Eftelingtheologie: de wereld is geen pretpark!

Hieronder volgt een citaat uit een ncrv documentaire over een vrouw die haar man Anne verloor. Hij was vermoord door een jongen van 15, die op geld uit was. Een domme, zinloze, overbodige, brute moord. Een cruciale passage uit het interview geef ik hieronder weer. Het citaat uit de documentaire is kort en krachtig als een bliksemschicht. Het laat beter zien dan welk theologische studie dan ook dat wanneer je in God gelooft, onvermijdelijk vroeger of later met een fundamenteel probleem geconfronteerd wordt. Het is zeker niet een probleem dat pas tevoorschijn komt na jarenlange theologische studie. Het is inherent in het geloof in een persoonlijke God.

"Je zegt: Hij was er toen ik Hem nodig had. 
Maar waar was God toen Anne hem nodig had?"

"Ja. Dat is een goeie vraag. God zegt niet tegen
een moordenaar: schiet die ene dood. Dat niet.
Maar, Hij heeft het ook niet tegengehouden.
Die dingen gebeuren in de wereld. De nare dingen
in de wereld gebeuren door mensen, voor mijn gevoel,
en niet door God. Maar Hij heeft het niet voorkomen.
Dat niet."

"Heb je dat Hem kwalijk genomen?"  

"Nou. Niet echt. Want overal in de wereld gebeuren vreselijke dingen,
oorlogen enzo. Die voorkomt Hij ook niet. Waarom zou Hij dat
bij mij wel voorkomen. Dat zou wel erg een voorkeurspositie zijn.
Wie ben ik, dat mij dit niet zou kunnen overkomen en wie is Anne
dat het hem niet zou kunnen overkomen. Het gebeurt over de hele
wereld. Het kwaad is overal, En nu ook bij ons."

Let op: de zeer persoonlijke vraag 'Maar waar was God toen Anne hem nodig had?'  is door de ncrv-interviewster gesteld. De geïnterviewde schrijft de moord niet toe aan God, maar aan mensen. Maar ze beseft dat God de moordenaar niet heeft tegengehouden. Ze beseft dat God geen enkele moord tegenhoudt. Ze interpreteert dat als: God is in ieder geval consequent. De vraag Waarom laat God dit allemaal toe? wordt niet gesteld en dus niet beantwoord. Haar conclusie is: "Het kwaad is overal". Maar de vraag blijft: Waarom laat God al het kwaad toe?

Sociologische verklaring

Het kwaad is overal. Overal in de wereld gebeuren vreselijke dingen, is het antwoord van de vrouw. Maar dat is een sociologische en geen religieuze verklaring. Dit soort overvallen met dodelijk afloop treffen vooral benzinepomphouders, middenstanders (juweliers) en banken. Je zou het ook een atheïstische verklaring kunnen noemen. God komt er niet bij te pas.

Grote Vragen Van Het Leven

Mensen mogen van mij in God geloven, ze mogen daar troost aan ontlenen. De vrouw in de documentaire dringt haar geloof niet aan anderen op. Maar er zijn mensen die zeggen dat het geloof antwoord geeft op de Grote Vragen Van Het Leven, en dat daarom theïsme beter is dan atheïsme. Een 'platte scientist' heeft geen antwoord op die grote vragen. Dan zeg ik: (1) dat klopt niet! Religie heeft geen antwoorden. De moeilijkste vraag wordt niet gesteld. (2) Nog erger: het lijkt er sterk op dat religie een extra probleem creëert: een bovennatuurlijk, moreel persoon die de wereld heeft geschapen en die alles weet en ziet, heeft een moord zien aankomen maar niet verhindert. (3) Nu wordt het pas echt erg: theïsten die wel de vraag stellen en proberen een antwoord te vinden, zijn geneigd te denken dat God er misschien wel een bedoeling mee heeft. (4) Ben je zover gekomen dat God misschien wel een bedoeling heeft met die moord, dan heb je een immorele positie ingenomen. Een moord die je kunt verhinderen, maar niet verhindert is immoreel.

De wet

5) De moordenaar wordt hopelijk volgens Nederlandse wetgeving veroordeeld wegens moord en dat zal waarschijnlijk volgens iedere wetgeving op aarde zo gebeuren.

Gij zult niet doodslaan

6) God heeft in de Tien Geboden doodslag verboden. Als God 'een bedoeling had' met die brute moord dan overtrad hij zijn eigen geboden. Daarom is dit een onoverkomelijk obstakel om te geloven dat God een bedoeling had met de moord. Als God de moord 'bedoeld had', dan zou de moordenaar niet in de gevangenis hoeven.

dilemma

7) Troost: Het christelijk antwoord zou zijn dat het geloof troost geeft. Maar hoe kun je getroost worden door iemand (God) die de eindverantwoordelijkheid draagt voor de moord? Dat is net zo iets als troost zoeken bij de moordenaar.

 

Eftelingtheologie

Maar misschien is dat allemaal 'te soft' gedacht? Laat ik dat idee Eftelingtheologie noemen: Doe niet zo soft! De wereld is geen Efteling! De wereld is geen pretpark! Moorden horen erbij! Biochemicus Michael Behe noemt die softe mentaliteit squeamish (teerhartig, overgevoelig). Volgens de theoloog Richard Swinburne behandel je mannen als kinderen als je ze alleen maar verkoudheden geeft in plaats van kanker. Ik zelf ben een HSP (Highly Sensitive Person). Daarom is godsdienst niks voor mij. In het boeddhisme hebben ze een dergelijk probleem niet, want ze geloven niet in een persoonlijke Schepper-God.

Toevoeging: ik geloof nu dat het hele verhaal over teerhartigheid overbodig is: God heeft moord verboden. Teerhartigheid of pretpark doet helemaal niet ter zake. Moord is verboden volgens de Tien Geboden.

Bronnen

• NCRV. Schepper & Co 29 okt 2010
• Michael Behe is biochemicus, katholiek en aanhanger van Intelligent Design. Voor de bron van het woord squeamish zie mijn review.
• Richard Swinburne: "a creator who gave them only coughs and colds, and not cancer and cholera would be a creator who treated men as children instead of giving them real encouragement to subdue the world." (uit: The Problem of Evil)
• "Buddhism denies the existence of a creator god" uit: Buddhism. A very short Introduction. 

Vrijdag 30 december: de tekst is uitgebreid.

Jan Riemersma: Evolutietheorie toont bestaan van bovennatuurlijk werkelijkheid aan

"Evolutietheorie toont bestaan van bovennatuurlijk werkelijkheid aan". Dit is de sensationele en provocerende kop van een  persbericht van de Universiteit Utrecht. Het stuk vervolgt met:

"In zijn proefschrift verdedigt theoloog Jan Riemersma de stelling dat er een bovennatuurlijke werkelijkheid bestaat, en dat de evolutietheorie ons in staat stelt om het bestaan daarvan aan te tonen."

Het proefschrift is electronisch beschikbaar op de site van de universiteit. Het proefschrift begint met concrete zaken die voor een bioloog interessant en begrijpelijk zijn, maar wordt gaandeweg steeds abstracter en filosofischer totdat het uitkomt bij het meest abstracte: 'God'.

Vandaag promoveert Jan Riemersma. Hij heeft jarenlang gewerkt aan de ideeën in zijn proefschrift. De eerste vingeroefeningen verschenen als gastbijdrages op mijn vorige blog evolutie.blog.com

Rationaliteit en Evolutie (1) 20 nov 2007 *)
Rationaliteit en Evolutie (2) 21 nov 2007 *)
Rationaliteit en Evolutie (3) 22 nov 2007 *)

Later is hij een eigen blog begonnen om zijn ideeën verder te ontwikkelen. Een opvolger van zijn eerste blog heet De Lachende Theoloog.

 

*) helaas zijn deze blogs niet meer beschikbaar omdat de provider de stekker er uit heeft getrokken.

