[3] Kometen zijn waargenomen zolang de mens naar de sterren keek. Ze vielen op. Er moeten er wel 100.000 waargenomen zijn door alle beschavingen in het verleden.
 |
| De komeet moest een boodschap van de goden of van God zijn |
Kometen moesten een boodschap van de goden of van God zijn. Vrijwel al onze voorouders, iedere beschaving of volk meenden dat kometen slecht nieuws voorspelden. Disaster = dis-aster = bad star! Nu weten we precies waar kometen vandaan komen en waaruit ze bestaan.
De oorsprong van kometen werd in 1950 voorspeld door de Nederlandse astronoom Jan Oort: de Oortwolk (Oort cloud). Kometen bestaan voornamelijk uit ijs. Na duizenden trips rond de zon verliezen ze hun ijs (verdampt). Wat resteert is een asteroïde. Die voorspelling houdt nog steeds stand ondanks het feit dat niemand de Oortwolk gezien heeft.
De komeet van 1664 joeg golven van angst door Europa. De pest volgde en een grote brand in Londen. [3]
Een belangrijk figuur is Edmond Halley, die nu alleen nog maar bekend is van de 'Halley komeet'. Maar Halley was een veelzijdig geleerde, een duizendpoot. Hij maakte o.a. een kaart van de zuidelijke sterrenhemel (klinkt makkelijker dan het was), die van groot belang was voor de scheepvaart (navigatie). En hij voorspelde, 50 jaar van te voren, met nooit eerder vertoonde precisie waar en wanneer de komeet die nu zijn naam draagt zichtbaar zou zijn (eind 1758). Halley berekende dat de komeet iedere 76 jaar terugkomt. Mystici, waarzeggers en profeten hadden nooit een dergelijke preciese voorspelling gedaan. Halley's voorspelling kwam uit. Daardoor verdween de magie van kometen die mensen sinds mensenheugenis angst aanjaagde. Haast niet meer voor te stellen. Maar vanaf toen werd een komeet in plaats van een aankondiging van groot onheil, een stuk steen in de ruimte die gehoorzaamde aan de wetten van de zwaartekracht. En waarvan de baan om de zon gewoon te berekenen en dus te voorspellen was. De volgende keer dat de komeet van Halley langs komt is 2061 (over 47 jaar! dat red ik niet). Dit is dus een voorbeeld van vooruitgang van wetenschappelijk inzicht gekoppeld aan het uitbannen van bijgeloof. Ik heb de indruk dat dit ook een belangrijk doel van de serie is [1].
Wat ik bijvoorbeeld niet wist was dat Halley persoonlijk Newton aangemoedigd had om zijn berekeningen over de planetenbanen te publiceren. (Dit werd later zijn hoofdwerk). Maar aangezien de Royal Society haar totale jaarbudget opgemaakt had aan een megalomaan project: een geïllustreerde encyclopedie van ... vissen (!), dat slecht verkocht, was er geen geld om het zeer belangrijke werk van Newton te publiceren. Daarom liet Halley de publicatie op eigen kosten drukken! De manier waarop de presentator Tyson zich uitlaat over de vissen encyclopedie verraadt zijn mening dat het pure geldverspilling was! en dat Newton veel belangrijker was (waarschijnlijk een anachronisme en het feit dat Tyson astronoom is en geen bioloog). Overigens is Halley en zijn tijd bijzonder boeiend zoals blijkt uit het wiki artikel over hem, met altijd leuke details zoals iemand die een baan niet krijgt omdat hij atheist is...
Over Newton's meesterwerk De Principia Mathematica: waarom zijn de planetenbanen zoals ze zijn? Voordat Newton met een verklaring kwam: God had het zonnestelsel zo geschapen, om redenen die wij niet kennen. Tyson: maar die verklaring sluit de deur naar verder onderzoek. Door Newton werd een 'Meester Klokkenmaker' was overbodig als verklaring: zwaartekracht was de klokkenmaker. Dat waren wetten die de Bijbel niet noemde. De rekenkundige techniek die Newton daarvoor ontwikkelde opende de weg naar de ruimtevaart. Halley had de periode berekend wanneer kometen zouden tergkeren. Newton berekende de banen van kometen.
Later heeft Halley de eerste kaart gemaakt van het aard magnetisch veld. En nog veel meer.
 |
| Robert Hooke liep bijna 200 jaar voor op aspecten uit Darwins evolutietheorie |
Noten
- Volgens een recent rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau gaan jongeren (!) in Nederland tegenwoordig weer in 'hemel', 'hel' en 'duivel' en dat soort achterhaalde ideeën geloven. Jongeren!? Zijn dat moderne jongeren? Ze zijn nog conservatiever dan hun ouders! Of zijn 'hemel' en 'hel' onderdeel van hun 'moreel kompas'? Eens afwachten of de bloggende theologen nog iets over dit rapport te zeggen hebben. En over de Cosmos serie natuurlijk...
