De Prik en het meisje: aangrijpende documentaire van vaccinatie-twijfelaarster

De documentaire De Prik en het meisje (19 mei uitgezonden) heeft me een tijd beziggehouden. En ik ben er nog steeds niet helemaal uit. Ik moet er over bloggen. Want er gaat iets fout als de uitvoerders van het baarmoederhalskanker vaccinatie-programma hun boodschap niet over kunnen brengen. Met als gevolg een laag opkomstpercentage. Met als mogelijk gevolg een verhoging van het aantal baarmoederhalskanker gevallen in Nederland...

Ten tweede houdt het thema me bezig omdat er sterke overeenkomsten zijn met de kwestie: hoe kunnen evolutiebiologen hun boodschap overbrengen aan een publiek dat de boodschappers niet vertrouwt?

Het onderwerp van de documentaire:

"Wel of niet inenten? Als de dochter van regisseur Maartje Nevejan een oproep krijgt voor vaccinatie tegen baarmoederhalskanker slaat de twijfel toe. In de documentaire 'De Prik en het Meisje' zoekt Nevejan naar de waarheid achter de vaccinatie tegen baarmoederhalskanker." (bron)

Hier zien we iemand aan het werk die oprecht probeert te achterhalen of het nu wel of niet verstandig is om je dochter van 12 te laten inenten tegen baarmoederhalskanker (HPV). Maar ze slaagt er niet in. Ze komt er niet uit. Ze blijft twijfelen. Maar daarom is ze nog geen anti-vaccinatie activist. Ze is niet in staat om een beredeneerde beslissing te nemen, met als resultaat dat ze haar dochter niet laat inenten (haar man speelt in deze geen rol). Ze raadpleegt de ene na de andere partij die er iets zinnigs over zou kunnen zeggen: een actiegroep tegen vaccinatie (Verontruste moeders), een baarmoederhalskankerpatiënte (maakt geen indruk op haar!!), het rivm, Nefarma (vertegenwoordigt de farmaceutische industrie), een vrouwelijke patholoog-anatoom, een besliskundige, schrijfster Karin Spaink, een Jungeriaans psycholoog (!), en de wetenschapsfilosoof André Klukhuhn. Ze laat zich niet overtuigen dat de voordelen van vaccinatie groter zijn dan de nadelen (2). Ze blijft twijfelen. Waarom?

To trust or not to trust: that's the question

Wat mij opvalt zijn de volgende gedachtegangen:

- 'ik wil niet bespeeld worden door de overheid', 'de overheid manipuleert en dringt zich op'.
- 'hoeveel vaccinaties gaan we nog meer krijgen? Ik bang zo bang dat het er steeds meer worden, het volgend jaar vinden ze weer iets nieuws uit' (3).
- 'al 100 jaar lang doen wij in Nederland al trouw wat de overheid zegt en nu voor het eerst zeggen we massaal NEE!'.
- 'ze verdienen aan onze dochters!'

Dit vind ik verbazingwekkende, bijna paranoïde gedachten. Ik vrees dat dit zéér grote hindernissen, misschien onoverkomelijke hindernissen zijn om tot een redelijk oordeel te komen. De documentairemaker heeft een diep wantrouwen tegen alles wat afkomstig is van de overheid, deskundigen en geneesmiddelenindustrie. Nu zijn er wel objectieve redenen voor wantrouwen in de overheid (OV-chip, paspoort, medische missers, EPD, etc), maar je zou je pas echt zorgen moeten maken als vaccinatie verplicht zou zijn en als je er 378 euro voor zou moeten betalen. Maar het is vrijwillig en gratis! Je zou je pas echt zorgen moeten maken als de overheid niet aan preventie deed van ziektes die te voorkomen zijn!  "Waarom doet die lakse overheid daar in hemelsnaam niets aan?" zou je dan te horen krijgen. Ook lijkt ze te geloven dat de overheid ziektes zit te verzinnen! Ziektes zijn er. Nu zijn er wel aanwijzingen dat de farmaceutische industrie ziektes verzint om een afzetmarkt te creëren voor haar producten. Maar de overheid? Een overheid met beperkte middelen in een tijd van bezuinigingen? Het hele perspectief dat vaccinatie wel eens in het belang van de volksgezondheid (en dus het individu) zou kunnen zijn is totaal afwezig bij de programmamaakster.