Het leeftijd effect van de moeder op de frequentie van chromosomale afwijkingen van het embryo

Op 9 november blogde ik over 'onbetrouwbare' embryo's. Dit suggereert dat het embryo zelf de bron is van fouten in het aantal chromosomen. Maar dat is niet eerlijk ten opzichte van embryo's! Het is niet het complete verhaal. Gedeeltelijk ligt de oorzaak bij de moeder. Het zijn vooral oudere moeders die chromosomaal afwijkende embryo's produceren:

De grafiek laat zien dat het percentage zwangerschappen met trisomie's (een chromsoom is in drievoud aanwezig) sterk toeneemt met de leeftijd van de moeder. Het bekendste voorbeeld is Down syndroom (trisomie-21), maar het verschijnsel geldt ook voor andere trisomie's zoals tri-18 en tri-13. Trisomie is een vorm van aneuploïdie: een afwijking in het aantal chromosomen. Normaal is 46 chromosomen. Trisomie's hebben 47 chromosomen. Trisomie-18 en trisomie-13 zijn veel ernstiger afwijkingen dan triosmie-21 en komen minder frequent voor. Wat verder opvalt is dat de leeftijd van 16 - 17 jaar de kleinste kans geeft op chromosomale trisomie's!

Demografisch effect
Er is nog een ander effect dat los staat van het leeftijds effect. Omdat vrouwen sinds de zestiger jaren op steeds latere leeftijd kinderen krijgen (zie grafiek),

stijgt ook het aantal trisomie's dat geboren wordt. De grafiek laat de opwaartse verschuiving in leeftijd van de moeder zien vanaf 1965 tot 1999. Ongeveer de helft van de vrouwen krijgt nu kinderen na plm. hun 32-ste. Dit is een demografisch verschijnsel. Dit demografisch gegeven versterkt dus het biologische verschijnsel van het leeftijdseffect. Bovendien daalt na haar dertigste het aantal en kwaliteit van eicellen van de vrouw. Geen wonder dat vruchtbaarheid afneemt en veel embryos het niet halen:

"the frequency of chromosome abnormalities at conception can be expected to rise rapidly with increasing maternal age, such that the majority of embryos are chromosomally abnormal in women approaching 40 years old."
"the probability of early pregnancy loss is already ~50% for a 20-year-old woman and increases to 96% by age 40 years. It is highly probable that chromosomal aneuploidies are the major cause of this pregnancy loss."
"the increased incidence of trisomy 21 and spontaneous abortions in older women are 'tip of the iceberg' manifestations of the age-dependent loss of female fertility caused by increasing rates of aneuploidy in oocytes" (1).

Het schokkende feit dat de embryo's van vrouwen tegen de 40 bijna allemaal chromosomaal afwijkend zijn is evolutionair wel te verklaren. Selectie kan alleen optreden wanneer een bepaalde gebeurtenis vaak genoeg optreedt. Wanneer vrouwen vroeger op jonge leeftijd (zeg tussen 15 - 30 jaar) kinderen kregen, treedt selectie op oudere leeftijd (30 - 40 jaar) simpelweg niet op. En daardoor gaat het relatief vaak fout met zwangerschappen op oudere leeftijd.

Meerdere processen
Er lopen meerdere processen tegelijkertijd:

1) méér afwijkende embryo's bij oudere moeders
2) vrouwen krijgen op latere leeftijd kinderen
3) vrouwen van 36 jaar en ouder krijgen prenatale diagnostiek aangeboden
4) deelname aan prenatale diagnostiek is variabel en minder dan 100%

Het eerste proces is een biologisch proces dat (vermoedelijk) altijd al heeft bestaan. Het tweede proces is een sociologisch-demografisch-economisch verschijnsel van plm. de laatste 50 jaar.  Het derde verschijnsel is een politieke beslissing. Het netto effect van prenatale diagnostiek hangt af van het percentage vrouwen dat daadwerkelijk gebruikt maakt van prenatale diagnostiek (verschijnsel 4). Dat varieert van land tot land en zelfs binnen een land (religie!). Het demografisch proces speelt zich af over de laatste 2 generaties. Gedurende die evolutionair gezien korte tijd kunnen genetische oorzaken geen rol spelen, omdat natuurlijke selectie niet zo snel gaat. Het komt voornamelijk doordat vrouwen beslissen om op latere leeftijd kinderen te krijgen.

Wanneer blijkt dat oudere vrouwen moeilijk kinderen kunnen krijgen (dus verlaagde vruchtbaarheid) dan gaan ze vaak over tot in vritro fertilisatie (ivf). Het is dan ook niet verbazingwekkend dat men bij ivf en PGS (Prenatale Genetische Screening)  'onbetrouwbare' embryo's aantreft! (zie een vorig blog over PGS).

Omgevingsfactoren
Voor de volledigheid: omgevings factoren zoals alcohol, roken, cocaïne, koffie en obesitas verhogen het risico op embryo verlies (miskraam).

Veelheid van processen en effecten
Biologisch gezien zou het beter zijn dat vrouwen kinderen krijgen vóór hun dertigste (en natuurlijk afzien van bovengenoemde omgevings invloeden!). Volgens de bovenste grafiek is 16 - 17 jaar zelfs de beste leeftijd! Vanwege o.a. hun carrière stellen vrouwen zwangerschappen uit. Begrijpelijk. Bovendien: waarom zou je op je 25e kinderen nemen als je een levensverwachting hebt van 81 jaar? Maar als je het toch doet op latere leeftijd is prenataal genetisch onderzoek een uitkomst.
Het demografisch effect op het aantal trisomie's en vruchtbaarheid is in principe terug te draaien door op jongere leeftijd kinderen te krijgen. Maar het feit blijft bestaan dat zelfs jonge vrouwen al op hun 20e de helft van de embryos verliezen (zie Engelse citaat hierboven). Schokkend, maar waar. We hebben hier met een fundamentele eigenschap van de menselijke soort te maken.

Hamilton-effect
Ik ben in dit blog niet ingegaan op het 'Hamilton-effect': het accumuleren van mutaties in de loop van de menselijke evolutie van de laatste eeuwen (zie mijn blog William Hamilton over de toekomst van het menselijk genoom). Verandering van leeftijden van moeders sluit niet uit dat op evolutionaire tijdschaal mutatie's accumuleren en de vruchtbaarheid daalt. Dit lange termijn effect is dan als 5e factor te beschouwen.

We hebben dus de volgende processen die gelijkertijd aan het werk zijn: maanden (leeftijd embryo), jaren (leeftijd-effect moeder), decennia (demografisch effect), eeuwen ('Hamilton effect') en duizenden tot miljoenen jaren (evolutionair effect).

Genoeg effecten voor deze keer!

Bron

1. Egbert R. te Velde, Peter L. Pearson (2002) The variability of female reproductive ageing, Hum. Reprod. Update (2002) 8 (2): 141-154. (gratis pdf)

Levensverwachting en kindersterfte

Mijn vorige blog draaide om het begrip levensverwachting (life expectancy). Dit is een belangrijk begrip. Even een korte toelichting.

• levensverwachting is een gemiddelde. De meeste mensen leven veel langer of korter dan het gemiddelde. Dus als er staat dat alle landen in 1800 een levensverwachting hadden van onder de 40 jaar betekent dat zeker niet dat ze niet ouder werden dan 40 jaar.
• wanneer de levensverwachting erg laag is, zoals vroeger maar nu nog steeds in Afrikaanse landen, dan komt dat vooral door hoge kindersterfte.

Het land met de laagste levensverwachting is Sierra Leone met 47 jaar (2010). In 1800 was het 25 jaar! Japan had in 1800 een levensverwachting van 36 jaar en heeft het gebracht tot het land met de hoogste levensverwachting: 83 jaar.

Door het terugdringen van kindersterfte, vooral door zorg rondom de geboorte, stijgt de levensverwachting.

