarische Slager in Den Haag. Ik was benieuwd naar de motieven van het drietal dat hun baan aan de Wageningse universiteit opgaf om een eigen bedrijf te beginnen. Want dat lijkt mij nogal riskant. Idealisme? Vegetariërs? Anti-bioindustrie? Dierenwelzijn? Klimaat? [1] Milieu? Eigenlijk niets van dit alles. De persoonlijke motieven van alle drie directeuren waren vooral gezondheid. Advies van de huisarts: minder vlees eten. En aangezien je toch iets moet eten, betekende dat méér plantaardige kost.

The China Study
Voor Jeroen Willemsen was tevens het boek The China Study van Colin Campbell (2005) een eye-opener. Het is een grootschalige en langdurige epidemiologische studie naar het verband tussen het eten van vlees en allerlei ziektes zoals diabetes, zwaarlijvigheid, hartziektes en kanker. Ik kende het boek niet en heb het gegoogeld. Ik vond ook kritiek op de studie, dus ik moet mijn oordeel nog opschorten. Maar ik kan mij heel goed voorstellen dat dit boek een sterke motivatie oplevert om minder vlees te eten en dat je overstapt van 7 dagen naar 3 dagen vlees per week. En, ik moet zeggen, hij ziet er zéér gezond uit. Eigenlijk zijn ze bij Ojah niet tegen vlees. Maar het bedrijf zal toch indirect de vleesconsumptie (in Nederland) verminderen omdat iedere dag dat je 'plantenvlees' eet, je geen dierenvlees eet. Én geen traditionele vleesvervangers. Dat ook.

Knutselen met eiwitten
Toevallig is Willemsen voedingstechnoloog en was hij een paar jaar geleden aan het 'knutselen met eiwitten'. Hij was bezig met een proces dat diervoederfabrikanten gebruiken om eitwitbrokjes te maken. Door allerlei details van het productieproces te variëren kwam er -tot zijn grote verrassing- een vezelachtig product uit tevoorschijn [2]. Het had veel weg van de structuur van vlees. Hij besefte onmiddellijk dat het een doorbraak was, want geen enkele fabrikant ter wereld was dat ooit gelukt. De huidige vegetarische vleesvervangers lijken helemaal niet op vlees. En misschien is dát wel het grote struikelblok voor mensen die wel minder vlees willen eten, maar die kauwsensatie missen die nu eenmaal bij vlees hoort. Tel één en ander bij elkaar op, en het idee was geboren om vegetarisch vlees zelf te gaan produceren en een eigen bedrijf op te richten.

Duurzaamheid
Op de website staat 'Duurzaam in Nederland geproduceerd', maar dat slaat vooral op het productieproces. Het zou nog beeter uitgelegd moeten worden dat hoewel soja wordt gebruikt, waar ernstige milieuproblemen aan vast kleven [3], het bedrijf zijn best doet duurzame soja te kiezen. Een voorbeeld van alternatieve eiwitten is het project Innovatieve en nieuwe eiwitten op het menu (SBIR). Het bedrijf Ojah heeft een opdracht van Min. v. LNV gekregen om naar alternatieve eiwitbronnen te zoeken. De webpagina Small Business Innovation Research Programma (SBIR) geeft verbazingwekkende innovatieve projecten. Bijvoorbeeld: eiwitten extraheren uit niet gebruikte delen van suikerbieten: "Eiwitten van plantaardige oorsprong leggen minder beslag op onze natuurlijke hulpbronnen dan dierlijke eiwitten. En bij het gebruik van suikerbieten en suikerbietenloof als eiwitbron wordt geen extra beslag op landbouwgrond gelegd." Dat is slim en efficient. Dát is nog eens 'vlees' eten met een goed geweten. Of: "Eiwitten uit algen bieden mogelijk een duurzaam alternatief voor dierlijke eiwitten", enz. enz.

Fabriek
Wat ik nog niet wist is dat dat er op dit moment geen productie plaats vindt, omdat de nieuwe fabriek nog niet klaar is. Wat er nu geleverd wordt aan de Vegetarische Slager is een voorraad uit een éénmalige productie in een gehuurde fabriek. Daarom kunnen supermarkten, bedrijfskantines of (biologische) restaurants nog niet bevoorraad worden. "We moeten zuinig zijn met onze voorraad", vertelde Willemsen. Ja, maar zou het niet slim zijn om een tweede productie te gaan draaien om de tijd te overbruggen voordat de definitieve fabriek gaat draaien? en voordat de belangstelling wegzakt?

Noten

1. Elke dag vlees eten gedurende 1 jaar door een gemiddeld huishouden veroorzaakt  1,4 ton CO2 uitstoot. Dat is méér dan het elektriciteitsgebruik (0,9t) en minder dan verwarming (2,2t). Een Nederlander stoot gemiddeld 9 ton CO2 per jaar uit. Zie: Hoeveel CO2 stoot jij uit?
2. Correctie JW: de uitvinding was door Frank Giezen (directeur Ojah) gedaan.
3. Correctie JW: "Dat er aan soja ernstige milieuproblemen kleven is wat kort door de bocht. Zeker wanneer je het vergelijkt met vlees verdient soja een dikke plus. Ook zijn er gelukkig sojaleveranciers die een zeer strikt milieubeleid hebben (bv garantie dat er geen bossen voor worden gekapt). En daar doen wij natuurlijk zaken mee".