kapitalisme en zo

Is het een probleem dat er verdient wordt aan vaccins? Inderdaad, de farmaceutische industrie verdient er aan. Maar huisartsen en chirurgen verdienen ook geld aan uw ziekte. OK, er valt hier meer over te zeggen. Aan wie zou je de taak van vaccinproductie en het uitvoeren van het vaccinatieprogramma anders moeten toevertrouwen? Als de overheid zèlf vaccins produceert: zou dat acceptabel zijn voor kritici en twijfelaars? Of zou dat het alleen maar erger maken? Stel dat de medische beroepsgroep er achter staat? Zie verder: Voorlichting en twijfel.

vaccinatie en evolutie

"Als je moet beslissen over iets waarvan je niet de waarheid kan achterhalen, dan kies je de waarheid die bij je wereldbeeld past en/of bij wie je wilt horen."

zegt ze heel openhartig. Wereldbeeld! Dat laat kristalhelder de overeenkomst zien met creationisten, die de evolutietheorie verwerpen op grond van hun christelijk-bijbels wereldbeeld en hun diep wantrouwen tegen alles wat afkomstig is van atheïstische wetenschappers. Dat is een fatale combinatie:

1. een complex wetenschappelijk probleem met maatschappelijke implicaties
2. géén eigen deskundigheid
3. géén vertrouwen in experts
4. het eigen wereldbeeld is incompatibel met dat van de experts.

voorlichting

Hoe kom je hieruit? Ik zie geen andere oplossing dan een nog betere voorlichting. Laten de voorlichters beginnen de fout bij zichzelf te zoeken. Dus niet het antwoord "ja, maar dat zijn indianen-verhalen!" als het gaat over echte of vermeende bijwerkingen van of belangenverstrengeling bij vaccinatie. 'Indianenverhalen' is een verboden woord uit oogpunt van voorlichting! Als voorlichter moet je kalm en vriendelijk kunnen wijzen op een website waar de claims van anti-vaccinatie groeperingen of individuen punt-voor-punt worden weerlegd. En wat je niet kunt weerleggen moet je erkennen als feit. Net zoals Panda's Thumb al jaren zeer geduldig punt voor punt creationistische en anti-evolutie argumenten weerlegt (of ze ooit iets toegeven weet ik niet). Vaccinologen kunnen leren van de strijd tegen de anti-evolutionisten. Na enig zoeken is er een Veelgestelde vragen webpagina over HPV te vinden. Ik weet niet of documentairemaakster deze site ontdekt heeft. Er worden veel vragen beantwoordt, maar haar twijfels en vragen over belangenverstrengeling (hebben deskundigen banden met de industrie?), wie produceert het vaccin? wie verdient er hoeveel aan? is dat een redelijke prijs? wie beslist welke fabrikant vaccins mag produceren? wie controleert wie? wie keurt het goed? wie houdt bijwerkingen bij? worden niet gesteld of beantwoord. En dat zijn de cruciale vragen waar de documentairemaakster en de anti-vaccinatiebeweging op vastloopt. En die moeten beantwoord worden. (Zelf vraag ik mij af hoe het zit met het Amerikaanse National Vaccine Injury Compensation Program (1) dat schadevergoedingen uitkeert).

youtube

Voorbeeld: op de rivm site staat een youtube filmpje. Dat is modern. Maar als je dat filmpje op youtube bekijkt worden er na afloop ook suggesties gedaan voor soortgelijke filmpjes, waaronder de zgn 'indianenverhalen'  over ernstige bijwerkingen. En dan zit je -via de rivm site- midden in de puree! Ook dat moet het rivm allemaal weerleggen. Allemaal. Stuk voor stuk. Gewoon doen. Kijk naar Panda's Thumb.