Alle gegevens heb ik van de website Gapminder World. De redenen dat ik zo enthousiast ben over Gapminder zijn:

• nergens anders vind je op één plek zo'n enorme hoeveelheid data over welvaart en gezondheid van ontzettend veel landen over een groot aantal jaren
• de visualisatie van de data maakt het zeer aantrekkelijk en overzichtelijk
• het is gratis beschikbaar op het internet, je hebt alleen een browser nodig
• het is interactief: je kunt alle variabelen en landen zelf kiezen en de ontwikkeling in de loop der jaren in beeld brengen door animatie's.

Behalve het programma zelf, is de man die er achter zit, Hans Rosling, een medisch statisticus, een buitengewoon enthousiast en vaak humoristisch verteller (te zien in verschillende youtube video's) met een serieuze boodschap op de achtergrond.

Die boodschap die hij heeft is positief en optimistisch is: het gaat beter met de wereld! Ondanks alle ellende! Wie wordt daar nu niet enthousiast van? Keer op keer lees je in de krant dat het slecht gaat in de wereld. Wij hebben het voorrecht te wonen in een land met één van de hoogste levensverwachtingen: 81 jaar. En we behoren tot de de top 15 rijkste landen. Het is bijzonder nuttig om met één oogopslag te zien hoeveel landen beneden ons zitten. Dat is een beeld dat je bij blijft.
Twee weken geleden stonden er verhalen in de nrc en volkskrant over de hoge babysterfte in Nederland: één baby per dag overlijdt vlak voor of tijdens de geboorte (wetenschapskatern nrc za 26 nov), ongeveer 359 sterfgevallen per jaar. Alarmerend. Schokkend. Ja, het is waar dat Finland en Vlaanderen het beter doen dan Nederland. Maar als je dat gegeven in internationaal en historisch perspectief plaatst, dan is er zeker reden voor een veel positievere kijk op de zaak. Kijk maar eens naar de onderstaande figuur die ik maakte met Gapminder:

Daling kindersterfte (0-5 jr) in Nederland van 1840 tot 2010
afgezet tegen inkomen (Gapminder)

Letterlijk in één oogopslag zie je hoe spectaculair de kindersterfte in Nederland is gedaald. Van 1840 tot 2010 is de kindersterfte (0-5 jaar) van bijna 400 tot 4 per 1000 geboortes gedaald. Een daling met een factor 100! In een tijdsbestek van maar 170 jaar. Dat we ons nu ongerust maken omdat de kindersterfte in Nederland hoger is dan in Finland doet dan een beetje kunstmatig aan. Natuurlijk is het erg als het jouw baby is die onnodig dood ging. Maar als je bedenkt dat Angola nu een kindersterfte heeft die wij in 1910 hadden (makkelijk te vinden in Gapminder), dus honderd jaar geleden, dan vraag ik me af of we ons alleen zorgen maken om onze eigen relatief lage kindersterfte en we het te druk hebben om de grote kindersterfte in Angola op te merken? en de rest van de wereld! Als je bedenkt dat een deel van onze kindersterfte veroorzaakt wordt door een gebrek aan samenwerking tussen goed opgeleide professionals (verloskundigen en gynaecologen) dan is dat relatief gezien een luxe probleem. Luxe omdat het om ego's van professionals gaat en niet een medisch probleem. Het is zeker ongepast om de Nederlandse kindersterfte te betitelen als 'Middeleeuwse toestanden' of 'derde-wereld land'. We moeten waarderen hoe ver we gekomen zijn. En misschien eens gaan bedenken wat we voor landen als Angola kunnen betekenen.

Het nut van de wetenschap (3)

Ieder land ter wereld (waarvan gegevens bekend zijn) is in de afgelopen 200 jaar rijker en vooral gezonder geworden. Dat wil zeggen: alle landen zijn van een levensverwachting van onder de 40 jaar in 1800 tot boven de 40 jaar gestegen in 2010. Zie dit samengesteld plaatje:

Boven de streep: toestand in 2010
beneden: toestand 1800
verticaal: leeftijd van 15 - 85 jaar.
horizontaal: inkomen per hoofd v.d. bevolking.
(Gapminder World)

Dat is een verbazingwekkend maar weinig bekend gegeven. Het is wel zo dat er grote verschillen blijven. Vooral de spreiding in inkomen is veel groter geworden. De ontwikkeling in levensverwachting en inkomen heb ik hieronder met het interactieve programma Gapminder World weergegeven voor drie landen: een extreem arm land (Congo), een extreem rijk land (Qatar) en Amerika.

De verschillende paden die Congo, Qatar, Amerika hebben afgelegd.
Ontwikkeling van levensverwachting en inkomen
van 1800 tot 2010. (Gapminder World)

 

Zelfs Congo is uiteindelijk na veel omzwervingen boven de 40 jaar uitgekomen ondanks het feit dat het inkomen per hoofd van de bevolking (na enige toename en afname) na 200 jaar weer op hetzelfde is uitgekomen als in 1800. Qatar is rijk geworden door olie en gas, maar het duurde wat langer voordat het gezonder werd. In Amerika is de stijging van levensverwachting sneller gegaan. In Japan worden ze het oudst (83 jaar): volg het pad dat Japan heeft afgelegd zelf interactief in Gapminder (spectaculair effect van WOII!).

Nederland en Engeland waren in 1800 koplopers!
(Gapminder World) interactief

De ontwikkeling die Nederland heeft gemaakt
in gezondheid en inkomen (Gapminder World)

In het algemeen: hoe rijker, hoe gezonder. Waarom is er een positieve relatie tussen inkomen en levensverwachting? Geld op zich maakt niet gezonder! De verklaring is: méér inkomen betekent geen honger meer, meer en beter voedsel, meer en betere ziekenhuizen, meer en betere medicijnen, vaccinaties, schoon drinkwater, riolering, betere huisvesting. (bron: Teacher Guide: 200 years that changed the world). Waar komt die kennis vandaan?

De toename in levensverwachting is te danken aan wetenschap en techniek.

Disclaimer 1: de gezondheidszorg is niet overal even efficiënt, ziekten als malaria zelf zijn ongelijk verdeeld over de wereld (klimaat!). AIDS en malaria hebben Afrika zwaar getroffen. Het helpt niet als je gelooft dat AIDS niet door HIV veroorzaakt wordt. Wetenschappelijke kennis negeren helpt niet echt.

Disclaimer 2: Het is absoluut waar dat wetenschappers zonder politici en regeringen nooit deze toename in levensverwachting hebben kunnen bewerkstelligen. Maar regeringen zouden dit zeker niet zonder wetenschap kunnen doen. Het is eerder zo dat de toepassing van wetenschappelijke inzichten vaak tegengehouden worden door de politiek. Wetenschappers wisten allang dat er verband was tussen roken en kanker, tussen CO2 en klimaatopwarming, ongezond eten en obesitas, etc. Regeringen moeten deze inzichten omzetten in wetgeving. Regeringen kunnen oorlog voeren of zorgen dat hun bevolking voedsel en medische hulp krijgt. Wetenschappers hebben de kennis, regeringsleiders de macht.

Disclaimer 3: het is absoluut waar dat vele mondiale problemen zijn toegenomen zoals milieu, klimaat, (drink-)water, biodiversiteit, visstand, energie, grondstoffen, etc. Ik heb daar ook vaak over geblogd. En we hebben welvaartsziektes: kanker, overgewicht, hart- en vaatziektes. En we zitten nu midden in een economische crisis. Het kapitalisme en het vrije markt principe zijn slecht. En de geneesmiddelen industrie streeft winst na en niet onze gezondheid. En vergeet niet de Medische Missers! En vergeet niet wetenschappelijke fraude (Marc Hauser, Diederik Stapel)! Allemaal waar!

Disclaimer 4 (ook nuttig voor mijzelf!): ik heb geblogd over mutatie accumulatie in de mens en de daarmee samenhangende medicalisering van het menselijk leven. We zijn steeds meer afhankelijk van ziekenhuizen en medicijnen geworden. Allemaal waar! Ik heb op mijn website een Hamilton pagina waarin ik een kaartje laat zien (uit andere bron) van de verschillen in levensverwachting, mij niet realiserend dat alle landen vooruit gegaan zijn! 