- Dit blog is bijgewerkt op 24 juni. Deze aflevering is kort ten opzichte van andere: 32 min.
- Dit blog is bijgewerkt op 30 juni 2014. Er ontbraken plm 11 min.
Vorige blogs over dit onderwerp:
- 22 april 2014 Cosmos: A Spacetime Odyssey (2) Evolutie
- 14 april 2014 Cosmos: A Spacetime Odyssey (1) Neil deGrasse Tyson
Beste Gert,
ReplyDeleteOp jouw evolutie blog heb je drie maal aandacht gevraagd voor de TV serie “Cosmos”. Inderdaad is deze prachtige serie een waardig opvolger van “Cosmos” gebracht door de in die tijd beroemde wetenschapper Carl Sagan. Ik heb deze versie nog in mijn bezit en nog eens bekeken. Het maakt nog steeds een diepe indruk op mij. Toen al “Big History”! Een paar jaar later hebben wij veel meer kennis dan toen over de kosmos en de techniek van de TV is met sprongen vooruit gegaan. De presentatie N.G.T. is natuurlijk een geheel andere dan die van Sagan, maar hij blijft gelukkig zichzelf en brengt de wetenschap met een knipoog voor het voetlicht, prachtig.
Maar waar ik mij echt over verwonder is dat na de drie aankondigingen op je blog er O komma O reacties zijn. Dit staat in schril contrast met de uitweidingen en af en toe gezeur over geloofszaken. Het zal zeker met de beste bedoelingen zijn opgeschreven, maar ook hier krijgt de wetenschap niet de aandacht wat het verdiend. In deze serie worden dingen uit de doeken gedaan die zo klaar als een klontje zijn terwijl op het gebied van geloof dingen worden aangenomen waar geen enkel bewijs voor bestaat, de gelovigen hebben dit ook niet nodig. Zij blijven maar hun geloof verkondigen, waarop jij met alle respect op reageert. Waar haal je het geduld vandaan?
Het enige aardige idee kwam nog van Egbert die voorstelde om eens lekker met de hond in de natuur te gaan wandelen. Het bewijst weer eens dat wij een evolutionair onderdeel zijn van die natuur. Leven is terug brengen tot louter bio-chemische reacties., wij zijn sterrenstof. Voor menigeen een teleurstellende belediging, Ik vind het best om mee te leven.
Cor.
Cor, hartelijk dank voor je uitgebreide reactie! Wat een kostbaar bezit: de originele serie van Sagan, het lijkt mij een collectors item. Zo te zien is hij nog op bol.com verkrijgbaar (een uitgave uit 2009). Zou interessant om de Sagan en Tyson versie te vergeljken. Maar voorlopig heb ik mijn vol aan de nieuwe serie.
ReplyDeleteJa, er zijn nog geen reacties op de serie, maar ben jij veel tegengekomen op andere blogs of in de media? Ik niet. Het lijkt wel of er minder belangstelling is omdat het op National Geographic wordt uitgezonden en niet op de BBC, of Tyson is niet bekend genoeg is (ik kende zijn naam ook niet).
Je zou belangstelling verwachten van wetenschapsjournalisten: heeft zo iemand over de serie geschreven???
Cor, de discussie over Paas & Peels loopt nog steeds door, misschien verhindert dat de discussie over Cosmos. Ik merk dat je zelf het ook niet kan laten om je mening te geven over het geloof. Ik vind als je discussieert dan moet het ook kwalitatief goed zijn, en dat kost tijd. Vandaar het geduld. En er wordt gelukkig niet gescholden.
In de serie Cosmos komt de tegenstelling geloof en wetenschap ook steeds terug, niet op een hinderlijke manier, maar het zit steeds net onder de oppervlakte en soms zelfs komt het met een rake opmerking aan de oppervlakte.
Ik blijf de Cosmos serie volgen, het is een uniek project, al was het alleen maar vanwege de omvang. Ik vind het belangrijk om over te bloggen. Het gaat om de wetenschap, moderne wetenschapsvoorlichting, -journalistiek, en het begrijpen van de cosmos waarin je tenslotte leeft.
Dit blog is bijgewerkt op 30 juni 2014. Er ontbraken plm 11 min. (het gedeelte over Jan Oort en de Oortwolk)
ReplyDelete