suggestie

Zet ook op de voorlichtingssite de merknaam van het vaccin en gebruiksaanwijzing zoals degenen die krijgen die het vaccin moeten toedienen. Dan kan de kritische consument zelf controleren of zij niet per ongeluk insuline ingespoten krijgt. Dus: zoveel mogelijk de consument serieus nemen en van informatie voorzien. Vergeet niet dat U niet bezig bent met het oplossen van een wetenschappelijk, maar een maatschappelijk probleem. En het moeilijkste: geef ook je eigen twijfel toe. Erken de onzekerheden. Nefarma was zo eerlijk om toe te geven dat je niet alle bijwerkingen kent. Dat is misschien niet bevorderlijk voor het opkomstpercentage, maar verzwijgen werkt vroeg of laat toch tegen je.
Nog een suggestie: laat de voorlichtingswebsite door niet direct betrokkenen beoordelen (als dat niet gedaan was tenminste).

twijfel

Vergelijkbare twijfel is geuit door wetenschapsjournalist Hans van Maanen (VK 4 juni). Volgens dat bericht leverden darmkankerkijkoperaties 36 complicaties en 8 sterfgevallen. Onbedoelde neveneffecten. Van Maanen schrijft: "Dat zijn overigens cijfers die men in 'eerlijke en evenwichtige voorlichting over screening' zelden tegenkomt". Ook hij heeft argwaan tegenover de 'screeningsindustrie'.
Op 2 juni 2007 stelde van Maanen onder de kop 'Gardasil' kritische vragen over de vaccinatie tegen baarmoederhalskanker. Mogelijk is dit een bron geweest voor 'De Prik en het Meisje'. In hetzelfde nummer van de Volkskrant een interview met de Amerikaanse hoogleraar Gilbert Welch die stelt dat 'de waarde van screening stelselmatig wordt overdreven en de schade die het kan opleveren gebagatelliseerd'. Vaccinologen: doe er wat mee.

Noten

1. De Amerikaanse NVICP website is niet bereikbaar gedurende tenminste drie achtereenvolgende werkdagen (7,8,9 juni 2011).
2. De weergave van de interviews is erg kort (2-3 min), er wordt géén samenvatting/conclusie gegeven van het gesprek (is de geinterviewde voor of tegen?) en zij zelf trekt al helemaal geen conclusie. Dat is onbevredigend. Met name de besliskundige zou zeer interessant geweest zijn om samen te vatten. Die kwam met heldere getallen. Het lijkt alsof al die interviews geen enkel effect op haar hebben gehad. (Postscript donderdag 9 juni)
3. "Ik bang zo bang dat het er steeds meer worden, het volgend jaar vinden ze weer iets nieuws uit": een zeer merkwaardige houding! Het lijkt een soort vaccinatie-moeheid. Er bestaan nog veel besmettelijke ziektes. Moeten we dan niet alle besmettelijke ziektes de wereld uit helpen? Ik hoop dat er steeds meer vaccins komen. Volgend jaar een vaccin tegen AIDS en hepatitis C en daarna vaccins tegen kanker. (Postscript vrijdag 10 juni)

Zie ook: De Anatomische Les 2010 door Rino Rappuoli (19 nov 2010)
Zie ook: wikipedia artikel Human papillomavirus 

Postscript 16 juni

Zie ook: Carl Zimmer (2011) A Planet of Viruses, University of Chicago Press waarin het verhaal over de ontdekking van het human cervical papilloma virus in 1983 en het op de markt brengen van het vaccin tegen baarmoederhalskanker in 2006. Wetenschappelijk gezien een doorbraak, maar dat is niet het gezichtspunt van veel vrouwen die twijfelen over een vaccin.

Postscript 23 juni

In India zijn problemen ontstaan met een grootschalige HPV vaccinatie trial: 23.000 meisjes van 10-14 jaar zijn gevaccineerd met Gardasil of Cervarix. Er zijn 4 meisjes overleden: 2 door vergiftiging, 1 door verdrinking en 1 door koorts. Dit veroorzaakt vaccinatie angst onder de bevolking en kan nadelige effecten op vaccinatie tegen andere ziektes. (Nature 23 jun 2011).
"The development of Gardasil, a vaccine against human papillomavirus, began in a lab at the University of Queensland in Australia" (Nature, 23 jun 2011)