Disclaimer 5: de 'uitvinding' van landbouw en veeteelt en het koken van voedsel dateren lang voor de ontwikkeling van de wetenschap. Waar. Maar, de claim van Rosling gaat over de laatste 200 jaar.

MAAR het aardige van de interactieve grafieken van Hans Rosling is nu juist dat hij overtuigend laat zien dat ondanks alles de levensverwachting omhoog is gegaan voor ieder land. We leven langer. We worden ouder.

Dit is de meest overtuigende en spectaculaire video: Hans Rosling's 200 Countries, 200 Years, 4 Minutes (in 4 minuten weet je alles!). Heb je die gezien, dan weet je de essentie. Rosling zelf is een uniek voorbeeld van een wetenschapper die het nut van data combineert met het nut van een begrijpelijke presentatie van diezelfde data.

Vorige blogs over dit onderwerp

• Een argument voor het nut van de wetenschap 12 april 2011
• Ionica Smeets geniale verdediging van de zuivere wiskunde 29 maart 2011

Evolutionaire transities en het ontstaan van leven

gastbijdrage HENNY VAN DER MEER

In een eerder op deze blog verschenen Engelstalig betoog heeft de auteur gepleit voor een uitbreiding van de evolutionaire transities op aarde met de kosmische faseovergangen (emergent transitions in cosmic evolution). Hieronder wordt in het Nederlands nogmaals ingegaan op die transities alsmede op verschillende benaderingen waarmee dergelijke transities zouden kunnen worden begrepen. Een uitgebreidere Engelstalige versie met volop referenties is binnenkort te vinden op www.vision-in-cichlids.com.


Dank zij wiskundige modellen, astrofysische waarnemingen en subatomaire experimenten met deeltjesversnellers hebben we misschien wel een paar goede ideeën over de samenstelling en oorsprong van het heelal. Niettemin is onze kennis over de kosmos beperkt. We geloven dat alles uit dezelfde materie bestaat en dat de natuurkundige wetten overal en altijd gelden. Daarom zijn we er ook van overtuigd dat alles hier op aarde net zo goed op een andere planeet kan voorkomen, mits de omstandigheden (temperatuur, zwaartekracht, aanwezige stoffen) gelijk zijn. Zelfs onder geheel andere omstandigheden zouden dezelfde universele wetten moeten gelden. Die wetten hebben ook betrekking op de evolutionaire transities.

1995

2011

Het zal menige bioloog al eerder zijn opgevallen dat er tijdens de evolutie opmerkelijke sprongen in de ontwikkeling van het leven hebben plaatsgevonden, maar het was pas in de jaren negentig van de vorige eeuw dat dit beperkte aantal ontwikkelingssprongen de nodige wetenschappelijke aandacht kreeg door een aantal publicaties over major transitions1 (helaas alleen in het Engels). Deze biologische transities lijken opvallend veel op de faseovergangen kort na de oerknal. Daardoor lijkt het of alles in het heelal op hiërarchische wijze is geordend, van elementaire deeltjes tot en met intelligente netwerken.

De biologische transities worden gekenmerkt door de volgende drie punten:

1. wezens die zich onafhankelijk konden vermeerderen deden dat na de transitie alleen nog in groepsverband (bv. endosymbiose)
2. met de verdeling van taken wordt het prestatievermogen verhoogd (bv. cel-differentiatie)
3. elke transitie gaat gepaard met een plotselinge toename van informatie overdracht (bv. het ontstaan van de genetische code)

Deze evolutionaire transities hangen samen met de hiërarchische ontwikkeling van het leven op aarde, vanaf de eerste moleculaire replicatie tot en met de ontwikkeling van de menselijke taal en kunstmatige neuronale netwerken in de toekomst.

De fundamentele faseovergangen na de oerknal weerspiegelen de hiërarchische opbouw van de materie, van quarks via protonen en neutronen tot atomen van lichte elementen als waterstof en helium. Na de levensloop van vele miljarden sterren ontstond er steeds meer galactisch stof van zwaardere elementen en de verschillende atomen vormden moleculen die samenklonterden tot planeten.

De moleculaire wereld op aarde werd al spoedig na haar ontstaan gedomineerd door vloeibaar water (desnoods in de vorm van zwevende druppeltjes). Een medium waarbinnen zeer uiteenlopende fysische en chemische processen konden plaatsvinden die de overgang naar wezens met levenskenmerken konden bewerkstelligen (abiogenese). Het gaat daarbij om de combinatie van een aantal auto-katalytische systemen: energie opwekken door stofwisseling, een mal om een replica te kunnen vormen en een omhulsel om homeostase mogelijk te maken. Over hoe een dergelijke combinatie precies heeft plaats gevonden, zijn de onderzoekers het nog niet eens.

Eén van de problemen met abiogenese is dat levende wezens worden opgevat als (open) systemen die een hogere mate van orde ten opzichte van hun omgeving in stand houden. Volgens de 2e Hoofdwet (thermodynamica) kan dat alleen als elders de entropie (mate van wanorde) toeneemt. Door open systemen stroomt voortdurend energie en materie waarbij de gevormde entropie uit het systeem wordt verdreven (dissipatie) om de interne organisatie te verbeteren. Dit kan onder meer doordat de instromende energie (zonlicht) een lagere entropie heeft dan de afgegeven warmte. Uit recent onderzoek blijkt dat ook bij de wisselwerking van moleculen in een waterige oplossing zowel entropie als orde in die oplossing kan toenemen2. Of dit zal bijdragen tot een beter begrip van de abiogenese moet nog blijken, maar dergelijke concentratie afhankelijke interacties tussen organische moleculen zouden wel eens een belangrijke rol gespeeld kunnen hebben bij het ontstaan van leven.

De meeste hedendaagse astrofysici huldigen het holografisch principe waarmee het heelal wordt opgevat als een stapel tweedimensionale lagen met elk een maximaal toelaatbare hoeveelheid entropie. Telkens als de bovengrens wordt bereikt vindt transitie plaats naar de volgende laag. Volgens dit model zou dus ook de overgang van een levenloos molecuul naar een levend organisme samenhangen met het bereiken van het organisatieniveau dat kenmerkend is voor leven. En dat zou tevens overeenstemmen met de maximaal toelaatbare entropie van de betreffende laag. Dergelijke abstracte, overwegend op wiskundige modellen gebaseerde verbindingen tussen leven en niet-leven worden ook beschreven door theorieën over fluctuerende kwantum golven in een vacuüm-zee. Zij behandelen nauwelijks toegankelijke materie voor niet-ingewijden, waartoe ik ook mijzelf reken [3].

Veel moderne onderzoekers menen dat de hiërarchische structuur van de kosmos en de evolutionaire ontwikkelingen op aarde het best zijn te beschrijven met behulp van de complexiteitstheorie. Zij gaan ervan uit dat elk ontwikkelingsniveau kan worden opgevat als een interactie tussen de componenten die zowel vanuit henzelf (van binnen uit; reductionistisch) als vanuit de emergente eigenschappen die ze opwekken (vanuit het grote geheel; holistisch) wordt aangestuurd. De zelforganisatie die er het gevolg van is, werd aanvankelijk vooral gebruikt om evolutionaire processen te begrijpen en voorspellingen te doen over kunstmatig leven. Thans kennen complexe systemen ook een algemenere toepassing en gaat de aandacht in het bijzonder uit naar de eenwording en afsluiting van zo’n systeem4.

Met de reductionistische analyse van het heelal heeft men de hiërarchische opbouw van de materie en de daarmee samenhangende krachten in kaart gebracht. Sommige onderzoekers in de kwantum chromodynamica menen nu dat alles is terug te voeren op de sterke kernkracht want als de onderlinge afstand tussen quarks groter wordt neemt hun aantrekkingskracht ook toe. Dit resulteert in de residukracht die de positief geladen protonen bijeen houdt en mogelijk, in geringe mate, in nog meer. In elk geval bestaat er nog geen algemeen aanvaarde theorie voor de samenhang tussen de sterke kernkracht en de veel zwakkere zwaartekracht5.

Reductionistische benaderingen, in welke vorm dan ook, maken altijd deel uit van complexe systemen, maar holistische opvattingen winnen steeds meer terrein. Emergente eigenschappen die enerzijds zijn terug te voeren tot de wisselwerking tussen kleinere bouwstenen, worden, mogelijk onder invloed van toenemende spiritualiteit, steeds vaker toegeschreven aan het grotere geheel. Een dergelijke holistische benadering kan zelfs wortelen in de relativiteitstheorie. De beroemde formule E=mc² is eigenlijk afgeleid van een vierkantswortel, ongeveer als E=(m²c⁴)^1/2 en elke middelbare scholier weet dat die vergelijking een positieve én een negatieve oplossing heeft. De negatieve uitkomst werd echter verworpen als zijnde absurd omdat die suggereert dat de tijd ook in tegengestelde richting kan lopen: een oorzaak zou in de toekomst kunnen liggen. Sommige onderzoekers in de kwantum elektrodynamica waren wel gecharmeerd van deze tijd-symmetrie en promootten wat thans bekend staat als retrocausaliteit. Het effect van retrocausaliteit of syntropie is op te vatten als het effect van een toekomstige attractor die geleidelijk alles naar een hoger plan van organisatie trekt6. Een dergelijke holistische benadering kan ook deel uitmaken van complexe systemen. Het valt niet uit te sluiten dat in de nabije toekomst verschillende combinaties van genoemde benaderingen zullen worden gepresenteerd als het ultimate antwoord op de vraag over Life, the Universe and Everything [7].

Noten

1. Recente publicaties over dit onderwerp zijn onder meer: The Major Transitions in Evolution Revisited van Brett Calcott & Kim Sterelny (2011); Darwinian Dynamics: Evolutionary Transitions in Fitness and Individuality van Richard Michod (2011); ‘Rapid transition towards the division of labor via evolution of developmental plasticity’ door Sergey Gavrilets in PLoS Comput Biol 6 (2010): http://www.ploscompbiol.org/article/info:doi/10.1371/journal.pcbi.1000805 en ‘Local interaction, multilevel selection, and evolutionary transitions’ door Peter Godfrey-Smith in Biological Theory 1: 372-380 (2006): http://petergodfreysmith.com/PGS-LocalInteraction-BioTy06.pdf.
2. Onder invloed van kleine kunststof bolletjes worden grotere bolletjes gedwongen tot een meer georganiseerde rangschikking. Deze toename van orde onder invloed van toenemende entropie (de kleine bolletjes verdelen zich homogeen over de ruimte) werd voor het eerst beschreven in ‘The gentle force of entropy’ door W.A. Adamson in Science 5364: 655. Dit verschijnsel wordt thans veelvuldig onderzocht met betrekking tot de wisselwerking tussen polymeren met verschillende vorm. Zie bv. ‘Shapes and coiling of mixed phospholipid vesicles’ door Parades-Quijada, G., H. Aranda-Espinoza & A. Maldonado (2009) in Lipids 44: 283-289; ‘Concentration distributions during flow of confined flowing polymer’ door Hernandez-Ortiz, J.P., H. Ma, J.J. de Pablo & M.D. Graham (2008) in Kor.-Aust. Rheo. J. 20: 143-152;  Block Copolymers in Solution: Fundamentals and Applications van I. Hamley (2005); ‘Entropic recoil separation of long DNA molecules’ door Cabodi, M., S.W.P. Turner & H.G. Craighead (2002) in Anal. Chem. 74: 5169-5174.
3. Een zeer toegankelijk stukje over het holografisch beginsel, is op internet te vinden: http://www.kowalczyk.nl/user/image/holografie.pdf. Eveneens heel toegankelijk is 'De Ontrafeling van de Kosmos' van Brian Green die in hoofdstuk 16 uitleg geeft over het onderwerp. Voor de liefhebbers is er een hoofdstuk over Ether Vibraties op internet: http://www.soulsofdistortion.nl/dutch/SODA_chapter6.html.
4. Roger Lewin schreef in 1993 een boeiend boek over de opkomst van de complexiteitstheorie: Complexiteit: Het Grensgebied van de Chaos. Een Nederlandstalige on-line cursus (2008-2009) van Francis Heylighen over complexiteit en evolutie is te vinden op http://pespmc1.vub.ac.be/CLEA/CompEvCursus.pdf. Een interessant boekje over complexiteit en evolutie is Eieren, Straalmotoren en Paddestoelen van Stuart Kauffman (1996).
5. Een aardig boekje over elementaire deeltjes en de kwantumwereld is De Bouwstenen van de Schepping. Een Zoektocht naar het Allerkleinste van Gerard ’t Hooft (2002) dat ook op internet is te vinden: http://www.dbnl.org/tekst/hoof031bouw01_01/downloads.php. Met behulp van de snaartheorie wordt naarstig gezocht naar de mogelijkheid om de zwaartekracht met de kernkrachten te verbinden. Een Nederlandstalig boek over supersnaren is Snaren en de Snaartheorie van Marcel Vonk (2010). Helaas alleen nog in het Engels: The Cosmic Landscape. String Theory and the Illusion of Intelligent Design van Leonard Susskind (2006).
6. Over syntropie is vooral veel Engelstalige literatuur afkomstig uit Italië, bv. Syntropy and Entropy in Self-Organized Systems van Mario Ludovico (2006): http://www.mario-ludovico.com/pdf/syntropy.pdf.
7. Derde deel van het hilarische Transgalactisch Liftershandboek van Douglas Adams (1982).

Autonome wereld en theodicee bij Taede Smedes (2) Het probleem van het kwaad

"de moeizame omgang
van het christelijk geloof
met lijden en kwaad"

Eén kort uit zijn verband gerukt citaat doet geen recht aan een auteur (zie mijn vorige blog). Daarom in dit blog de context. Maar zonder het hele boek te behandelen. Op blz 121 wordt de vraag gesteld:

"Hoe zit het met het kwaad in de wereld? Darwin meende al dat evolutie een proces is dat een schokkende verspilling van organismen oplevert".

Het had niet gehoeven in dit boek, maar het is goed dat de vraag toch aan de orde komt. Direct daarna zegt Smedes:

"ik weiger een definitief antwoord op de kwestie van kwaad en lijden te geven."
omdat:
"ieder antwoord uiteindelijk onrecht doet aan de realiteit van lijden" (p.121)

Het is een grote verdienste van Smedes dat hij dit zo stelt. Let op: ieder antwoord! Dat betekent dus ook dat theologen en godsdienstfilosofen die het probleem van het kwaad proberen te verklaren, onrecht doen aan de realiteit van het lijden (1). Smedes vervolgt:

"iedere religie die meent een definitief antwoord te geven, is in mijn ogen misleidend" (p.121)

Dit is een sterke claim. Iedere religie! (2) Misleidend! Het is een grote verdienste van Smedes dat hij dit zo durft te stellen. Het is moedig en  verdient door voor- en tegenstanders, atheïsten en theïsten erkent te worden. Voor een niet-gelovige is het niet zo moeilijk om de menselijke ellende te zien en te erkennen zoals het is, vooral als je er niet bij betrokken bent. Maar gelovigen, theologen en godsdienstfilosofen proberen al eeuwen het bestaan van God met het bestaan van het kwaad te rijmen. Ze hebben er belang bij. Die 'verklaringen' hebben het effect van: Zie zo! dat is verklaard! We kunnen weer zonder gewetensbezwaar in God geloven. Het probleem is wegverklaard.
Overigens is het jammer dat Smedes de woorden 'definitief antwoord'  gebruikt, want dat suggereert dat een voorlopig antwoord wel mogelijk en de moeite waard is.

Smedes illustreert de ervaring van kwaad en lijden aan Darwin's reactie op de dood van zijn dochter Anne. Hij geeft Darwin gelijk:

"De dood van onschuldige kinderen bewijst eens temeer het failliet van het theïsme" (p.122)

Nu ken ik Smedes al langer dan vandaag, maar voor anderen zal dit uit de mond van een theoloog als een verrassende uitspraak klinken. Je zou zeggen, die theoloog is atheïst. Maar zoals blijkt uit p.121, met 'theïsme' bedoelt Smedes de klassieke Algoede, Almachtige, Alwetende God (3). Hiermee erkent hij dus dat het probleem van het kwaad onverenigbaar is met de klassieke AAA-God en verwerpt het bestaan van die AAA-God. Hij is dus wel degelijk een soort atheïst, een AAA-atheïst (4). Zijn nieuwe definitie van God luidt: "De mysterieuze werkelijkheid achter onze waarneembare werkelijkheid noem ik God" (p.115).

Maar jammer genoeg houdt Smedes dit AAA-atheïsme niet vol. Op pagina 136 wordt God weer een persoon "die zich kwetsbaar en nederig opstelt". Alleen personen kunnen zich nederig opstellen. Het is ongerijmd om te zeggen dat de 'mysterieuze werkelijkheid achter onze waarneembare werkelijkheid' zich kwetsbaar en nederig opstelt. Maar Smedes komt tot uitspraken zoals dat God

"uit liefde voor de schepping zichzelf en zijn almacht beperkt en de wereld ruimte en tijd geeft om zichzelf te worden." en: "dat God de wereld uit liefde een zekere autonomie geeft" (p. 136) (5)

Maar dan ben je terug bij af. Dan zit je weer middenin die onoplosbare problematiek van het kwaad. Immers, als je de wereld autonomie geeft, dan kan God ook niet verhinderen dat Hitler, Mao, etc hun plannen ten uitvoer brengen. Nog afgezien van het niet ingrijpen, de Alwetende God weet van die plannen en kijkt toe hoe ze ten uitvoer gebracht worden. Strikt genomen wordt daardoor alle kwaad met medeweten van de Alwetende Godheid uitgevoerd. Was Smedes maar trouw gebleven aan zijn nieuwe definitie van God.
Er is nog iets dat ik storend vindt, en dat is het gebruik van 'uit liefde voor de schepping' heeft God de schepping autonomie gegeven. Dat begrijp ik niet. Hoe kun je uit liefde dictators als Hitler, Mao, etc. hun gang laten gaan?
Voor alle duidelijkheid: het probleem zit hem niet in de autonomie van de wereld. Dat is alleen maar goed. Het probleem zit hem er in dat die autonomie verleend wordt door een moreel persoon (God). Als je wezens genoeg hersens geeft om wapens te maken en de agressie van een chimpansee, dan kun je er op wachten dat ze elkaar de hersens in slaan.
Had hij maar niet geprobeerd een antwoord te geven. Op blz 123 schrijft hij: "Maar ik zei al dat ik geen antwoord wilde geven". Hij kon de verleiding niet weerstaan.

Tweede-orde kwaad

De misdaad zoals moord, genocide, oorlog, verkrachting, marteling, etc. noem ik eerste-orde kwaad. Ter onderscheiding noem ik het verzwijgen, ontkennen, verdraaien, relativeren en bagatelliseren van eerste-orde kwaad, het tweede-orde kwaad. Een bekend voorbeeld van tweede-orde kwaad is het ontkennen van de holocaust: holocaust deniers. Verder noem ik Turkije die de Armeense genocide ontkent, en de Nederlandse regering die wandaden in Indonesië ontkent als voorbeelden van een eindeloze rij ontkenningen. Ook klokkenluiders die misstanden aan de kaak willen stellen en daardoor ontslagen worden ondervinden tweede-orde kwaad. Maar ook een rechter die een onschuldige in de gevangenis laat belanden en de moordenaar vrij laat rondlopen. Dat gebeurt ook in Nederland. Hier is relevant dat gelovigen je aanvallen als je alleen maar wijst op het onopgeloste theologisch probleem van het kwaad. Je wordt persoonlijk aangevallen door gelovigen (verdachtmakingen, voor leugenaar uitgemaakt worden, onder-de-gordel tactieken) of de aandacht afleiden van het probleem, of het een 'intern probleem' noemen, of je als niet deskundige wegzetten. Dit reken ik ook allemaal tot het tweede-orde kwaad. In dat licht bezien, heeft Smedes volkomen gelijk met zijn vaststelling: "de moeizame omgang van het christelijk geloof met lijden en kwaad" (p.122).

Mijn voorlopige conclusie is dat Smedes, ondanks zijn sympathieke weigering om een theologische verklaring te geven voor het menselijk lijden en ondanks zijn nieuwe definitie van God, hij toch niet zonder een persoonlijke God kan. Met alle gevolgen van dien. Daardoor komt hij weer midden in de problematiek van het kwaad terecht die hij juist wilde vermijden. Jammer, want het begon allemaal zo hoopvol met "ieder antwoord uiteindelijk onrecht doet aan de realiteit van lijden".

 

Noten

1. Dus ook die van Kenny Pearce zoals gesuggereerd door Jan Riemersma. G ◊→ TWD (G & TWD) ◊→ E G ◊→ E If some humans were able to draw round squares! Als je denkt dat dit het probleem van het kwaad oplost...!
2. Dit betekent dat ook geen enkele herdefinitie van God helpt om het probleem van het kwaad op te lossen!
3. die theologen, dominees, priesters, etc  eeuwenlang hebben gepredikt en nog steeds in conservatieve kerken. 
4. Waar gelooft hij dan wel in? "De mysterieuze werkelijkheid achter onze waarneembare werkelijkheid noem ik God" (p.115). Natuurlijk, staat het iedereen vrije een eigen definitie te geven van 'God', maar dit is een wel erg kunstmatige manier om te ontsnappen aan het atheïsme. God is allang geen persoon met morele verantwoordelijkheden meer. 
5. Op pag 127: "een moderne theologie juist de autonomie van de schepping en de (lat)relatie tussen God en schepping benadrukt." Een (lat)relatie is iets tussen personen!

dinsdag:  formulering conclusie iets aangepast n.a.v. commentaar.

Autonome wereld en theodicee bij Taede Smedes

God én Darwin

Een superkort blog tussendoor naar aanleiding van een opmerking van een bezoeker.

Op pagina 136 van God én Darwin schrijft theoloog en godsdienstfilosoof Taede Smedes:

"De God van het christelijk geloof (...) die uit liefde voor de schepping zichzelf en zijn almacht beperkt en de wereld ruimte en tijd geeft om zichzelf te worden."
en:
"want ervan uitgaande dat God de wereld uit liefde een zekere autonomie geeft ..."

Autonomie
Een autonome wereld waarin niet ingegrepen wordt heeft zeer belangrijke consequenties voor 'het probleem van het kwaad in de wereld'.
Behalve dat we bijvoorbeeld geen rekening hoeven te houden met wonderen en dergelijke, betekent een autonome wereld ook dat God niet ingrijpt om de kwade plannen van Hitler, Mao, etc te verhinderen.
Dit volgt logisch uit het begrip 'autonome wereld'.

Tip: voor degene die meer wil over wat Smedes denkt over het kwaad, zie pag. 121 en verder.

Zie ook blog: God én Darwin heeft een verrassend slothoofdstuk en vele vorige blogs en commentaren.

En verder: vandaag, 24 november 2011, is precies 152 jaar geleden dat The Origin of Species is verschenen.

God op de euro

Nederlandse 2 euro munt met opschrift GOD ZIJ MET ONS.

Wat bezielt Nederlandse christenen om

God op de rand van de Euro te zetten? 

Wat heeft God met geld? 

Is God een Bankdirecteur? 

Is geld zó belangrijk in het christelijk leven?

Heeft geld spirituele betekenis?

En atheïsten zijn materialistisch?

Conclusie

1. zolang die tekst er staat is dat een bewijs dat
Nederlandse Christenen materialisten zijn.
2. het is een perfect argument tegen winkelsluiting
op God's eigen dag: zondag.




 ===
oude titel: God in mijn portemonnee

Het is niet verstandig om in God te geloven

©Ray Troll (mijn variatie op 'Rebel without a cod')

Geloven is Verstandig schreef de Lachende Theoloog. Dit is een belediging voor ieder weldenkend mens! Alle mensen die niet geloven zouden dus onverstandig zijn. Het tegendeel is waar. Geloven in God is zeer onverstandig. Hierbij een waarschuwing voor de ernstige gevolgen van geloven in God.

Geloof je in een God die alles ziet, weet, kan en moreel perfect is, dan kom je in ernstige problemen. Je moet dan niet alleen accepteren dat God Moeder Theresia haar gang liet gaan, maar óók Hitler zijn gang liet gaan. En: Stalin, Mao [2], Pol Pot, Saddam Hussein, Pinochet, Ho Chi Minh, Gaddafi en Bin Laden om er een paar te noemen [4]. Immers: God heeft het niet verhinderd. Anders was het allemaal niet gebeurd. En het is wel gebeurd. Je hebt dus wat uit te leggen als je in God gelooft. Meestal is de verklaring: God is niet verantwoordelijk voor wat Hitler (etc) deed. Als je doorvraagt krijg je: God vindt het belangrijk dat ieder mens een vrije wil heeft. Dus ook Hitler. Daarom mocht Hitler zijn vrije wil uitoefenen en miljoenen slachtoffers maken. Maar hoe zat het met de vrije wil van de slachtoffers? Daar is geen antwoord op mogelijk. (Het opmerkelijke is dat God wordt tot iemand die niet te onderscheiden is van een niet-bestaand iemand. Hij grijpt nooit in (non-interference, laissez-faire liberalisme). Hij hoeft niets te doen. Hij mag niets doen.) [1]

Je ziet: als je gelooft in God zit je onmiddellijk tot over je oren verstrikt in een onmenselijk, wreed, immoreel wereldbeeld. Daar is geen ontkomen aan. Je wordt erin geduwd. Je wordt als het ware gedwongen. Vóór dat je het weet, ben je het kwaad aan het relativeren, bagatelliseren, wegdefiniëren, of het ergste: ontkennen. Wie wil dat?

Waarom geloven mensen dan toch in God? Ze zoeken troost in God. Maar hoe kun je je laten troosten door een God die Hitler zijn gang liet gaan? En hoe kun je troost zoeken bij degene waarvan je vindt dat Hij geen (morele) verantwoordelijkheden heeft? En waarom bestaat er in the first place een wereld waarin je troost nodig hebt? Dankzij wie bestaat die wereld? Dat is dezelfde God bij wie je troost zoekt.

Een andere reden om in God te geloven is: 'God verlost ons van het kwaad'. Dat 'verlossen' is kennelijk niet tijdens ons leven. Anders kenden we immers niet die behoefte aan verlossing en troost. Maar waarom wacht God met verlossen tot we dood zijn? Waarom moeten we eerst lijden tijdens dit leven op aarde? Voor velen is dit extreem lijden. Wat is de bedoeling hiervan? Wat is de zin van dit alles?
Als je in God gelooft, moet je geloven dat God met alle goede dingen, maar óók met alle slechte dingen een bedoeling had. Wil je zoiets immoreels geloven? Als je gelooft dat God met iedereen een plan heeft, moet je geloven dat God niet alleen met Moeder Theresia, maar óók met Hitler een plan had. Wil je zoiets immoreels geloven? Je hebt niet meer de mogelijkheid slecht te noemen wat slecht is.

Waarschuwing c.q. advies: ben je jong en overweeg je om in God te gaan geloven, wees gewaarschuwd! Je komt in een moreel moeras terecht. Je kunt dan nog onmogelijk op een normale manier over het kwaad in de wereld denken. Een bekend theoloog zei: houdt U verre van het probleem van het kwaad! Aangezien het probleem van het kwaad voortvloeit uit het geloof in God [3], is mijn advies: houdt U verre van het geloof in God!

Postscript vrijdag 18 november 2011

[1] Nadat ik dit geschreven had, vond ik de aankondiging van een symposium 'Het zwijgen van God' waarin precies onder woorden gebracht wordt wat ik bedoelde:

"In een wereld waarin rampen en geweld elkaar in hoog tempo opvolgen, lijkt God zich oorverdovend stil te houden. Maar kan men geloven in een zwijgende, afwezige of zelfs dode God? En hoe valt dit beeld te verenigen met dat van de levende en sprekende God waarover we in de Bijbel lezen?"

Voor een niet-gelovige is het buitengewoon verbazingwekkend dat gelovigen niet op het idee komen dat dit alles betekent dat God helemaal niet bestaat. Een soortgelijke titel is 'Ik die verborgen ben'. De reden dat bepaalde dingen 'verborgen' zijn is dat ze niet bestaan.

Postscript 21 november 2011

[2] In Wim Brands boekenprogramma: "In Mao’s massamoord vertelt historicus en sinoloog Frank Dikötter het verhaal van de grootste ramp tijdens de regeerperiode van Mao Zedong. De Grote Sprong Voorwaarts (1958-1962), zoals de meedogenloze landbouw- en industriepolitiek heette, kostte 45 miljoen mensen het leven." (dus veel méér dan Hitler die meestal als voorbeeld genomen wordt omdat dat dichter bij huis is). Als God alwetend is, dan kunnen we zeggen 'met medeweten van God'.

[3] bedoelt wordt: het theologisch-filosofisch probleem van het kwaad (problem of evil), dat uiteraard niet bestaat zonder de God hypothese. In die zin vloeit het probleem er uit voort.

Postscript 11 april 2020

Christelijk mannenkoor Salvatori, Nunspeet.

"We komen er achter dat niet de mens maar God regeert! Hoe moeilijk ook, we kunnen God niet begrijpen.
Laten we buigen voor Hem, Hem aanbidden, Hem alle eer geven die Hij toekomt!"

Het is haast niet te geloven: sommige gelovigen denken meteen aan God als er een wereldwijde virus epidemie uitbreekt en 3 geliefde leden van het koor overleden zijn aan corona. God zit achter de corona pandemie: laten we Hem alle eer geven die Hem toekomt!

 

Postscript 2022

[4] Putin moet toegevoegd worden aan het rijtje oorlogsmisdadigers.

 

Postscript 14 juli 2024

Donald Trump heeft een aanslag op zijn leven overleefd. De kogel schampte langs zijn oor. Een paar centimeter naar rechts en was dood geweest. Wat zeggen de Republikeinen (doorgaans christenen):

"Allies of the former president are embracing divine intervention — “the hand of God” — to help explain how Donald Trump survived a harrowing assassination attempt during his Saturday rally in Butler, Pennsylvania." (source)

Niemand vraagt zich kennelijk af waarom God de 20-jarige schutter zijn gang liet gaan. En waarom die ene persoon in het publiek wel gedood mocht worden.

 

Charles Darwin in the driver’s seat

Charles Darwin in the driver’s seat,
spreading the good word about Evolution. © Ray Troll

11-11-11 11:11

DAG VAN DE DUURZAAMHEID 
www.duurzameenergie.org
www.tegenstroom.nl
www.schoongenoegvankernenergie.nl
www.stopkernenergie.nl
www.borssele2nee.nl

Het onbetrouwbare embryo

In een vorig blog citeerde ik Hans van Maanen: "Preimplantatie Genetic Screening (PGS) is een waardeloze techniek". Is dit zo? Mastenbroek en en Twisk hadden aangetoond dat PGS 'geen spat helpt': PGS verhoogt het percentage zwangerschappen niet. Hoe kan dat, gezien het feit dat PGS embryos eruit pikt die een abnormaal aantal chromosomen hebben? Dan zouden de resultaten toch juist beter moeten zijn? 

 

Eén verklaring is mozaïsisme: niet alle cellen van een menselijk embryo hebben dezelfde chromosoom samenstelling (1). Bij PGS wordt maar één cel afgenomen om het embryo niet te beschadigen. Tref je een abnormale cel dan concludeer je ten onrechte dat het embryo afwijkend is en niet gebruikt kan worden om te implanteren. Maar in feite loop je dan de kans om een levensvatbaar embryo weg te gooien. Wat het zwangerschapsuccespercentage kan verlagen. Is het embro een mozaïek en tref je een normale cel, dan kun je ten onrechte concluderen dat het embryo normaal is terwijl het in werkelijkheid afwijkend is. Implanteer je het embryo vervolgens dan kan het afsterven of later resulteren in een spontane abortus. Alweer niet goed voor het succespercentage.
In het bovenstaande plaatje zie je een mozaïek embryo en hoe het kan ontstaan. Mozaïcisme ontstaat door een foute celdeling. Een deel van de cellen (grijs in de figuur) heeft een afwijkend aantal chromosomen. Het embryo heeft aneuploïdie.

Is mozaïcisme uniek voor PGS?

Nee, mozaïcisme kan ook later in de zwangerschap gevonden worden bij de vlokken test (Engels: chorion villi biopsy). Ook kan mozaïcisme in 1 - 2% van de Down-syndroom kinderen optreden. Deze kinderen worden 'Mozaïek Down Syndroom' genoemd. Er is zelfs een speciale International Mosaic Down Syndrome Asscociation. Volgens deze organisatie heeft zelfs 15% van de Down syndroom kinderen mozaïcisme (heeft dus een foute diagnose). Wat maakt dat uit? Hoe groter het percentage normale cellen hoe beter de prognose.
Nóg een wetenswaardigheid: in feite zijn alle vrouwen mozaïeken! Maar dan voor het X-chromosoom. Om precies te zijn: de random inactivatie van één van de twee X-chromosomen in alle cellen van het lichaam. Dit is geen ziekte, dit is normaal.

Hoe vaak komt mozaïcisme voor?

In pre-implantatie embryos komt een zeer hoog percentage mozaïcisme voor: maar liefst 73% (2). Er zijn behalve mozaïcisme nog talloze andere chromosoom afwijkingen bij de mens. Één van de meest extreme is triploidy waarbij ieder chromosoom in drievoud aanwezig is en dus 3 x 23 = 69 chromosomen heeft. Meestal eindigen deze zwangerschappen vroegtijdig in een spontane abortus. Maar er zijn zeldzame gevallen waarin de baby levend geboren wordt en tot 5 maanden in leven kan blijven. Opvallend is dat bij de levend geboren triploide babies mosaïcisme voorkomt. Die hebben dus een percentage normale cellen (46 chromosomen). Hier is het verhaal van ouders die zo'n kind kregen.

Evolutie

Hoe kan het dat mozaïcimse zo vaak voor komt? Waarom heeft natuurlijke selectie dit niet teruggebracht tot een zeldzaamheid? Het is toch nadelig? Een paar speculatieve antwoorden. Eén mogelijk antwoord is dat de evolutionaire kosten van het verlies van zo'n jong embryo klein zijn, omdat er nog weinig energie en voedsel in het embryo is geinvesteerd. Een andere verklaring is birth-spacing: de tijd tussen opeenvolgende geboortes vergroten. Bij een soort waarvan de kinderen lange opvoedtijden hebben is het voordelig dat de geboortes elkaar niet te snel opvolgen. Andere mogelijke verklaring: meer sex zou de band van een paar kunnen verstevigen, wat weer ten goed zou kunnen komen aan de overlevingskansen van het kind.

Het betrouwbare embryo

Gelukkig is het embryo niet totaal onbetrouwbaar, anders waren wij er niet om een blog over het onbetrouwbare embryo te schrijven of te lezen. En anders was er geen meercellig leven op aarde. Meestal gaat het goed met het embryo. Het embryo is betrouwbaar genoeg om de soort in stand te houden.

Coming to Term.
Uncovering the Truth
About Miscarriage

Coming to Term

Dit leerzame boek, dat ik in 2005 las, gaat over miskraam of spontane abortus en is geschreven door de Science-journalist Jon Cohen die het verschijnsel uit eigen ervaring kent. Niet alle gevallen zijn verklaarbaar, maar tenminste 50% van de spontane abortussen hebben chromosomale afwijkingen. 15% van de zwangerschappen eindigt in een miskraam en 3% - 4% van de echtparen hebben te maken met herhaaldelijke verlies van het embryo ('recurrent miscarrige').

Is het embryo een persoon?

"When do you believe life begins?"
"I believe life begins at conception."
"The Initiative 26 ballot measure proposes to amend the state's constitution to redefine 'person' as "every human being from the moment of fertilization, cloning, or the equivalent thereof". If approved, the amendment would effectively bestow human rights on fertilized human eggs, making abortion illegal in the state in most, if not all, circumstances."
"To give patients the best chance of pregnancy, doctors typically fertilize 8–10 eggs and implant only the one or two embryos that seem most vigorous. In Italy, for example, a law introduced in 2004 limits doctors to fertilizing only three eggs and requires all resulting embryos to be implanted." (3)

Als een embryo vanaf het moment van bevruchting 'een persoon' is met alle daarbij behorende rechten, dan is spontane abortus een schending van de mensenrechten. Maar wie moeten we aanklagen? De Schepper?

Noten

1. Sebastiaan Mastenbroek: ‘Preimplantation Genetic Screening. A reappraisal’
2. Jannie van Echten-Arends, Sebastiaan Mastenbroek et al (2011)  Chromosomal mosaicism in human preimplantation embryos: a systematic review. Hum. Reprod. Update (2011)
3. Susan Young Mississippi to vote on 'personhood' - Ballot measure would give fertilized eggs human rights, Published online 1 November 2011 Nature 479, 13-14 (2011) gratis

Postscript 10 november

- Recurrent Early Pregnancy Loss (definitie's!) (met dank aan Harry)
- Early Pregnancy Loss (met dank aan Harry). Let vooral op 'causes' en niet alleen genetic causes, maar ook immunologic-, endocrine- en hematologic causes want die zijn (gedeeltelijk) genetisch. Met andere woorden: mutatie accumulatie in het menselijk genoom kan leiden tot onvruchtbaarheid!
- Raj Rai, Lesley Regan (2006) Recurrent miscarriage, The Lancet, Volume 368, Issue 9535, Pages 601 - 611, 12 August 2006. Voor gratis pdf google op: 'Seminar Recurrent miscarriage'.

Proefschrift Stefaan Blancke en meer nieuws

Zojuist binnengekomen:

Stefaan Blancke (2011)  'Towards an integrated understanding of creationism in Europe. Historical, philosophical and educational perspectives'. Universiteit Gent.

Proefschrift voorgedragen tot het bekomen van de graad van Doctor in de Wijsbegeerte. Promotor: Prof. Dr. Johan Braeckman.
De verdediging is gepland voor vrijdag 18 november 2011, om 16h in het Monasterium te Gent.

Met dank aan Stefaan Blancke voor het toezenden van het proefschrift.

Meer Nieuws

In de Volkskrant van zaterdag een column van Hans van Maanen over het boek van Elisabeth Lloyd The case of the female orgasm. Ik heb een review geschreven over dat fascinerende en verbazingwekkende boek op mijn website. Kernbegrippen zijn adaptatie en bij-product.

In de nrc 'Ik ben niet ziek, ik heb Huntington'. Het tragische verhaal van twee (drie?) generaties ziekte van Huntington. Zij heeft de ziekte, haar vader had het, en ze heeft twee dochters waarvan nog niet bekend is of ze het hebben. De ziekte tast de hersenen aan, met uitval van motoriek (ongeremde spasmen), spraak, geheugen, karakterverandering, depressiviteit. Het tast de persoonlijkheid aan. De ziekte is erfelijk (autosomaal dominant). Haar diagnose is met een DNA test bevestigd. Tegenwoordig is de diagnose ook met PGD aantoonbaar (zie vorige blog).

In Science een biografie/profile van de beroemde evolutiebioloog Robert Trivers die na lang stilzwijgen met een nieuw boek is gekomen: The Folly of Fools: The Logic of Deceit and Self-Deception in Human Life. Een boek dat ik moet lezen.